Geografisch thema

Scheps

ID
14475
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14475

Beschrijving

Oudste nederzetting op grondgebied Balen, gelegen ten zuiden van het centrum, en tegelijkertijd de eerste dorpskern. Mogelijk reeds bewoond in de Gallo-Romeinse periode. Uit oude geschriften blijkt dat Scheps in 774 eigendom was van de abdij van Corbie, onder voogdij van de abdij van Munsterbilzen, in 1266-1267 overgedragen aan de abdij van Averbode. Scheps groeide uit tot een leenhof met een kasteel, het zogenaamde Hof van Scheps, mogelijk ontstaan uit een Romeinse villa, en een watermolen onder het beheer van een leenman, die vermoedelijk ook een kerk of kapel liet bouwen, naar alle waarschijnlijkheid de eerste kerk van Balen, zie gemeente-inleiding. Reeds in 1545 is er sprake van een pastorie die afbrandde in 1630 en heropgebouwd werd op de Reit (zie Balen-centrum, Gasthuisstraat), dichter bij de toenmalige kerk. Het is ook hier dat de legende van Sint-Odrada moet gesitueerd worden. Volgens de overlevering werd Sint-Odrada immers in de achtste eeuw geboren in het zogenaamde Hof van Scheps, een Frankisch hof gelegen nabij de samenvloeiing van de Hoofdgracht en de Grote Nete. Zij werd aanroepen tegen oog- en veeziekten; haar relieken werden in 1654 ingehaald in Balen. Scheps, dat eertijds vermoedelijk een administratieve eenheid met het gehucht Schoor vormde, was tot de Franse Revolutie een onafhankelijke meierij met eigen bestuur en rechtbank, de zogenaamde Laatbank van Scheps, die resideerde in het "Pannenhuis", zie Schoor, Schoor-Dorp 30, en viel dus niet onder het bestuur van de Voogdij Mol-Balen-Dessel.

Van het voorheen agrarische karakter resten thans slechts weinige getuigen: in de Schepsmolenstraat tegenover nummer 4 waren er op het ogenblik van de inventarisatie (augustus 2001) nog resten van een hoeve met parallelle dwarsschuur van drie traveeën; grondige verbouwingswerken met mogelijk gedeeltelijke integratie van oude gebintonderdelen met pen- en gatverbindingen, waren aan de gang. In het zuiden van het gehucht ligt de Sint-Odradakapel in een landelijke omgeving, zie Halflochtdijk.

  • JANSEN J., Het schilderij van de H. Odrada in de kerk van Balen, (Heemkundige Kring Balen-Olmen, driemaandelijks tijdschrift nummer 5, september 1981, p. 32-33).
  • MICHIELS J. en VERMEULEN R., Van Baenle tot Balen, Balen, 1987, p. 325-337.


Bron: KENNES H. & STEYAERT R. 2002: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Mol, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n5, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Heilige Odradakapel

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Is deel van
    Balen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Scheps [online], https://id.erfgoed.net/themas/14475 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.