Taalgrensgemeente, gelegen in de vallei van de Jeker. Straatdorp, de bewoning geconcentreerd aan weerszij van een centraal, langgestrekt grasplein. Woonforenzengemeente. Landbouw (graan, suikerbieten). De huidige tinfabriek was begin 20ste eeuw een vrij belangrijke koekjes- en speculoosfabriek, gelegen aan de thans buiten gebruik gestelde spoorlijn Tongeren-Luik. Het geheel van fabriek, station en kasteel Rosmeulen domineert het noordelijk gedeelte van de gemeente.
De bewoning klimt op tot de Romeinse tijd (sporen van een Romeinse villa in de nabijheid van de gemeenteschool, sporen van centuriatio). De antieke weg Tongeren-Visé loopt doorheen de gemeente.
Nerem hoorde samen met het Waalse Paifve tot de heerlijkheid Rutten. Het was één van de acht redemptiedorpen, zoals Maastricht een oud Brabants goed, waarop de Verenigde Provinciën, na de verovering van deze stad in 1632 aanspraak maakten; de dorpen kochten hun verplichtingen met een geldsom aan beide heren af. Na het verdrag van Fontainebleau (1785) wordt de volledige souvereiniteit aan de Verenigde Provinciën toegekend.
Het bestuur werd waargenomen door twee burgemeesters, en de schepenbank was tevens bevoegd voor Paifve. Het Vroenhof te Maastricht fungeerde als beroepshof.
Op het grondgebied bevond zich een belangrijk leenhof met kasteel, Scherpenberg, afhankelijk van het leenhof van Hamal te Rutten.
De parochie was een filiaal van Vreren; eerste vermelding van een kapel in 1335; het begevingsrecht had de abt van Flône bij Luik. In 1834 wordt Nerem een onafhankelijke parochie; de kapel wordt gesloopt, en in 1876 wordt de huidige kerk gebouwd.
Oppervlakte: 400 hectare. Aantal inwoners (1988): 948.
Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van VANTHILLO C. 1990: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Riemst - Tongeren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)