erfgoedobject

Omwalde pastorie met neogotische kapel en tuin

bouwkundig / landschappelijk element
ID
14899
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/14899

Juridische gevolgen

Beschrijving

De bakstenen pastorie met tuin uit de 19de eeuw is gelegen op een omwalde site die vermoedelijk teruggaat tot de 16de eeuw.

Historiek

De parochie gaat terug tot 1234. Doch voor de naam van de eerste pastoor is het wachten tot 1310: Hendrik. Een eerste pastoriegebouw zou reeds bestaan hebben rond 1500. Toevallig of niet zijn vanaf precies hetzelfde jaar alle pastoors bij naam bekend. De pastorie zou groter geweest zijn dan nu en voorzien van een toren. In 1560 zou de wal aangelegd zijn. Nabij de pastorie zou een stuk land met kastanjebomen hebben gelegen. Gezien de naam van de wijk "d’Ast" (=kastanje) is dat best mogelijk.

Uit de vroege periode van de site dateert nog het poortgebouw en de wal. Het poortbouw bestaat uit een koetspoort en een voetgangerspoort. Beide zijn voorzien van een segmentboog. Boven de voetgangerspoort bevindt zich een kleine nis. Sporen van natuursteen wijzen op de oudere constructiemethode. Onder het zadeldakje loopt een kleine tandlijst.

Volgens de kaarten opgesteld door Graaf de Ferraris in 1771-1774 was de pastorie dieper op het perceel ingeplant. Vermoedelijk werd omstreeks 1830-1840 een nieuw pand opgetrokken vooraan het perceel ter vervanging van de oudere pastorie. Van de oude pastorie is geen spoor te bekennen.

Beschrijving

Het 19de-eeuwse pand bestaat uit vijf traveeën en twee bouwlagen onder een zadeldak. Langs beide zijden werden aanbouwsels opgetrokken van één travee en één bouwlaag onder een lessenaarsdak. Het linker aanbouwsel is voorzien van een poort wat er op wijst dat het hier gaat om een koetshuis. In het rechter aanbouwsel werd enkel een poort gesuggereerd. Het volledige pand is gecementeerd doch enkel de voorgevel heeft imitatievoegen.

De ramen op de gelijkvloerse verdieping werden recht afgewerkt terwijl de ramen op de bovenverdieping rondboogvormig zijn. De deur werd met natuursteen omlijst en de tussendorpel werd gedecoreerd met ruiten.

Het huis heeft een zeer traditionele opdeling. De gelijkvloerse verdieping werd niet verbouwd en dat in tegenstelling tot de bovenverdieping. De oorspronkelijke configuratie bleef echter herkenbaar dankzij de stucwerkplafonds. Het pand behield zijn oorspronkelijke aankleding met binnenschrijnwerk, stucplafonds, schouwmantels, ...

De grachten rondom de pastorie zijn nog intact en worden gemarkeerd door bomenrijen. De tuin van de pastorie, gelegen binnen de omwalling, werd gedeeltelijk heraangelegd in landschappelijke stijl. Een kleine vijver staat via een kanaal in verbinding met de wal. Een smeedijzeren brug vervolledigt het beeld.

Net buiten de wal werd in 1884 een neogotische kapel opgetrokken door de toenmalige pastoor en zijn zuster. In de kapel hangt een stichtingsplaat met daarop de tekst "Deze kapel is gebouwd door den/ eerw: heer Pastoor/ Henricus Lalemant/ en zijne zuster Theresia uit dankbaarheid/ voor den goeden uitslag der kiezing/ 1884". De kiezing waarover hier sprake is deze van de katholieke overwinning op het liberale ministerie van onderwijs (Schoolstrijd 1879-1884).

De kapel is één travee breed en drie traveeën diep, één bouwlaag onder een zadeldak. Alle ramen en de deur zijn spitsboogvormig. Boven de deur bevindt zich een drielob met daarin een verstrengelde J en S. De kapel is omgeven door een aantal lindes en rode beuken. Rechts van de ingang staat een gekandelaarde linde.

Het interieur bestaat uit één kruisgewelf per travee, vertrekkend van op een console. Er werden vier verschillende types van consoles uitgevoerd. De volledige kapel is opgetrokken uit ongepleisterde baksteen. In de kapel staat een klein neogotisch altaar met tabernakel. Het altaar is gewijd aan de Heilige Jozef. Het beeld van Jozef en Jezus wordt geflankeerd door twee engelen met een kandelaar.


Bron: Onroerend Erfgoed, digitaal beschermingsdossier DO002256, Pastorieën Waasland.
Auteurs: Mertens, Joeri
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Op de kabinetskaart van de Ferraris ligt de omwalde pastorie omgeven door akkers net ten noorden van de dorpskern van Sint-Pauwels. De pastorie is via een dreef verbonden met de parochiekerk, de latere Pastorijstraat. Op de Atlas der Buurtwegen gaat het om een voetweg, de Kerkenwegel, die de parochiekerk verbindt met de pastorie en verder doorloopt over de akkers naar het gehucht Grauwenstaan ten noorden. De voetweg is vandaag nog aanwezig als de deels verharde Kruisputwegel.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Is deel van
    Dorpskom Sint-Pauwels


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Omwalde pastorie met neogotische kapel en tuin [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/14899 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.