waarneming

Molenstraat - Nieuwstraat

archeologisch element
ID
980586
URI
https://id.erfgoed.net/waarnemingen/980586

Beschrijving

Bij het booronderzoek werd kleiner lithisch materiaal ingezameld (chips en splinters). De overgrote meerderheid van deze vondsten is uit vuursteen vervaardigd. Enkele vondsten zijn uit kwarstiet. Naast twee afslag(fragment)en uit Wommersomkwartsiet gaat het om een afslagfragment en een chip uit een vooralsnog ongeïdentificeerde kwartsietvariant.

Tijdens het waarderend archeologisch booronderzoek zijn in totaal 69 bijkomende lithische artefacten ingezameld.  De ruime spreiding aan positieve boorlocaties wijst erop dat doorheen het hele projectgebied prehistorische vindplaatsen aanwezig zijn. Het voorkomen van verbrande artefacten is indicatief voor de aanwezigheid van (oppervlakte-)haarden.

Uit de boringen kwamen verschillende stukjes aardewerk. Een klein fragmentje van potgruisverschraald, reducerend gebakken aardewerk met een zeer verzorgde oppervlakte, een kleine wandscherf, eveneens uit potgruisverschraald, reducerend gebakken aardewerk met een verweerde kamversiering op de buitenzijde en een dikke wandscherf uit potgruisverschraald aardewerk. Die laatste dikke wandscherf bleek secundair verbrand. Dit geheel kan met zekerheid worden gedateerd in de ijzertijd, mogelijk 5de -4de eeuw voor Christus. 

Bij het vooronderzoek met ingreep in de bodem zijn o.a. twee greppels, vier paalkuilen, vijf kuilen, een (recente) waterput en de oude Demermeander gevonden. De paalkuilen behoren mogelijk ook een structuur, maar dit werd niet meteen duidelijk binnen het proefsleuvenonderzoek.

Er werd ook een wegtracé gevonden: op basis van karrensporen heeft de weg een breedte van 10-12 m, waaruit blijkt dat het vermoedelijk om een dubbele weg gaat met tweerichtingsverkeer. De weg raakte in onbruik voor de Ferrariskaart in 1777. De aanwezigheid van een historische weg, mogelijk te koppelen aan de nabije watermolen uit 1272, en de enkele middeleeuwse aardewerkvondsten uit twee kuilen in het oostelijke gedeelte van het onderzoeksgebied, wijzen op een occupatie in de middeleeuwen. Enerzijds lopen de karrensporen zoals verwacht ook door ten zuiden van de spoorweg. Maar vooral: ook in dat stuk werd gewag gemaakt van een (goed bewaarde) site uit de ijzertijd en sporen uit de middeleeuwen. Daarnaast werden er in het zuiden ook Romeinse sporen geattesteerd en een loopgraaf uit WO II. 

In totaal zijn tijdens deze fase 2314 lithische artefacten verzameld afkomstig uit vier werkputten. Het betreft 2260 stuks debitagemateriaal en 54 gemodificeerde stukken. Het grootste deel is vervaardigd uit vuursteen (83%), maar 362 artefacten uit Wommersomkwartsiet (16%) en 25 artefacten uit Tienenkwartsiet (1%) zijn. Het vuursteen is meestal translucent en bruinig van kleur, met weinig grijze of zwarte tinten. Het valt echter niet uit te sluiten dat de bruine kleur op sommige stukken het resultaat is van ijzerinwerking. Hier en daar komen enkele artefacten voor in een opaak grijs-beige vuursteen. Over het algemeen is de cortex gerold wat wijst op vuursteen uit secundaire context. Een deel van het materiaal vertoont sporen van verbranding.

Het debitagemateriaal bestaat naast chips voornamelijk uit afslagen en microklingen of fragmenten daarvan. Tussen de microklingen zitten enkele grotere exemplaren (van ca. 40 mm tot en met 58 mm). Ook kernvernieuwingsmateriaal is in de testvakken aangetroffen. Van deze drie vondstcategorieën komen exemplaren voor uit vuursteen, Wommersomkwartsiet en Tienenkwartsiet. De vier kernen zijn te omschrijven als een kern met twee kruisende slagrichtingen, een kern met meerdere slagrichtingen, een kern met beginnende debitage en een kernfragment. Deze laatste is verbrand en als gevolg daarvan in stukken gebroken. Het is het enige exemplaar uit Wommersomkwartsiet. De drie andere kernen zijn vervaardigd uit bruinkleurige vuursteen. 

De werktuigen bestaan uit veertien microlieten, één pijlpunt, vijf schrabbers, enkele eenvoudig geretoucheerde werktuigen of fragmenten daarvan en artefacten met mogelijke gebruikssporen. De meeste zijn vervaardigd uit vuursteen en enkele uit Wommersomkwartsiet.

Een deel van de lithische vondsten is verbrand. Dergelijke artefacten kunnen wijzen op de aanwezigheid van haardplaatsen in het projectgebied. In enkele van de testvakken waar verbrande vuursteen voorkomt, zijn ook verkoolde hazelnootdoppen of fragmenten van verbrand bot aanwezig.

De relatieve clustering aan artefacten uit Tienenkwartsiet in werkput 4 is een interessant onderzoeksgegeven. Het gebruik van Tienenkwartsiet beperkt zich namelijk in grote mate tot de tweede helft van het vroegmesolithicum. Anders is het gesteld met de gesteelde pijlpunt. Dit werktuigtype is een gidsartefact voor het laatneolithicum.

Bij de fragmenten handgevormd aardewerk suggereren de uiterlijke kenmerken, zoals het ontbreken van besmijting, het voorkomen van goed verzorgde scherven en het overgrote aandeel eerder bruingetinte baksels een datering in de vroege ijzertijd.

Enkele fragmenten zijn Romeins aardewerk (terra nigra). Het middeleeuws aardewerk lijkt vooral fragmenten Maaslands, Rijnlands roodbeschilderd en Zuid-Limburgs aardewerk te omvatten. Lokaal handgevormd grijs aardewerk komt ook in heel beperkte hoeveelheden voor.

E zijn kleine en grotere stukken verbrand en onverbrand bot aangetroffen. De gevonden kralen bestaan uit twee blauwe (hele en fragment) en een groene. Gezien de ruime datering is het moeilijk de waarde van de vondst van de blauwe kraal in te schatten. De groene kraal kon echter veel preciezer, in de late ijzertijd tot vroeg-Romeinse periode worden gedateerd.

Op basis van het uitgevoerde proefsleuvenonderzoek worden er binnen het onderzoeksterrein restanten van archeologische sites vanaf de steentijden en metaaltijden tot en met de nieuwe tijd verwacht. Het aangetroffen aardewerk in het proefsleuvenonderzoek, samen met het aardewerk uit het waarderend archeologisch booronderzoek ter hoogte van de steentijdzones, doen vermoeden dat er een vindplaats uit de metaaltijden, potentieel ijzertijd, en middeleeuwen, potentieel 14de eeuw, aanwezig is. 


Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: BAAC Vlaanderen bvba

Lithische artefacten

Datering: mesolithicum, neolithicum, vroegmesolithicum
Typologie: indicaties voor vuursteenbewerking, werktuigen
Materiaal: kwartsiet, kwartsiet van Tienen, kwartsiet van Wommersom, vuursteen
Gebeurtenis:

Middeleeuwse nederzetting

Datering: 14de eeuw
Typologie: karrensporen, kuilen, vaatwerk
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

Nederzetting uit de metaaltijden

Datering: ijzertijd
Typologie: kleding en -accessoires, paalkuilen, vaatwerk
Materiaal: aardewerk, glas
Gebeurtenis:

Romeinse sporen

Datering: Romeinse tijd
Typologie: vaatwerk
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

Sporen uit WO II

Datering: WO II
Typologie: loopgraven, verdedigingswerken, werktuigen
Materiaal: metaal
Thema: Erfgoed Tweede Wereldoorlog
Gebeurtenis:

Beschrijving:
De aangetroffen veldversterkingen bestaan uit een vijftalschuttersputjes die verbonden zijn d.m.v. een ondiepe loopgraaf. De loopgraaf eindigt in het noorden in een dieper uitgegraven schuttersput, op enkele meters van een oude onverharde weg (die tot 1969 op topografische kaarten zichtbaar is). Tien meter ten noorden van dat karrespoor liep in die tijd de Demer. De zuidelijke begrenzing van de loopgraaf ligt niet binnen het perceel, maar leidde wellicht naar het treinspoor, 6 m verder. In het midden van de loopgraaf, op de bodem van de meest oostelijke schuttersput werd een lepel teruggevonden, die mogelijk nog de datering verder kan bevestigen. De loopgraaf lijkt snel en geïmproviseerd te zijn uitgegraven (ondiep en geen extra versterkingen) en is ook niet meer te zien op luchtfoto’s (1944‐1945). De loopgraaf maakte deel uit van de Belgische versterkingen, specifiek een op kaarten vermelde “geplande CK‐dwarsstelling”.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Molenstraat - Nieuwstraat [online], https://id.erfgoed.net/waarnemingen/980586 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.