Geografisch thema

Gentse Steenweg

ID
9358
URI
https://id.erfgoed.net/themas/9358

Beschrijving

Steenweg van de Dorpsstraat, aan de kruising met de Zwaanstraat, ten westen tot de grens met Maldegem en deelgemeente Donk ten oosten. Vormt samen met de Bruggesteenweg en de Dorpsstraat een centrale oost-west-as die de gemeente doorkruist als deel van de N 9, een belangrijke verkeersader die Brugge met Maldegem verbindt. Wordt aangelegd onder het Oostenrijks bewind, wanneer in 1769 de (oude) Antwerpse Heirweg vanaf Male 800 m naar het zuiden wordt verlegd, rechtgetrokken, heraangelegd met kasseien en omzoomd door beuken. Later maakt deze deel uit van de nieuwe steenweg over Eeklo naar Gent, aangelegd in 1778 om de oude Gentse heerweg te vervangen; hierbij worden de grachten van de *hoeve "Rostune" (nummer 17) gedempt; pas in 1783 wordt de steenweg Maldegem-Sijsele-Brugge aangelegd. Tracé van de steenweg reeds weergegeven op de Ferrariskaart (1770-1778).

Rechtover de Rostuinestraat bevindt zich de historische *hoeve "Rostune", vermoedelijk gebouwd in 1724 op het neerhof van het "Hof ter Ostijne", een vroegmiddeleeuwse heerlijkheid en leen van de Burg van Brugge, met oudste vermelding in 1240. In de eerste helft van de 13de eeuw wordt dit Hof uitgebreid met Schardauw, een kleine bezitting ten zuiden van Rostune, en Helsmoortel of Elsmoortele, een klein leengoed dat ervoor toebehoort aan de Heren van Oostkerke en gelegen is tussen Rostune en de kerk van Sijsele. In de loop van de 15de eeuw wordt het kasteel Rostune verkocht aan de Heren van Gruuthuuse, tevens eigenaars van het Hof van Sijsele, die de oorspronkelijke burcht laten ombouwen tot een gotisch kasteel, dat samen met bijgebouwen, neerhof en poortgebouw wordt weergegeven op de kaarten van het Brugse Vrije van Pieter Pourbus (1561-1571) en van Claes Visscher (1640). Op het einde van de 18de eeuw verval van het Hof van Rostune, net zoals van het nabijgelegen Hof van Sijsele (zie Meibosweg).

Eind 19de-begin 20ste eeuw zijn er enkele herbergen gelegen langs de steenweg, onder meer "'t Koopmans Welvaren" en "Café De Vrede" (op de hoek met de Zwaanstraat), evenwel gesloopt in de tweede helft van de 20ste eeuw.

Tijdens het interbellum, wanneer de verstedelijking van het dorp zich verder zet, ontwikkelt de Bruggesteenweg-Dorpsstraat-Gentse Steenweg zich tot een belangrijke verkeersweg, langswaar de bebouwing sterk toeneemt.

In 1924-1927 wordt op een groot terrein op de uiterst noordoostelijke hoek van de Gentse Steenweg, dichtbij de grens met Oost-Vlaanderen (Donk-Maldegem), het Sanatorium Elisabeth gesticht voor tuberculose vrouwen en meisjes, in de jaren 1930 uitgebreid met nieuwe gebouwen en in 1970 heringericht tot volwaardig ziekenhuis (nummer 120-132). De gronden waarop dit ziekenhuis en de omliggende huizen en hoeves worden opgericht, behoren in de Middeleeuwen toe aan de Doornikse kanunnik Arnold van Maldegem, die ze in 1283 schenkt aan het Brugse Sint-Janshospitaal (zie Awalstraat nummer 1).

Straat met breed, recht tracé, voorheen aan oostzijde doorkruist door de bedding van de in 1862 aangelegde spoorlijn Brugge-Eeklo, in 1960 opgebroken en in de jaren 1980 ingericht als wandel-, fiets- en ruiterpad dat ter hoogte van het domein van het Elisabethziekenhuis aansluit op de steenweg (zie Oud Spoorwegpad en Stationsstraat).

Thans verspreide bebouwing langs de steenweg, met zeldzame restanten van voornamelijk 19de-eeuwse hoevetjes; nummer 108, langs de straat gelegen éénlagig boerenarbeidershuis opgetrokken volgens kadaster in 1836 en uitgebreid in 1877, met drieledige baksteenfries onder gootlijst, thans gerenoveerd.
Basisbebouwing daterend uit het interbellum, vervangen door en aangevuld met bebouwing uit de tweede helft van de 20ste eeuw. Nummer 39, interbellumwoning met klein voortuintje en bakstenen puntgevel gemarkeerd door witgeschilderde lateien en ontlastingbogen. Nummer 41, vooruitspringend ten opzichte van de rooilijn, éénlagig dubbelhuis (thans handelszaak) onder pannen zadeldak (nok evenwijdig met straat) opgetrokken volgens kadaster in 1925, met bakstenen lijstgevel op gecementeerde plint met overhoekse fries onder gootlijst; beluikte muuropeningen.

Tot op vandaag is er langsheen de steenweg een maalderij gevestigd in nummer 25, nog enkel in werking voor eigen gebruik. Tevens zijn er enkele grote 20ste-eeuwse tuinbouwbedrijven (onder meer laurierkwekerij) gevestigd, getypeerd door aanplantingen en grote serres.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207 : Mutatieschetsen, Sijsele, 1836/11, 1877/1, 1927/25, 1932/11.
  • Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, Fototheek ACL, nr. B145191 (1953).
  • BLONDEEL C.; GODDYN P., Sijsele in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1975, afb. 72.
  • RAU J., Het Damme van toen en omgeving, Brugge, 1981, p. 130.
  • VAN DEN BON A., Uit de geschiedenis van het duizendjarige Sijsele, in 1000 jaar Sijsele, Brugge, 1976, p. 25, 40-42.
  • VAN POUCKE G., Archiefbeelden Damme, v.z.w. 't Zwin Rechteroever Grondgebied Damme/Gloucestershire, 2003, p. 108.
  • VERNIEST R., Maalderijen in Sijsele in de twintigste eeuw, in Nieuwsbrief 't Zwin Rechteroever vzw, Damme, december 2000.
  • WINTEIN W., Landschapsontwikkeling te Sijsele. Een historisch-geografisch overzicht vanaf de eerste ontginningen tot heden, in Bos en Beverveld, jaarboek 1967, nr. 2, p. 29.

Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SANTY P. & SNAUWAERT L. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Damme, Deel I: Stad Damme, Deelgemeenten Hoeke, Lapscheure en Moerkerke, Deel II: Deelgemeenten Oostkerke, Sijsele en Vivenkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL17, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Omwalde hoeve Rostune

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouw-pijlerkapelletje

  • Omvat
    Sanatorium Elisabeth

  • Omvat
    Villa Sparrenoord

  • Is deel van
    Sijsele


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gentse Steenweg [online], https://id.erfgoed.net/themas/9358 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.