Geografisch thema

Oude Sluissedijk

ID
9229
URI
https://id.erfgoed.net/themas/9229

Beschrijving

Lange kronkelende weg, vertrekkend vanaf de Kerkstraat even voorbij de restanten van de 17de-eeuwse stadswallen, over het Schipdonk- en Leopoldkanaal tot aan de Vredestraat, waardoor deze als een verbindingsweg fungeert tussen Damme en Lapscheure. Loopt doorheen twee gehuchten, met name "Hoge Brug" ten oosten van het stadscentrum aan de kruising met de Rabattestraat en "Platheule" ten noorden van de kanalen. Tot in de tweede helft van de 20ste eeuw huidige benaming enkel voor deel ten noorden van de kanalen; van Kerkstraat tot Rabattestraat dan gekend als "Lapscheuresteenweg" en centraal deel tot aan de kanalen "Zandstraat" genoemd.

Volgt het tracé van de circa 1228 opgeworpen dijk aan de zuidzijde van de Zwingeul, deel van de Evendijk B buiten de Sint-Katharinapoort, in de loop van de 13de eeuw verder oostwaarts aangelegd als Polderdijk-Brolozendijk-Maldegemse dijk. Is één van de eerste dijken die worden aangelegd om polderland te winnen (offensieve inpoldering) in het overstromingsgebied van het Zwin, later zogenaamd Watering Stampershoek. Bij verzanding van het Zwin afgegraven en tot weg gebruikt, zie de toenmalige benaming "Zandstraat". Grotendeels gelegen in de voormalige parochie Sint-Katharina-buiten-Damme met de later verdwenen Sint-Katharinakerk ten zuidwesten van de weg, weergegeven op de kaart van Pieter Pourbus (1561-1571).
Eerste vermelding als "Sluusschen dijck" in een ommeloper van 1514, later "Sluissendijk", zogenaamd omdat de dijk tengevolge van voortschrijdende landwinning een verbinding tussen Damme en Sluis vormt. Toenmalig verloop van de weg vanaf de Gentse Lieve langsheen de -thans verdwenen- kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Hulsterlo (zie Hulsterlo), weergegeven op kaart van Pieter Pourbus, over het gehucht Platheule tot aan de Sint-Pietersdijk, met noordwaartse zwenking onder de huidige benaming Vlienderhaag en Landsdijk (zie Lapscheure) tot aan het zie "Lapscheurse Gat" en verder noordoostwaarts naar Sluis. Afgesneden door de stadsomwalling van 1616-1620 waarna verbonden door nieuwe weg met de Kerkstraat ter hoogte van de voormalige Onze-Lieve-Vrouwepoort. Op de Ferrariskaart (1770-1778) is het gehucht "Santstraete" aangeduid ten westen van de weg Hulsterlo. In de 19de eeuw onderbroken door de aanleg van het Leopold- (1843) en Schipdonkkanaal (1855-1856). In 1863 heraanleg van het deel vanaf het gehucht "Hoge Brug" als steenweg Damme-Lapscheure. De zogenaamd Platheulebruggen over de kanalen worden tijdens de Tweede Wereldoorlog (eind mei 1940) verwoest door de Franse troepen die tijdens hun aftocht alle bruggen opblazen in een poging de Duitse opmars af te remmen.

Thans geasfalteerde weg met aan zuidzijde, ten oosten van de Kerkstraat, een in 2004 nieuw aangelegde parking. In de driehoek tussen de 17de-eeuwse stadswallen en de Rabattestraat resterende L-vormige rietkraag, een relict van de oorspronkelijke 17de-eeuwse buitengracht en één van de zeven speerpunten van het bolwerk, thans deel uitmakend van het natuurreservaat "De Damse Stadswallen" (zie Polderstraat). Ten zuiden van de weg laaggelegen weilanden doorsneden door "laantjes" die eertijds dienden voor betere afwatering. Beide thans in beheer van vzw Natuurpunt.
In berm aan de oostzijde van de weg, betonnen grenspaal naar 16de-eeuws model van de oude paal langs de Romboutswervedijk, thans tentoongesteld in de Vierschare van het stadhuis, hier door het stadsbestuur geplaatst in 1981. Markeert eertijds de Damse paallanden of de scheiding tussen het grondgebied van de stad Damme en het gebied dat deel uitmaakt van het Brugse Vrije, zie wapenschilden aan beide zijden. Er waren er elf in totaal, aangeduid op de kaart van Pieter Pourbus en geplaatst langs de toeganswegen, zowel water- als landwegen, naar het stadsgebied van Damme. De locatie van de paal aan de Oude Sluissedijk gaat terug op de oorspronkelijk derde paalsteen nabij de verdwenen kapel van Hulsterlo (zie ook Markt, stadhuis; Rabattestraat; Romboutswervedijk).

Verspreide bebouwing van hoeves en dorpswoningen; aan de zuidzijde van de weg hoevebebouwing opklimmend tot minimaal de 18de eeuw, zieaangeduid op Ferrariskaart (1770-1778). Meer geconcentreerde bebouwing aan de gehuchten; gehucht "Hoge Brug", waarvan toponiem verwijst naar voormalige brugovergang over de Lieve, met tevens hier locatie van deel van de gedempte bedding (zie ook Rabattestraat); het gehucht "Platheule" gaat terug op het gehucht "Vlienderhage" reeds aangeduid op Ferrariskaart (1770-1778), in oorsprong een wijk met enkele boerderijen en werkmanshuizen, onder meer een voormalige wagenmakerij met herberg "De Croone" daterend uit circa het begin van de 20ste eeuw.

Enkele hoeves langs de Oude Sluissedijk zijn sterk gerenoveerd of in renovatie (nummer 46, 48). Nummer 50, dieper gelegen leegstaande en verwaarloosde hoeve zogenaamd "den Vosch" met losstaande bestanddelen reeds weergegeven op Atlas der Buurtwegen (1845). Witgekalkt boerenhuis met opkamer; aan zuidzijde recente haakse vleugel; bijgebouwen onder overkragende zadeldaken (Vlaamse pannen), onder meer aan noordzijde schuur en bakhuis/zomerkeuken; aan westzijde witgekalkt stalgebouw op gepekte plint met onder meer uilengat in oostelijke zijpuntgevel. Nummer 54, witgekalkte 19de-eeuwse hoeve van het langgeveltype, afgebroken in 2005. Nummer 62, hoeve met losstaande bestanddelen opklimmend tot de 19de eeuw zie weergegeven op Atlas der Buurtwegen (1845), verbouwd in het interbellum; boerenhuis met dubbele opkamer, volgens L. Devliegher boven kelder met tongewelf.

Veelal gegroepeerde 20ste-eeuwse dorpswoningen. Typerende haakse inplanting van nummers 10-14 en nummers 64-66 (schuin ten opzichte van rooilijn), enkelhuizen van twee bouwlagen onder pannen zadeldaken voorzien van trap- (nummer 14) of puntgevel. Nummer 64 met decoratieve reliëfleeuwenkopjes als sluitstenen boven de muuropeningen en rozetten in borstweringen en geveltop. Nummers 34-40, enkelhuizen van anderhalve bouwlaag onder pannen zadeldaken (nok evenwijdig met straat) opgetrokken volgens kadaster circa 1902; gecementeerde (nummer 34 : schijnvoegen) en geschilderde lijstgevels op zwart gecementeerde en geschilderde plint (nummer 38 : plint in natuursteenimitatie); nummer 42 verbouwd. Nummer 44, vrijstaand gelijkaardig woonhuis met onder meer behouden houtwerk van kroonlijst op consoles, schrijnwerk met grote roedeverdeling en rolluikkasten; naastliggende toegang via ijzeren hek naar klein erf met onder meer stalletje. Nummer 3/ Rabattestraat, thans gerenoveerde éénlagige dorpswoning (nok evenwijdig met straat; nieuwe pannen) voorheen naar verluidt gedateerd "J 1872" (muurankers).

Nummer 16, zogenaamd "De Stene", dieper gelegen witgeschilderde 20ste-eeuwse villa in landelijke stijl (steunberen, aandaken) met achterliggende losstaande bijgebouwen; rechts, lage aanbouw met klein niskapelletje waarin Onze-Lieve-Vrouwebeeld.
Het zuidwestelijk deel van de Oude Sluissedijk, even voorbij de splitsing met de Kerkstraat, met de bebouwing erlangs is in het beschermde stadsgezicht opgenomen (M.B. van 13/10/1986, gewijzigd bij M.B. van 30/03/1987).

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207 : Mutatieschetsen, Damme, 1902/2.
  • CROIS, R., Op zoek naar de oude stadspalen van Damme, in Rond de Poldertorens, jg. 11, 1969, p. 20-26.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel XII, Brugge, 1931, kolom 75.
  • DEVLIEGHER L., Damme, in Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, deel 5, Tielt, 1971, p. 29, 169, 172.
  • HOSTE H., Damme, Antwerpen, 1956, p. 76, 124.
  • VAN POUCKE G., Archiefbeelden Damme, v.z.w. 't Zwin Rechteroever Grondgebied Damme-Gloucestershire, 2003, p. 41, 84, 96.
  • VISSERS P. (red.), Langs Vlaamse wegen. Damme, Stichting Monumenten- en Landschapszorg v.z.w.-Stadsbestuur Damme-VTB-VAB, Brussel, 2000, p. 10.

Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SANTY P. & SNAUWAERT L. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Damme, Deel I: Stad Damme, Deelgemeenten Hoeke, Lapscheure en Moerkerke, Deel II: Deelgemeenten Oostkerke, Sijsele en Vivenkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL17, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Hoeve Hulsterlo

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Samenstel van dorpswoningen

  • Omvat
    Semigesloten hoeve

  • Omvat
    Smidse en herberg Platheule

  • Is deel van
    Damme


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Oude Sluissedijk [online], https://id.erfgoed.net/themas/9229 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.