Geografisch thema

Branddijk

ID
9213
URI
https://id.erfgoed.net/themas/9213

Beschrijving

Smalle weg ten zuidoosten van de Kerkstraat vanaf de zogenaamd "Stenen Heule", tegenover het begin van de Pijpeweg aan de kruising met de Male Leie, met kronkelend verloop tot de opsplitsing in zuidelijk deel als onderdeel van de Bonemstraat en oostelijk deel als doodlopende weg naar enkele erftoegangen. Een der oudste landwegen van Damme gelegen in de zogenaamd Watering van het Broek in de voormalige parochie Sint-Katharina-buiten-Damme. Circa het midden van de 19de eeuw ook gekend als "Branddykstraet".

De Branddijk wordt vermoedelijk in het laatste kwart van de 12de eeuw als dwarsdijk aangelegd, wanneer het overstroomde land ten oosten van Damme wordt ingepolderd. Net als de Zuiddijk is de Branddijk een eerder preventieve dijk waarmee men de toevoer van zoutwater via de kreken wil afsnijden. Eerste vermelding circa 1217. De kaarten van Jacob van Deventer (1550-1565) en Pieter Pourbus (1561-1571) tonen de Branddijk die buiten de walgracht circa 400 m zuidwaarts (thans deel van de Kerkstraat) loopt tot het knooppunt van de Pijpeweg om vandaar met gebogen verloop zuidoostwaarts het tracé van de vanaf 1251 gegraven (later gedempte) Lieve te volgen tot waar het kanaal de dijk onderbreekt. Aan de oostzijde van het voormalige kanaal loopt de Branddijk verder als gewone verkeersweg onder de namen Masscherheule en Waterhoek (zie Moerkerke), naar de bruggen van de wijk het Molentje, en verder als de Damweg (zie Moerkerke) naar de plaats Houtingwerve waar de dijk bij de zandstreek aansluit. De totale lengte bedraagt circa 8 km, waarvan enkel de middensector het formaat van een brede dijk heeft; ten westen en oosten volstaat een smallere zeewering omdat het terrein daar hoger en verder van het Zwin verwijderd is. Door de aanleg van de dijk worden alle beken die tussen Brugge en Houtingwerve uit de zandstreek neerstromen, doorsneden, onder meer de oude "Visserie" van Damme, één der uitlopers van het Zwin en door de stad verpacht voor visvangst. Ten zuiden van de Branddijk worden de gewonnen gronden verkaveld en ontgonnen, waarbij onder de nieuwe leengoederen onder meer het "Hof Bonem" ontstaat (zie Bonemstraat). Na de indijking staat de Watering van het Broek in voor de afwatering en de bouw van een sluis, waarrond zich een klein vissersnederzetting ontwikkelt die later deel uitmaakt van de stad Damme. Op de plaats van de sluis wordt erna een grafelijke watermolen gebouwd, in 1267 aan de stad geschonken door gravin Margareta van Constantinopel.

Bij de aanleg van de vesting in 1616-1620 wordt de dijkmassa ter hoogte van de huidige Kerkstraat afgevoerd en erin verwerkt. Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, wanneer het poldergebied door de Duitse bezetters onder water wordt gezet, is er aan de Branddijk een aanlegplaats voor bootjes waarmee men kan varen tot aan de Konduitput. De weide in de noordelijke hoek gevormd door de Branddijk en de Malelei, is eertijds gekend onder de naam "Paardenkerkhof", behorend aan de stad Damme. Voorheen stond langsheen de branddijk ook een oude grenspaal ter begrenzing van de Damse paallanden (zie Markt-stadhuis, Oude Sluissedijk, Rabattestraat).

Verspreide hoevebebouwing opklimmend tot de 19de eeuw. Nummer 3, alleenstaand stalgebouw langs de weg uit circa begin 20ste eeuw, verankerde baksteenbouw onder pannen zadeldak (nok evenwijdig met de straat; mechanische pannen); laadvenster in oostelijke zijgevel en gedeelde staldeur.

  • COORNAERT M., Waar en wanneer is Damme ontstaan ?, in Rond de Poldertorens, jg. 28, nummer 2, 1986, p. 51-84.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel II, Brugge, 1921, kolom 625-626.
  • HOSTE H., Damme, Antwerpen, 1956, p. 126.

Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SANTY P. & SNAUWAERT L. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Damme, Deel I: Stad Damme, Deelgemeenten Hoeke, Lapscheure en Moerkerke, Deel II: Deelgemeenten Oostkerke, Sijsele en Vivenkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL17, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Is deel van
    Damme


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Branddijk [online], https://id.erfgoed.net/themas/9213 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.