Geografisch thema

Grote Dijk

ID
9012
URI
https://id.erfgoed.net/themas/9012

Beschrijving

Gekasseide weg langs de Handzamevaart van De Breyne Peellaertstraat naar de Kleine Dijk. Voorheen ook wel de "Huidenvetterskaai" genoemd vanwege de huidenvetters die evenals brouwerijen tot voor de Eerste Wereldoorlog gevestigd waren langs de Handzamevaart. De huidige naam gaat terug op de bedijking van de vaart die naderhand uitgroeide tot een aanlegplaats van schepen die Diksmuide via de Handzamevaart aandeden (deze vaart was tot in de 19de eeuw een belangrijke handelsas). De heropgebouwde (jaren 1920) bakstenen kaaimuren met arduinen dekstenen langs de Handzamevaart en het geglazuurde terracottapaneel "DE BIJLANDER" boven de toegang van het huis Grote Dijk nummer 6a refereren nog naar deze (vooroorlogse) havenactiviteit. Als tracé met aaneengesloten bebouwing reeds aangeduid op de kaart van Jacob van Deventer (circa 1550). Op het figuratieve stadsplan van 1716 door Martinus Haecke (Ieper) is de Grote Dijk afgezoomd met een bomenrij, een gegeven dat tot op de dag van vandaag doorleeft in de rij lindebomen langs de kaaimuren.

Voor de Eerste Wereldoorlog voornamelijk (handels)panden, onder meer een aantal brouwerijen, van twee à drie bouwlagen met bepleisterde lijstgevels en hogere pakhuizen met laadluiken. Na de Eerste Wereldoorlog wordt de straat volgens zijn vooroorlogs tracé heropgebouwd en wordt geopteerd om de kaaimuren en de bruggen over de Handzamevaart te reconstrueren (zie "Appelmarktbrug" en "Vaartbrug", en "Noorderbrug" of "Beerstbrug). Deze historische bruggen waren reeds aangegeven op de kaart van Jacob van Deventer, op de kaart van het "Stedeboeck" van J. Blaeu opgemaakt door de landmeter Vedastus du Plovich (1649) en op het schilderij van Martinus Haecke van 1716. Samen met de kaaimuren worden een aantal trappen naar het water (herop)gebouwd. In het pand Grote Dijk nummer 13 wordt de markerende in- en uitgezwenkte geveltop van het 17de-eeuwse pand "Den Papegaei" hernomen. Tevens wordt de straat getypeerd door de het gebogen tracé van de Begijnhofstraat haaks op de Grote Dijk/ Kleine Dijk waardoor een zichtlijn ontstaat op de toegangpoort van het begijnhof.

In 2003-2005 heraanleg van de Grote en Kleine Dijk en consolidatie van de bruggen en de kaaimuren van de Handzamevaart; hierbij worden de kaaimuren verlaagd en voorzien van ijzeren leuningen, dit naar het vooroorlogse beeld van de kaaimuren. Aan de andere kant van de vaart werd een verdiept fietspad aangelegd als verbinding tussen het historische stadscentrum en de Oostendestraat, dit onder de heropgebouwde bruggen door.

Basisbebouwing van aaneengesloten huizen heropgebouwd in de jaren 1920 (onder meer nummers 14-15: eenvoudige bakstenen lijstgevels; nummer 15 met nog deels behouden houtwerk). Ongeveer halverwege onderbroken door een aantal vrijstaande vrij gevarieerde burgerhuizen van de jaren 1920 met voorliggend tuintje.

  • DEMOEN H., Het Diksmuidse van toen. Een verzameling beknopte historische gegevens, aangevuld met historische foto's en prentbriefkaarten, Brugge, 1984, p. 45.
  • DEVREKER R., Diksmuide in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1973, prentkaart 14.
  • VLAEMYNCK J., Duitse stellingen te Diksmuide, Esen en Vladslo (10 november 1917 tot einde februari 1918), in Den Dyzere, jaargang 1, nr. 1, 1982, p. 8-16.

Bron: MISSIAEN H. & VANNESTE P. met medewerking van GHERARDTS F. & SCHEIR O. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Diksmuide, Deel I: Deelgemeenten Diksmuide, Beerst, Esen, Kaaskerke, Keiem en Lampernisse, Deel II: Deelgemeenten Leke, Nieuwkapelle, Oostkerke, Oudekapelle, Pervijze, Sint-Jacobskapelle, Stuivekenskerke, Vladslo en Woumen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL18, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Missiaen, Halewijn
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Diksmuide

  • Is deel van
    Handzamevaart met omgeving

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Samenstel van burgerhuizen

  • Omvat
    Samenstel van stadswoningen

  • Omvat
    Veevoederfabriek De Polders

  • Omvat
    Vrijstaand burgerhuis

  • Omvat
    Vrijstaand burgerhuis


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Grote Dijk [online], https://id.erfgoed.net/themas/9012 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.