Geografisch thema

Doelhofstraat

ID
7088
URI
https://id.erfgoed.net/themas/7088

Beschrijving

Hoofdstraat van Nieuwmunster, kronkelend lopend van de Smisjesstraat tot aan de Brugse Steenweg. De straat wordt gevolgd en doorkruist door de Kerkvliet. Voor de fusie met Zuienkerke in 1977 heette de straat deels Dorpsstraat, Kerkstraat en Doelhofstraat. De huidige naam voor de volledige straat verwijst naar de Glaviehoeve, een hoeve met oorspronkelijk een omgrachting of "doel".

Historisch tracé, waarlangs het straatdorp Nieuwmunster zich ontwikkelde. Enkel langs deze weg is een bewoningsconcentratie aanwezig in de voor de rest heel schaars bebouwde poldergemeente. Het dorp ontwikkelde zich op een terp in het prille polderlandschap, met centraal de -in verhouding tot het dorp- grote kerk. De Sint-Bartholomeuskerk is beschermd als monument bij Ministerieel Besluit van 19/01/1993 ter uitbreiding van de bescherming van toren en noordarm van de kruisbeuk bij Regent Besluit van 5/11/1946. De omliggende historische lintbebouwing van het straatdorp, bestaande uit de Mariagrot, nummers 5-45 ten zuiden en nummers 30-52 ten noorden, is beschermd als dorpsgezicht bij Ministerieel Besluit van 19/01/1993.

Het gaat hier om rijwoningen van één tot twee bouwlagen en meestal drie traveeën onder een zadeldak (nok parallel aan de straat), de lijstgevels zijn meestal gecementeerd. Een deel van deze woningen in het dorpsgezicht zijn aangepast of vernieuwd, waardoor ze in mindere of meerdere mate hun authentieke detaillering zijn verloren; het kleinschalige volume en het algemene straatbeeld bleef evenwel bewaard: nrummer 5, dubbelwoning met lijstgevel, nieuw parement en schrijnwerk; nummer 13, rijwoning van anderhalve bouwlaag, neoclassicistisch gecementeerde lijstgevel; nummer 17, laag huisje van vier traveeën met gecementeerde lijstgevel; nummer 21, rood bakstenen dubbelwoning van midden 20ste eeuw met aangebouwde garage; nummers 23 en 25, twee huizen ontstaan door samenvoeging van kleinere lage dorpswoningen; nummers 27-31, rijwoningen van anderhalve bouwlaag met gecementeerde lijstgevels, muuropeningen op gelijkvloers aangepast; nummers 33-35, bestaande uit vier lage woningen onder zadeldak, garage bij nummer 35 gedateerd "1951"; nummer 39, volledig nieuw volume in storende bleke baksteen; nummer 32, huis van anderhalve bouwlaag met nieuw bakstenen parement; nummer 42, eveneens met nieuw bakstenen parement; nummers 46, 48 en 52, bakstenen losstaande eengezinswoningen van eind 20ste eeuw. Ten westen van de kerk bevindt zich het kerkplein, met centraal de Vredesboom (pleintje behoort tot beschermd dorpsgezicht). Dit langwerpig pleintje heette eertijds "Elisabethstraat", en is nu voor de huisnummering opgenomen in de Doelhofstraat. De Elisabethstraat was smaller dan het huidige pleintje, omdat het kerkhof oorspronkelijk verder doorliep. Tot midden 20ste eeuw stonden hier enkele kleine dorpswoningen, eind 20ste eeuw vervangen door losstaande eengezinswoningen (nummers 36-38). De vrijheidsboom, sinds de heraanleg van het plein in 1992 niet meer zo gezond, is aangeplant in 1919 in opdracht van de gemeentelijke overheid ter gelegenheid van de herwonnen vrijheid na de Eerste Wereldoorlog. De straat wordt getypeerd door talrijke kleine nisjes met Mariabeelden in en aan de muren van de huizen, die samen met de grote Mariagrot wijzen op een sterk levende Mariadevotie.

Ten noorden en ten zuiden van het dorp bevinden zich twee hoeves, te bereiken via een lage erfoprit vanaf de Doelhofstraat, namelijk "'t Glaviehof" en nummer 14b, een klein verbouwd hoevetje van het langgeveltype; beide zijn aangeduid op de kaart van Ferraris (1770-1778). Langs de Doelhofstraat bevonden zich eertijds alle belangrijke functies van de landelijke gemeente, zijnde de molen, het gemeentehuis, de school en de pastorie. De houten korenwindmolen, ten zuidwesten van de kerk, wordt aangeduid op de kaart van Pourbus (1571), en is eveneens aangeduid op de kaart van Ferraris (1770-1778); op de Atlas der Buurtwegen (circa 1845) wordt deze molen niet meer weergegeven. De andere gebouwen zijn bewaard en zijn opgenomen in het beschermde dorpsgezicht (zie respectievelijk nummers 41, 40 en 37). Aan beide uiteinden van het straatdorp bevinden zich losse eengezinswoningen van het derde kwart van de 20ste eeuw. Ten zuidoosten van het straatdorp is in de laatste decennia van de 20ste eeuw een sociale woonwijk opgericht, zogenaamd "Hoeksam", verwijzend naar "Ukesham", naar verluidt de naam van het dorp vóór Novum Templum en Nieuwmunster (hypothese van pastoor Steylaers - 1953).

  • DELAERE W., Naar aanleiding van een zieke boom, in: De Heemstede, jg. 7, nr. 2, p. 459.
  • VERTE R., SVG van Marie De Coussemaeckere, echtgenoote van Thomas Questroy, in: De Heemstede, jg. 3, nr. 2 , p. 153.

Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SNAUWAERT L. 2002: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Zuienkerke en deelgemeenten Houthave, Meetkerke en Nieuwmunster, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL13, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoningen

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Herberg

  • Omvat
    Herberg en Gemeentehuis van Nieuwmunster

  • Omvat
    Hoeve 't Glaviehof

  • Omvat
    Kapel voor militaire en burgerlijke slachtoffers in de kerkhofmuur

  • Omvat
    Kosterwoning

  • Omvat
    Mariagrot

  • Omvat
    Opgaande linde als vredesboom

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Bartholomeus met kerkhof

  • Omvat
    Pastorie

  • Omvat
    Samenstel van dorpswoningen

  • Omvat
    Villa

  • Omvat
    Zusterschool van 1905-1906

  • Is deel van
    Nieuwmunster


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Doelhofstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/7088 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.