Geografisch thema

Wapenplein

ID
7013
URI
https://id.erfgoed.net/themas/7013

Beschrijving

Ook zogenaamd "Place d'Armes" of "Grote Markt". Centraal gelegen plein met verschillende straten uitkomend op de vier hoeken, met name ten noorden de Vlaanderenstraat en Louisastraat, ten oosten de Brabantstraat en de Breidelstraat, ten zuiden de Kerkstraat en de Kapellestraat en ten westen de Adolf Buylstraat en de Sint-Sebastiaanstraat.

Oudste plein van Oostende ontstaan na verwerving van nieuwe gronden ten zuiden van de oude stad. 1401: begrenzing van het plein, toen meer zuidwaarts gelegen met zuidgrens grosso modo overeenkomend met de huidige Witte Nonnenstraat. Krijgt de benaming "Zuudmarct". 1411-1418: bouw van stadhuis en halle aan noordkant van het plein. 1489: verwoesting van het stadhuis door de Engelsen. 1496: optrekken van nieuw stadhuis. 1616-1629: na het beleg van Oostende (1601-1604) wordt opnieuw een ander stadhuis gebouwd, ditmaal aan de zuidkant van het Wapenplein, overeenkomstig de huidige belijning. 1706: ten tijde van het beleg van Oostende door de Engelsen brandt het stadhuis af. 1710-1711: na aankoop van een herberg ten westen van het oude stadhuis wordt een nieuw opgetrokken naar ontwerp van pater Augustijn J. Vrijeels. Onderbrenging van onder meer politiebureau, de "Société Littéraire" (1787). 1773: vernieling van de stadhuistoren, het jaar erop herbouwd naar ontwerp van J. Caluwaers (Brussel). 1887 : inrichting van grote casinozaal in het stadhuis en in 1893 oprichting van het Museum voor Schone Kunsten; zalen aangepast naar ontwerp van T. Suys. 1895: herbestrating van het plein met langwerpige "scorae"-stenen onder leiding van aannemer L. Pannier. Oprichten van permanente kiosk in het midden van de markt. Verbouwingswerken aan het stadhuis. Tweede Wereldoorlog: door zwaar bombardement en hevige brand vernieling van het stadhuis en de beiaardtoren. Ook de er tegenover gelegen stadsbibliotheek brandt uit waarbij het stadsarchief verloren gaat. Het ganse plein wordt herschapen in een ruïne. 1956-1958: Na de bouw van een nieuw stadhuis in 1956 (zie Leopold II-laan) wordt op dezelfde plaats het zogenaamd "Feest- en Cultuurpaleis" opgetrokken. 1986-1987: het Wapenplein ondergaat een grondige verandering; het wordt verkeersvrij gemaakt en krijgt een nieuwe wegbedekking van betontegels.

Grosso modo groot vierkant plein met centraal *muziekkiosk in eclectische stijl uitgevoerd onder leiding van aannemer L. Pannier naar ontwerp van stadsarchitect T. Van Hille uit 1895. Op de hoek met de huidige Louisastraat bevindt zich eertijds "de Hoge Wacht" (1676), ten tijde van Hollands bestuur dienend als garnizoenschool van het leger en later als schouwburg. In circa 1845 vestigt zich hierin de stadsbibliotheek, zogenaamd "Stadsboekerij". Aan dezelfde noordelijke pleinzijde is er onder meer vanaf 1890 een grootwarenhuis, zogenaamd "Les Grandes Galeries Belges" (op de hoek met de Vlaanderenstraat) en vanaf 1894 de zogenaamd "Cercle Coecilia". Reeds vanaf de tweede helft van de 19de eeuw voornamelijk inrichting van café-restaurants (onder meer "Patria") en hotels (onder meer "Grand Hotel de l'Empereur", "Hotel au Damier", "Hotel Metropole", "Hotel du Lion d'Or").

Vóór de Tweede Wereldoorlog bebouwing op het plein opklimmend tot de 17de eeuw, met overwegend 19de-eeuwse lijstgevels van twee tot drie bouwlagen onder zadeldak (nok evenwijdig met plein), aan westzijde voornamelijk verbouwd in het eerste kwart van de 20ste eeuw. Nummer 4/Adolf Buylstraat heeft enige resterende neoclassicistische gevel uit de 19de eeuw doch met verbouwde begane grond. In jaren 1950 ontstaan van huidige beeldbepalende bebouwing, met name aan zuidzijde het "Feest- en Cultuurpaleis" en aan westzijde het pand van de "Bank Brussel Lambert". In het derde kwart van de 20ste eeuw optrekken van hotels, handels- en appartementsgebouwen met begane grond ingericht als café-restaurant. Dit gebeurt in een eerste fase aan de oostzijde van het plein (eind jaren 1940-jaren 1950) met bebouwing van vijf bouwlagen onder zadeldak (nok evenwijdig met plein). Typerende frontonbekroning, onder meer nummer 16/ Breidelstraat uit 1958 naar ontwerp van architect G. Boutelier (Oostende) met decoratieve schildering. Vanaf jaren 1960 aan noordzijde bebouwing van acht bouwlagen met terugkerende frontonbekroning (nummers 8, 8a en 9).

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, Archief nummer 466.
  • Stadsarchief Oostende, Bouwdossiers, Oostende, 1947/271, 1949/311, 1957/236, 1958/192. .
  • DESCHACHT D., Straatnamen van Oostende van A tot Z, Oostende, 1998, p. 173.
  • LOY M., De beiaard van Oostende, in De Gidsenkring, 1992, nummer 3, p. 17-23.
  • VALCKE L., 100 jaar geleden. De kiosk op het Wapenplein, in Gidsenblad Lange Nelle, 1995, nummer 3, p. 126-128.
  • VANALDERWEIRELDT M., Het Oostende van toen. Een eeuw Oostende in beeld aan de hand van oude foto's en prentkaarten, Brugge 1988, p. 111-113.

Bron: CALLAERT G., DELEPIERE A.-M., HOOFT E., KERRINCKX H. & VANNESTE P. met medewerking van SANTY P. & SNAUWAERT L. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Oostende, Deel IA: Stad Oostende, Straten A-M, Deel IB: Stad Oostende, Straten N-Z en wijken Haven, Hazegras, Opex, Deel II: Deelgemeenten Mariakerke, Raversijde, Stene en Zandvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL6, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Delepiere, Anne Marie; Kerrinckx, Hans; Vanneste, Pol; Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Banque d'Ostende et du Littoral

  • Omvat
    Handels- en appartementsgebouw

  • Omvat
    Muziekkiosk

  • Omvat
    Stedelijk Feest- en Cultuurpaleis

  • Is deel van
    Oostende


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Wapenplein [online], https://id.erfgoed.net/themas/7013 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.