Geografisch thema

Dreef

ID
5508
URI
https://id.erfgoed.net/themas/5508

Beschrijving

Vormt samen met de ten westen gelegen parallel lopende baan Meersel-Heieinde het centrum van Meersel-Dreef, een gehucht dat de noordwestelijke hoek uitmaakt van Meerle. De belangrijkste bakens in de omgeving zijn het kapucijnenklooster, het ertegenover gelegen Mariapark en de Sint-Luciakapel. Dorpsstraat met recht tracé van zuid naar noord, richting Nederland. Witgeschilderde arduinen grenspaal met gepikte top en voet ter hoogte van nummer 141.

Wegens de toeloop van katholieken uit de protestantse Verenigde Provinciën werd in 1690 vanaf de rijksgrens tot en met de eigendommen van het kapucijnenklooster (nummers 38-40) een rechte brede dreef aangelegd van circa 1100 meter, zie de Ferrariskaart (circa 1775); het klooster bezat het recht om langs de weg bomen te planten.

De nieuwe verbindingsweg ontwikkelde zich tot een belangrijke woonkern van het oude gehucht Meersel, sindsdien bekend onder de benaming "Meersel-Dreef"; door aanleg van de Nieuw Dreef in 1711-1712 ontstond er een aansluiting met de oude baan naar Breda; het zuidelijke straatgedeelte, tussen de kloostereigendommen en de watermolen, werd pas aangelegd in de tweede helft van de 19de eeuw. Sinds de stichting van het Mariapark (1895) in het voormalige kloosterbos groeide Meersel-Dreef uit tot een toeristisch bedevaartsoord.

Een storm in 1921 vernielde veel oude bomen vanaf de brug over de Leiloop tot aan de grens. In 1936 werd de smalle kasseiweg verbreed; het beschermde gedeelte van de Dreef, tussen ongeveer nummer 36 en de Leiloop, gaf destijds met zijn gebombeerd kasseien wegdek en zijn 70-tal omzomende oude beuken nog een indruk van het vroegere straatbeeld. In 1992-1993 echter werd naar aanleiding van riolerings- en wegeniswerken de volledige Dreef naar ontwerp van F. Geerts heraangelegd met een nieuwe bredere bestrating: kasseien werden vervangen door klinkers en nieuwe beplantingen werden voorzien onder meer valse christusdoorn, linden. Alleen ter hoogte van het Mariapark zijn nog oude beuken en eiken bewaard.

Als belangrijke verbindingsweg met een invloedrijk klooster en een druk bezocht bedevaartsoord werd de Dreef eeuwenlang bewoond door boeren, ambachtslieden, herbergiers en handelaars; het voormalige "St.-Annapensionaat" zorgde voor een onderwijsfunctie, zie nummer 41. In het huidige noordelijke straatdeel rest nog een verspreide kleinschalige dorpsbebouwing uit de tweede helft 19de eeuw en het eerste kwart van de 20ste eeuw; de voormalige (boeren)woningen, winkels, herbergen of afspanningen zijn heden overwegend aangepast tot horecabedrijven of woningen: onder meer nummers 52-54, 89-91, 109-111-113, 117-119-121, 122-124, 129 zijn (aaneengeschakelde) enkel- en dubbelhuizen van één bouwlaag onder pannen zadeldaken (nok parallel aan de straat), zijpuntgevels al dan niet met aandak, ankers of vlechtingen; segmentbogige of rechthoekige muuropeningen onder houten latei en / of parallel liggende aanhorigheden. Achter nummer 76 bakstenen schuur onder schilddak (Vlaamse pannen) met aanpalende recentere schuur. Voorts typische bebouwing uit het eerste kwart van de 20ste eeuw: nummers 86, 106, 108, 137, 139 zijn diephuizen van twee traveeën en twee bouwlagen onder geknikt zadeldak (mechanische pannen) met klok- of geknikte puntgevel; nummers 94, 96, 130, 132 zijn breedhuizen met enkel- of dubbelhuisopstand van twee tot vijf traveeën en één bouwlaag onder geknikt zadeldak (mechanische pannen, kunstleien) met dakkapellen. Nummers 98-100, 99-101 en 120 art-decogetinte bebouwing van twee bouwlagen onder zadeldak of plat dak van circa 1935: voorgevelparement in siermetselwerk, met erkerpartijen, een boogvormige gevelbeëindiging, enzomeer; rechthoekige muuropeningen, overwegend bewaard houtwerk met glas in lood of reliëfglas; twee eerst genoemden zijn een dubbelwoonst in spiegelbeeld; nummer 120 met houten winkelpui van twee vitrines. Nagenoeg in het midden van de Dreef ligt de kloostersite van de kapucijnen met daartegenover het als Mariapark ingerichte bos. Ondanks de meer zuidwaarts gelegen banale woonverkaveling, behield het zuidelijke uiteinde van de Dreef met de -als dorpsgezicht beschermde- omgeving rond de watermolen en enkele karakteristieke 19de-eeuwse woningen (nummers 1, 3 en 4) haar landelijk karakter. Op hoek van Dreef en Kapelweg (nummer 2) gemeentelijke lagere jongensschool uit 1951 naar ontwerp van R. Van Steenbergen, ontwerp dateert van 10/6/1947; in 1974-1976 verbouwingswerken naar ontwerp van R. Horsten.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting, Monumenten & Landschappen Antwerpen, Cel Monumenten en Landschappen, archief, dossier A/0506.
  • Provinciaal Archief Antwerpen, Schoolgebouwen, Meerle, dossier 6.


Bron: DE SADELEER S. & PLOMTEUX G. 2002: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Hoogstraten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: De Sadeleer, Sibylle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Bedevaartpark Mariapark

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Eclectisch woonwinkelhuis

  • Omvat
    Herberg

  • Omvat
    Herenhuis

  • Omvat
    Hoeve met woonstalhuis

  • Omvat
    Kapel van Onze-Lieve-Vrouw

  • Omvat
    Kapucijnenklooster

  • Omvat
    Meerseldreef

  • Omvat
    Molenaarshuis

  • Omvat
    Molensite met turbinewatermolen

  • Omvat
    Onderwijzerswoning

  • Omvat
    Schuur van molenaarshuis

  • Omvat
    Sint-Annapensionaat (resten)

  • Omvat
    Woonstalhuis

  • Is deel van
    Meerle


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Dreef [online], https://id.erfgoed.net/themas/5508 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.