Pittoresk ruim dorpsplein, met onregelmatige vierhoekige vorm en grotendeels begraasd; vanuit de pleinhoeken vertrekken vrij smalle straten in diverse richtingen. Dubbele beukenrij leidt diagonaal vanuit de zuidoostelijke pleinhoek naar de noordwestelijke pleinhoek waarbinnen de dorpskerk ligt, omringd door haar ommuurd kerkhof; zij domineren deze landelijke plaats. Voorts een solitaire eik naast de kerk, een linde voor de pastorie.

In de noordoostelijke hoek de zogenaamde Sint Janspomp, een herstelde gietijzeren armwaterpomp aan in 1998 vernieuwde bakstenen pijler en met lange hardstenen watervergaarbak.

Op een kaart van 1686 is het plein aangeduid als "dries van Sint Jans hemelveerdegem" met het kasteel van Hemelveerdegem van de gelijknamige heren, gelegen ten noordwesten tegenover de kerk, en beplant met bomen op de oostelijke pleinhelft.

Huidige deels aaneengesloten bebouwing omvat slechts enkele opmerkelijke huizen; gemoderniseerde voornamelijk 19de-eeuwse dorpshuizen van één of anderhalve bouwlaag tussen jongere woningen. Zuidelijke pleinzijde afgelijnd door de voornaamste wegverbinding doorheen Hemelveerdegem, namelijk zuidoostwaarts naar de steenweg Gent-Geraardsbergen; verspringende zuidelijke pleinwand onderbroken door het achterin gelegen zogenaamde "Brouwershof" (nummer 8): vrij aanzienlijke doch sterk aangepaste hoeve, met gesloten aanleg waarbij naar verluidt beide vleugels met stallen in 1911 werden vernieuwd, het huis circa 1955. Rest van 19de-eeuws dorpshuis van één bouwlaag tussen nummers 4 en 5. Laatste vroeger gemeentehuis was gehuisvest in een tot kantoor gemoderniseerd schuurtje aan de straat op het voorerf van vroegere boerderij-café (nummer 10), met sober bakstenen dubbelhuis van twee bouwlagen en vijf traveeën uit tweede kwart 20ste eeuw(?).