Geografisch thema

Janseniusstraat

ID
3926
URI
https://id.erfgoed.net/themas/3926

Beschrijving

Vanaf de Diksmuidestraat, enerzijds in westelijke richting lopend tussen de Sint-Maartenskerk en het Koningin Astridpark naar de Kloosterpoort; anderzijds in zuidelijke richting afbuigend ten oosten van het koor van de Sint-Maartenskerk. Dit zuidelijk straatgedeelte is van oudsher slechts bebouwd aan de oostzijde waardoor het visueel de oostelijke gevelwand vormt van het Sint-Maartensplein; op de stadsplattegrond van Sanderus (1641-1644) zijn de Sint-Maartenskerk met afhankelijkheden en het bisschoppelijk paleis omzoomd met een muur aan de westelijke straatzijde. De westelijke verbinding met de Kloosterpoort doorheen de voormalige gronden van respectievelijk de Sint-Maartensproosdij en het bisdom dateert pas van 1841.

In de middeleeuwen "Neiderstraete Sint-Maertens" genoemd en later "Sint-Maertenstraetje". In 1608, oprichting van een gevangenis voor priesters van het bisdom Ieper in het noordelijk straatgedeelte dat toen Geestelijke Gevangenisstraat werd genoemd; zuidelijk straatgedeelte op dat ogenblik bekend onder de benaming van Zwarte Nonnenstraat naar het klooster der Zwarte Zusters sinds de 15de eeuw tot circa 1787 gevestigd ten oosten van het koor van de Sint-Maartenskerk (zie Rijselsestraat nummer 85). Huidige benaming verwijzend naar C. Jansenius (1585-1638), kerkleraar en zevende bisschop van Ieper.

Vooroorlogs uitzicht volgens stadsplattegrond en enkele oude foto's circa 1900. Ter hoogte van het huidige Koningin Astridpark: het voormalige bisschoppelijk paleis (nokrichting evenwijdig aan de straat) in Lodewijk XIV-stijl uit eind 17de eeuw, met later toegevoegde kapel aan de westzijde. Na de afschaffing van het bisdom in 1801 kreeg het gebouw verschillende bestemmingen onder meer bisschoppelijk college tussen 1834-1841 en daarna Rechtbank van Eerste Aanleg; sinds 1839 en 1841 fungeerden respectievelijk de kapel als openbare bibliotheek en de achterliggende tuin als "Openbare Hof". Het ervoor gelegen parkje, aangelegd in 1887 na afbraak van afhankelijkheden van de Sint-Maartenskerk, werd het Gerechtshofplein genoemd.

Palend aan de zandstenen range gevel met barokke inslag van het zogenaamd "In 't klein stadhuis" daterend van circa 1625 (zie Grote Markt nummer 32): een eenheidsbebouwing met twee bakstenen trapgevels in lokale renaissancestijl onder meer gekenmerkt door een acdiculavenster in de geveltop en gedateerd 1664 door middel van uitgewerkte jaarankers. Bebouwing voorts blijkbaar daterend uit de 18de en de 19de eeuw; breedhuizen met lijstgevel, onder meer een eenheidsbebouwing op de noordhoek bij de Diksmuidestraat. Gebogen tuinmuur ter hoogte van de hoek gevormd door het afbuigen van de straat in zuidelijke richting.

Wederopbouw grosso modo neerkomend op een herstel van de vooroorlogse toestand met betrekking tot straattracé en pandenindeling; een ontwerp van Jules Coomans van 1916 voor een eenheidsbebouwing geïnspireerd op de lokale laat-gotische bouwtrant (onder meer houten gevels) met de woningen van de schat- en hypotheekbewaarder op de noordelijke straatzijde, werd niet uitgevoerd onder meer wellicht omdat het geen rekening hield met de bestaande percellering. Echter geen wederopbouw van het voormalig bisschoppelijk paleis, waardoor rechttrekking van de rooilijn en verruiming van de vroegere "Openbare Hof" tot het huidige Koningin Astridpark van waaruit mooi perspectief op de noordgevel van de Sint-Maartenkerk (zie Deken Delaere- en Deken De Brouwerstraat). Behouden kasseibestrating; recentere parkeervoorzieningen en groenaanleg ten oosten en ten noorden van de Sint-Maartenskerk.

Historiserende wederopbouwarchitectuur. Eén reconstructie naar het vooroorlogs uitzicht: de eenheidsbebouwing in lokale renaissancestijl van 1664 (nummer 17), sindsdien echter met linker gedeelte vervangen door een appartementsgebouw met twee (schijn)trapgevels (nummer 13-15). Voorts een imitatieve variante op laatst genoemde stijl gevormd door de dekenij (nummer 5-7) aansluitend bij de om de hoek gelegen kapelanie (nummer 3) door middel van een gebogen tuinmuur zie het vooroorlogse uitzicht. Verder twee herbergen respectievelijk met inslag van de art-decostijl (nummer 9) en de neobarok (nummer 11), en burgerwoningen met eenvoudige lijstgevel (nummer 2, 4, 6), onder meer een eenheidsbebouwing (nummer 2, 4) of puntgevel (nummer 8). Nieuw appartementsgebouw als het ware in dezelfde historiserende bouwtrant, op de zuidhoek bij de Diksmuidestraat (nummer 1 - Diksmuidestraat nummer 21). Twee onbebouwde percelen, respectievelijk op de noordoostelijk hoek bij de Deken Delaerestraat en links van nummer 8.

Basisconcept: bakstenen breedhuizen van twee à drie bouwlagen onder zadeldak (mechanische pannen, leien) onder meer in combinatie met een trapgevel (nummer 8, 17); ook een diephuis met trapgevel (nummer 3).


Bron: DELEPIERE A.-M., HUYS M. & LION M. 1987: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Ieper, Kanton Ieper, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 11n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Delepiere, Anne Marie; Lion, Mimi; Huys, Martine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis met trapgevel

  • Omvat
    Herberg Aux Armes de France

  • Omvat
    Herberg In den Gouden Appel

  • Omvat
    Kapelanie en dekenij

  • Omvat
    Munster War Memorial

  • Is deel van
    Ieper


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Janseniusstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/3926 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.