Geografisch thema

Boshuisweg

ID
2215
URI
https://id.erfgoed.net/themas/2215

Beschrijving

Aardeweg lopend door Zoerselbos. Gelegen in de zuidwesthoek van de gemeente. Zoerselbos strekt zich uit langsheen Hulstenbeek en omvatte oorspronkelijk een driehoekig gebied gelegen tussen huidige Sint-Antoniusbaan-Voorne (ten noorden), Zandstraat-Rodendijk en ook gedeeltelijk op Zandhoven (oosten); de westgrens liep langs Boshuisweg en Hallebaan en dus deels afgebakend door de "Grote Schijn". Thans is dit gebied nog steeds bebost, maar in nabijheid dorpskern, kasteel Zoerselhof en aan Zoerselbosdreef ingepalmd door residentiële verkavelingen. Merkwaardig voorbeeld van halfnatuurlijk landschap met op relatief kleine oppervlakte een grote verscheidenheid van biotopen namelijk vloeibeemden, hooilanden, bosbestanden, plassen, heide, enzomeer. Afwisseling tussen open en gesloten ruimten. Eiken-berkenbos met oorspronkelijke eikenbeplanting.

Hertog Hendrik II van Brabant schonk in 1233 het Hooidonkbos en omgeving aan de abdij van Villers. Dit gebied omvatte heide, moerassen, elzenbroeken en loofbos. In 1287 voor eerst vermeld dat de Sint-Bernardsabdij er een landbouwuitbating bezat en voor 1638 groeide dit uit tot vier hoeven dit is "Grote en Kleine hoeven van Hooidonk" modo "Achterste" en "Voorste hoeven", zie Voorste Hoeven. Opsplitsing is toe te schrijven aan een ontginning van de heide en men kan stellen dat heideontginning voor landbouwdoeleinden circa 1650 ophield. Circa 1600 werd in Hooidonkbos aan houtproduktie gedaan (voordien was het een belangrijke leverancier van houtskool), op heide en braakliggende gronden werd turf gestoken.

Voornamelijk vanaf de 18de eeuw werden de goederen van de abdij zo rendabel mogelijk gemaakt. De beslissing werd genomen het "Schriek" dit is het heidegebied in het noordwesten te bebossen en in 1725 trad Gillis Van Dyck in dienst als vertegenwoordiger van de provisor. Tussen 1725 en 1729 werd het "Schriek" met mast beplant en vanaf 1727 werden er dreven aangelegd zoals bijvoorbeeld huidige Hallebaan, Antwerpsedreef, Middeldreef.

Hooidonkbos - dit is ten zuidwesten van het gebied - werd in 1714 voorzien van vijvers, maar reeds vanaf 1726 systematisch beplant. Toen provisor Bonifacius De Wolf zich in 1786 te Zoersel vestigde kregen een aantal vijvers terug belang. In Hooidonkbos werden ook dreven aangelegd en de heidegebieden eerst met mast beplant, en vanaf circa 1740 met eik.

Provisor Bonifacius De Wolf stelde zich tot doel de Monnikenheide - dit is ten noordoosten van het gebied - te ontginnen en begon in 1781 met de aanleg van dreven. Beemden aan weerszijden van huidige Hulstenbeek werden reeds ontgonnen tussen 1350 en 1450 en in de 18de eeuw voorzien van een sluizensysteem (spuien en dijken) met tot doel de vruchtbaarheid van deze beemden te bevorderen door ze in de winter onder water te zetten. Door dijken werd het water op de vloeibeemden gehouden. Thans is de structuur van deze vloeibeemden nog intact, maar niet meer in werking en voorzien van een canadabeplanting.

In loop van de 18de eeuw werden de drie houten sluizen vervangen door bakstenen sluizen met brug, en tevens werden nog twee sluizen gebouwd. Deze sluizen bleven bewaard en bevinden zich dicht bij het "Boshuisje" namelijk "Halse sluis" opgebouwd in 1734 ter vervanging van een houten sluis; bij Antwerpsedreef namelijk "Zoersele sluis" in 1738 gebouwd ter vervanging van een houten sluis, spoelde gedeeltelijk weg en in 1740 herbouwd; sluis aan Antwerpsedreef van 1754 die echter nooit als bevloeiingssluis heeft gewerkt; bij Monnikendreef namelijk sluis aan de Voorden van 1793.

Na de Franse Revolutie kwam het hele gebied in privé-bezit en zo hebben onder meer De Cock en De Gorter een vennootschap aangegaan in 1828 ter exploitatie van het bos.

  • CAUTEREELS L., Toponiemen in het Zoerselbos (Jaarboek 1980, Heemkundige Kring Zoersel, p. 15-36).
  • GERITS T.J., Aanplantingen van de Sint-Bernardsabdij op haar domein te Zoersel (1725-1775), in Ons Heem, jg. XXVII, 1973, p. 238.
  • Notulen K.C.M.L., 18.12.1980, p. 81-111.
  • SCHEURWEGEN A., Notitie-boek van plantagien (Oudheid en Kunst. Algemeen tijdschrift voor Kempische geschiedenis uitgegeven door den geschied- en oudheidkundigen kring voor Brecht en omstreken, Brecht, 1938, jg. XXIX, afl. 2-3, p. 3-92.
  • VAN DE MOSSELAER M., Landschapsgeschiedenis van Zoerselbos tijdens het Ancien régime, 1983, onuitgegeven versie.

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n3 (Ru-Z), Brussel - Gent.
Auteurs: Wylleman, Linda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Boshuisje

  • Is deel van
    Zoersel


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Boshuisweg [online], https://id.erfgoed.net/themas/2215 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.