Geografisch thema

Ooststatiestraat

ID
1913
URI
https://id.erfgoed.net/themas/1913

Beschrijving

Geplaveide straat in het noorden van de gemeente; verbinding tussen dorpscentrum namelijk Varkensmarkt en station.

De spoorlijn Mechelen-Antwerpen werd opengesteld in 1836 en in 1840 kreeg Kontich een stopplaats op deze lijn. De voormalige Broekstraat werd in 1840 doorgetrokken tot aan het station. Deze Broekstraat liep eertijds van de Varkensmarkt tot aan de Nachtegaalhoeve, aan de huidige P. De Laetstraat en vormde vandaar een voetweg. In de daarop volgende jaren werd de straat verbeterd en bestraat en kreeg de benaming van Statiestraat. Na de oprichting van een station Kontich-west aan de spoorlijn Antwerpen-Douai ging men de Statiestraat, naar het oudere en meer oostelijk gelegen station, Ooststatiestraat noemen.

Huidige benaming officieel sinds 1892. Bij het centrum lintbebouwing met eenvoudige woningen vanaf de tweede helft van de 19de eeuw van een of twee bouwlagen onder zadeldaken. Verder recente eengezinswoningen vanaf circa 1945. Voorbij Koningin Astridlaan kleine landbouwzone, ten N. van de straat, waar tot circa Tweede Wereldoorlog het "kasteel Boutersem" stond. Het leen- en laathof Boutersem, leen van het Land van Mechelen, was gevestigd op een motte die zich verhief op de uitlopers van Kontichbroek. Lag op de grens van Land van Rijen en Arkel en was waarschijnlijk een vesting van de Berthouts, dat wellicht uit "Pluyseghem" gesplitst werd als grenspost van het Land van Mechelen.

Boutersem was een versterkt hof gekend vanaf de 14de eeuw als leen en cijnshof (verenigd met hof van Pluyseghem in 1450 en hof van Ykele in 1468 met zetel op Boutersemhof). Tegen de toegangsbrug bevond zich in de 13de eeuw reeds een versterkte hoeve. Brandde af in 1587-88, ruïne tot circa 1602. Begin 17de eeuw nieuwe woning opgetrokken en het poortgebouw dateerde uit de 18de eeuw. Nog verbouwingen in de 18de en de 19de eeuw, onder meer vergroot in 1850 en van bijgebouwen voorzien onder meer oranjerie. Onder de Eerste Wereldoorlog raakten de gebouwen in verval en van de eertijds driedubbel omwalde motte blijft nog enkel de omwalling over aansluitend bij de motte. Bij archeologisch onderzoek in 1960-63 werden overwelfde kelders onder meer uit de 13de of 14de eeuw gevonden alsook geglazuurd en ongeglazuurd aardewerk vanaf de 13de tot de 16de eeuw.

Ten zuiden van de straat, overblijfsel van het zogenaamd "Broekbos", grotendeels in de loop van de 19de eeuw aangeplant door familie Spruyt met canadapopulieren. In nabijheid station recente verkaveling van circa 1965. Vanaf 1964 werden op zogenaamde "Steenakker" en vanaf 1970 op zogenaamd "Kapelleveld" zijnde de hoek met Kauwlei, een belangrijke Gallo-Romeinse vicus uit I-II opgegraven door de Antwerpse Vereniging voor Romeinse archeologie (AVRA) en heemkundige kring Kontich. Daarin werden vier zones onderscheiden, namelijk een tempelzone (vermoedelijk Isis- en Sarapiscultus) waarin omheinde tempel met vierhoekige cella van Doornikse steen en zuilenomgang van 20 en 17 meter zijde. Daarnaast een zone met grote gebouwen ten oosten van de tempel, een smelt-kuilenzone en woonzone.

  • Archeologie, zesmaandelijkse kroniek uitgegeven door het Nationaal Centrum voor Oudheidkundige Navorsingen in België, Brussel, 1964, 2, p. 70; 1966, 1, p. 62-63; 1967, 2, p. 53-55; 1968, 2, p. 65-66; 1969, 1, p. 7; 1969, 2, p. 63-64; 1970, 1, p. 8-9; 1971, 1, p. 16-17; 1972, 1, p. 14; 1973, 2, p. 70; 1974, 2, p. 81.
  • MARIEN M.E., Belgica antiqua, Antwerpen, 1980, p. 211.
  • VAN PASSEN R., OLYSLAEGHER J., THEYS G. en VAN HERCK J., De "motte" van Boutersem. Geschiedenis en keramiek, in Katalogus tentoonstelling, Kontich Museum voor heem- en oudheidkunde, Kontich, Kring voor Heemkunde, 1978.
  • VAN PASSEN R., Geschiedenis van Kontich, uitgave gemeentebestuur Kontich, 1964, p. 798, 862, 867.
  • VAN PASSEN R., Toponymie van Kontich en Lint, Gent, Vlaamse Academie voor taal- en letterkunde, 1962, p. 155, 469.

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n2 (Ho-Ra), Brussel - Gent.
Auteurs: Wylleman, Linda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Hoeve De Mijl

  • Omvat
    Kapel

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Poortwachtershuis bij domein Boutersemhof

  • Is deel van
    Kontich


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ooststatiestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/1913 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.