Geografisch thema

Sociale woonwijk Groenebriel

ID
16671
URI
https://id.erfgoed.net/themas/16671

Beschrijving

De volkswijk Groenebriel, gelegen tussen de Groenebriel, Tichelrei, Dobbelslot en Sint-Margrietstraat, was reeds tijdens het interbellum een doorn in het oog voor het stadsbestuur. Zo werden in het kader van de wet op de krotopruiming van 1931 enkele woningen gesloopt voor de bouw van twee sociale appartementsgebouwen op de hoek van de Dobbelslot en de Baviaanstraat naar ontwerp van A.R. Janssens en in opdracht van de Gentse Haard (gesloopt in 1994). In 1939 werden plannen gemaakt voor een volledige sanering van de wijk en sociale nieuwbouw, waarschijnlijk door Fritz Coppieters in opdracht van het stadsbestuur. Dit project met U-vormige middelhoogbouwappartementen in een verzakelijkte art deco rond groene pleinen bleef echter onuitgevoerd, mede door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.

Vanaf 1949 maakte het stadsbestuur opnieuw plannen voor sanering van de Groenebriel maar pas in 1952-1953 kwam het project in een stroomversnelling terecht. In 1952 kwam een liberaal-socialistisch gemeentebestuur aan de macht dat uitermate positief stond ten aanzien van hoogbouw en een jaar later werd nationaal een nieuwe wet op de krotopruiming uitgevaardigd. Nog in 1953 werd een BPA opgemaakt voor de Groenebriel die de sloop voorzag van alle overblijvende woningen (ruim 200), met uitzondering van de sociale appartementsgebouwen uit het interbellum. Aanvankelijk was het de bedoeling dat het project over de verschillende sociale huisvestingsmaatschappijen van Gent zou verdeeld worden (zoals de Watersportbaan) maar uiteindelijk bouwde enkel de Gentse Maatschappij voor de Goedkope Woningen (vanaf 1958 Gentse Maatschappij voor de Huisvesting) de woningen. Architect was Jules Trenteseau die ook aan de Watersportbaan en het Rabot sociale hoogbouw realiseerde.

Trenteseau’s eerste plan omvatte twee noord-zuid georiënteerde hoogbouw appartementsgebouwen met ertussen een laagbouw van drie verdiepingen, evenwijdig aan de Groenebriel. Omdat men vreesde niet uit de kosten te geraken, werd de laagbouw echter vervangen door een derde hoogbouw, evenwijdig aan de reeds bestaande en op pilotis zodat het open karakter op grondniveau bewaard bleef. Deze oriëntatie maakte ook een optimale bezonning van de tussenliggende groenruimtes mogelijk. Verder omvatte het project een middelhoogbouw in de Margrietstraat (die aansloot bij de bestaande bebouwing) en een laagbouw aan het Sint-Vincentiusplein. Er werd ook een winkelcentrum voorzien en collectieve voorzieningen maar deze bleven onuitgevoerd. In 1965 werd wel nog een appartementsgebouw met 35 studio’s aan het Dobbelslot toegevoegd, opnieuw naar ontwerp van Trenteseau. Anno 2016 wordt de renovatie gepland van het gebouw aan de Tichelrei, evenals de sloop van het gebouw op pilotis.

Architecturaal wordt het project gekenmerkt door uit geprefabriceerde betonnen elementen samengestelde gevels, een speelse afwisseling van horizontale en verticale ramen en betonnen claustrae met horizontale spleten aan de circulatieruimte. Het centrale gebouw aan het Winston Churchillplein staat op karakteristieke schuine, betonnen pilotis. Een herdenkingsplaat op de gevel aan de Baviaanstraat herdenkt dat dit het eerste complex was dat aangesloten werd op stadsverwarming (1958).

Deze wijk werd binnen de thematische inventarisatie van het sociale woningbouwpatrimonium niet geselecteerd als bouwkundig erfgoed omwille van het ontbreken van een positief behoudsperspectief (geplande gedeeltelijke sloop).

  • Onroerend Erfgoed, Archief Inventaris sociale woningbouwpatrimonium (2011-2016), Sitenaam GENT_GROENEBRIEL_4150.
  • Stadsarchief Gent, bouwaanvragen 94/346, Litt D/11/1963 & Litt D/17/1965.
  • Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen, Dienst Onroerende Transacties, registratiefiches, SHM 4150, Gent, Groene Briel.
  • DESEYN G. 1992: Westward ho! Van Akkergem Extension tot Watersportbaan Georges Nachez, Stadsarcheologie. Bodem en Monument in Gent 16.3, 16.
  • DE SMET G. 1954: Gentse maatschappij voor goedkope woningen : historisch overzicht ter gelegenheid van de vijftigste verjaring van de stichting der maatschappij, Gent, 9-12.
  • Huisvesting 1954, 4, 192-195.
  • JOOS L., BISSCHOP M.-L. & VAN DOORNE G. 1984: Volkshuisvesting in Gent, Gent, 88-89.
  • S.N. 2008: Stadsmussen onder dak. Wonen in Gent van 1914 tot 2000, Gent, 8-9 & 25.
  • VAN AUDENAERDE F. 1984: Ontstaan en groei van de Gentse maatschappij voor de huisvesting, onuitgegeven verhandeling Rijksuniversiteit Gent, Vakgroep Architectuur, 95-96.
  • VAN CAUSENBROECK B. 1998: Rode daken. De goede werkmanswoning 75 jaar, Gent, s.p.
  • VAN DER HAEGHEN J. 1954: De krotopruiming te Gent, in: Huisvesting, 4, 192-195.
  • VANLERBERGHE B. 2014: Volkshuisvesting en krotopruiming in Gent na de Tweede Wereldoorlog. Van krottencomplex naar hoogbouwappartementen aan de Groene Briel, Onuitgegeven Masterproef UGent, Vakgroep Kunstwetenschappen.
  • Wonen 1957, 6, 87 en 89.

Auteurs: Vandeweghe, Evert
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sociale woonwijk Groenebriel [online], https://id.erfgoed.net/themas/16671 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.