Geografisch thema

Zegeplein

ID
1623
URI
https://id.erfgoed.net/themas/1623

Beschrijving

Driehoekig pleintje, gelegen tussen de Grote Markt (ten zuiden), de Warandestraat (ten westen) en de Begijnenstraat (ten noorden). Maakte aanvankelijk deel uit van het voorgeborchte van het kasteel; de oostzijde zou reeds in de 15de eeuw bebouwd geweest zijn met hoven van vermaarde families onder meer het "Hof van Ranst" ter hoogte van nummer 14; op de Ferrariskaart (circa 1775) zuidzijde reeds bebouwd; het kasteeldomein paalde aan de Grote Markt tot circa de tweede helft van de 19de eeuw wanneer ook de westzijde bebouwd wordt en er een driehoekig pleintje ontstond.

Oorspronkelijk, volgens oude prentkaarten, een gekasseid pleintje met lindebomen, banken en een openbare pomp met een Onze-Lieve-Vrouwebeeld. Omwille van de verschillende markten, "Botermarkt" genaamd. In 1898 oprichting van een ijzeren, overdekte markthal, gemaakt door kunstsmid Clymans, ook "kemelskooi" genoemd; het Onze-Lieve-Vrouwebeeld verhuisde naar het hoekhuis Grote Markt nummer 4. Deze ijzerconstructie op haar beurt circa 1920 verwijderd voor het huidig "monument van de gesneuvelden" naar ontwerp van F. de Cuyper en architectonische aanleg naar ontwerp van E. Van Averbeke, zie signatuur aan zuidoostzijde; inhuldiging op 2 juli 1922 door kroonprins Leopold III.

Vanaf dan kreeg het plein haar huidige benaming: rond, verhoogd platform, aan drie zijden onderbroken door trap waarop arduinen monument op ronde basis in trapvorm namelijk de "vrede en victorie" verpersoonlijkt in een bronzen vrouwenfiguur op driehoekige sokkel, met op elke zijde bronzen bas-reliëf.

Overwegend sterk verbouwde of aangepaste woningen waarvan bovenbouw nog verwijst naar de 19de-eeuwse oorsprong, afwisselend met nieuwbouw. De nummers 1, 2, 3 breedhuizen van twee tot drie bouwlagen onder zadeldak (nok parallel aan de straat, mechanische pannen); bepleisterde en beschilderde vroeg 19de-eeuwse gevels met wellicht oudere kern. Nummer 8 oorspronkelijk dubbelhuis van vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (nok parallel aan de straat, kunstleien) uit de tweede helft van de 19de eeuw; onderbouw recent verbouwd en bekleed met arduinen parement, gecementeerde bovenverdieping. Nummer 9/Begijnenstraat nummer 2, halfvrijstaand breedhuis van drie/vier traveeën aan weerszijden van een afgeschuinde hoek onder pseudo-mansardedak (kunstleien) met dakkapellen, opklimmend tot het vierde kwart van de 19de eeuw en eerste kwart van de 20ste eeuw; bepleisterde en beschilderde lijstgevel met rechthoekige vensters in geprofileerde segmentboogomlijsting met oren; paneeldecoratie; deur met art-nouveaugetint ijzerwerk; eertijds winkelhuis met kabinet, verbouwingswerken in 1927 en 1937 naar ontwerp van J. Luyts, later dak verbouwd, recent de begane grond. Nummer 10 eertijds typisch 19de-eeuws burgerhuis van drie bouwlagen onder zadeldak (nok parallel aan de straat, kunstleien); huidige gevel en interne verbouwingen van circa 1929 naar ontwerp van J. Luyts, begane grond recent verbouwd. Tussen nummers 12 en 13 een korfboogvormige poortdoorgang naar voormalige zogenaamd "Luizenpoort" (zie Grote Markt). Nummer 6 zogenaamd "appartementsgebouw Vertessen" uit 1953 naar ontwerp van E. Wauters.

  • Stadsarchief Turnhout, Bouwdossiers, 1927, dossier 57; 1929, dossier 30; Begijnenstraat, 1937, doss. 36.
  • DE KOK H., Gids voor het oude Turnhout en omgeving, Dl. 1, Stad Turnhout, Antwerpen, 1980, p. 38-43.
  • SCHELLEKENS J., Turnhout de hoofdstad van de Kempen, Amsterdam, 1949, p. 48, 144, 148.

Bron: DE SADELEER S. & PLOMTEUX G. 1997: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Turnhout, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet; De Sadeleer, Sibylle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis in neo-Vlaamserenaissance-stijl

  • Omvat
    Hoekhuis Leysen-Michielsen

  • Omvat
    Monument voor de gesneuvelden

  • Omvat
    Neoclassicistisch herenhuis

  • Omvat
    Stadswoning

  • Is deel van
    Turnhout


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zegeplein [online], https://id.erfgoed.net/themas/1623 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.