Geografisch thema

Torhoutsesteenweg (Loppem)

ID
15910
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15910

Beschrijving

Rechte, drukke staatsbaan, de N32, die Brugge-Sint-Andries over het grondgebied van Loppem, Zedelgem, Veldegem en Aartrijke met Torhout en Menen verbindt. Op grondgebied Loppem beslaat de straat het wegdeel tussen de kruisingen met de Knollestraat en de grens met Brugge. De straat kruist op grondgebied Loppem meerdere beken, van noord naar zuid de Watermolenbeek, de Rollewegbeek en de Kasteelbeek (met bakstenen balustrades en vlakke betonnen overwelving). Vijver aan de Watermolenbeek, met omgevende graslanden beheerd als natuurgebied door de gemeente Zedelgem.

De Torhoutsesteenweg wordt aangelegd tussen 1751 en1754 ter vervanging van twee oudere wegen. Delen van de vroegere "Torhoutschen Brugghewegh" en "Iperwegh" worden hierin opgenomen. Dit zijn twee verbindingswegen tussen Brugge en Torhout. De ene, zuidelijke Bruggeweg verloopt langs de Keibergstraat (zie Torhout) en de Rozeveldstraat (zie Torhout) over grondgebied Veldegem (zie Rembertstraat, Boudewijn Hapkenstraat, Lepemolenstraat, Collevijnstraat) en op Loppem (zie Torhoutsesteenweg, Oude Ieperweg, Ieperweg, Heidelbergstraat) richting Brugge. De alternatieve noordelijke Bruggeweg wordt in de 17de eeuw in gebruik genomen omdat de oude Bruggeweg in slechte staat verkeert. Deze weg volgt de as Aartrijkestraat (zie Torhout) – Aartrijksestraat (zie Aartrijke) en wordt verder gezet langs de Moubekestraat (zie Aartrijke) – Berkenhagestraat – Kezelbergstraat (zie Zedelgem) in de richting van Sint-Andries en Brugge.

Karl-Theodor von Neuberg, heer van Wijnendale, laat grotendeels op zijn kosten tussen 1751 en 1754 de rechte weg Brugge-Torhout-Menen aanleggen. De weg vormt een belangrijke ontsluiting van de hinterlanden van Torhout, Roeselare en Menen waardoor handel wordt vergemakkelijkt en een diligencelijn ontstaat. Ondanks de bedoeling de weg rechtlijnig aan te leggen maken drassige gebieden enkele bochten noodzakelijk (onder meer ter hoogte van de abdij van Zevenkerken, zie Brugge, Sint-Andries). Om overstromingen te voorkomen wordt een deel van de weg gelegd tussen de stroomgebieden van de Moubeek en de Stationsbeek/Kasteelbeek In een vergunningsbrief geeft de keurvorst de toestemming tot het oprichten van zeven tolbarelen, onder meer aan de afspanning zogenaamd *"De Heidelberg" (zie nummer 26), beschermd als monument bij M.B. van 12/01/1987. Elk van de afspanningen aan de tolbarelen krijgen de naam van één van de bezittingen van de keurvorst. Langs de weg worden bomen aangeplant zoals te zien op de Ferrariskaart (1770-1778). Staat op een kadastrale kaart (1808-1810) uit de Napoleontische periode aangeduid als "Grande route de Thourout à Bruges".

Vanaf het gehucht Zuidwege (zie Zedelgem, Torhoutsesteenweg) loopt de weg rechtdoor richting Torhout. Langs de Torhoutsesteenweg, ten noorden van De Leeuw, ligt Zuidwege, een belangrijk kruispunt van de Torhoutsesteenweg met enkele hoofdwegen.

Op de Atlas der Buurtwegen (1845) aangegeven als "Route de Thorout à Bruges". Als markante gebouwen zijn langs deze weg van noord naar zuid "Le moulin à eau, cabaret" (zie Torhoutsesteenweg nummer 11), *"heydelberg, lieudit" (zie Torhoutsesteenweg nummer 26), "Château de Mr. Deschietere" (zie Torhoutsesteenweg nummer 56) "L'Aigle cabaret", tegenover de Zaggebroekstraat (zie Zedelgem), "Zuydwege cabaret", op de hoek met de Groenestraat (zie Zedelgem), en "Maison de Quick", tegenover de Lepemolenstraat (zie Veldegem) aangeduid. Op de Vandermaelenkaart (circa 1850) staan van noord naar zuid: *"Heidelberg", "Cabaret l'Aigle", "Cabaret Zuydweg", "Cabaret Le Lion", "Zuyd Wandeling" en drie molens: één ter hoogte van de herberg "Zuydwege", de tweede schuin tegenover herberg "De Leeuw", en als derde de "Lepemolen" op het huidige grondgebied van Veldegem (zie Veldegem). De "Gouden Kroon" bevindt zich op het huidige grondgebied van Veldegem, bij de "Krone Molen". Herberg zogenaamd de "Gouden Kroon" en de bijhorende "Kronemolen" (zie Veldegem) is nog aangeduid op een militaire kaart van 1917, door de Duitse bezetter opgemaakt.

In 1929 wordt de kasseiweg vernieuwd en verbreed en in 1957 volgt een derde verbreding en heraanleg met een wegdek in beton. In 1996 wordt het kruispunt met de Koning Albertsraat (zie Veldegem als rotonde heraangelegd. De rotonde aan de Heidelberg (met uitweg respectievelijk naar Zedelgem en Loppem) dateert van 2002-2003, de Torhoutsesteenweg wordt dan ook gedeeltelijk heringericht.

De weg loopt van noord naar zuid grotendeels door landelijk gebied met ten oosten en ten westen achtereenvolgens de dorpskernen van Loppem, Zedelgem en Veldegem. Deze zijn vanaf de Torhoutsesteenweg te bereiken respectievelijk via de Heidelbergstraat, Loppemsestraat en Koning Albertstraat. Het eerste deel van de weg wordt gekenmerkt door een groene omgeving en kasteelparken van de kastelen "Lisbona" (zie nummer 5) en "Emmaüs" (zie Emmaüsdreef nummer 6), het domein van de abdij van Zevenkerken (zie Brugge, Sint-Andries) en het goed "ter Loo" (zie nummer 56) met bijhorend neerhof (zie nummer 52 en nummer 52A) al vermeld in 1325. Op het domein van de abdij Zevenkerken maar wel op grondgebied Loppem bevindt zich een groot bijgebouw van de abdij uit het interbellum en een oorlogskerkhof met graven van gesneuvelden uit de Tweede Wereldoorlog. De herberg *"Heidelberg" (zie Loppem, nummer 26) heeft mogelijk een kern teruggaand tot de 17de eeuw.

Halverwege de 19de eeuw is de weg nog schaars bebouwd, onder meer met enkele verspreide hoeves waarvan sommige al staan aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778). Nummer 115 staat al op de Atlas der Buurtwegen.

Naast huizenbouw met meestal vrijstaande of halfvrijstaande woningen, aanwezigheid van horeca en handelszaken. Vanaf Zuidwege wordt het uitzicht in belangrijke mate bepaald door lintbebouwing en de aanwezigheid van bedrijven. Vanaf 1900 maar vooral tijdens het interbellum neemt de bewoning, bestaande uit rijhuizen, koppelwoningen (nummers 75-77), vrijstaande en halfvrijstaande huizen, toe. Nummer 32 heeft op de verdieping sierpleister met geometrische motieven en boven de vensters hoofdjes als sluitstenen.

Nummer 48-50 is het voormalig *Centrum voor Kunstmatige Inseminatie, gerealiseerd in 1960-1962 naar een ontwerp van architect Arthur Degeyter (Brugge), beschermd als monument bij M.B. van 23/07/2007.

In de Landschapsatlas (versie 1.0, AROHM 2001) is te zien dat de straat ten noorden van het kruispunt met de Heidelbergstraat – Loppemsestraat loopt door de relictzone "Kasteelparken en bosgebieden Sint-Andries – Varsenare" en grenst aan de ankerplaats "Kasteeldomeinen van Beisbroek, Tudor, Tillegem en de abdij van Zevenkerke". Het kasteel "Lisbona" is als puntrelict opgenomen binnen de relictzone.

  • ARCHIEF RUIMTE EN ERFGOED – AFDELING WEST-VLAANDEREN, Archiefnr. W/00597, W/02114.
  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten en Landschappen, Monumenten en Landschappen, Landschapsatlas, 2001, OC GIS-Vlaanderen.
  • RIJKSARCHIEF BRUGGE, Kaarten en Plannen, nr. 1607: Kaartboek met kadastrale kaarten (Napoleontische periode) van Jabbeke, Sint-Michiels, Sint-Andries, Snellegem, Varsenare, Zerkegem en Zedelgem, 1808-1810.
  • ARNOU P., De bevrijding van Zedelgem in 1944, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 2, nr. 3, 1981, p. 87-96, p. 118-127.
  • BONDUEL L., Het Zedelgem, Veldegem, Loppem en Aartrijke van toen. Een verzameling foto's en prentbriefkaarten aangevuld met beknopte historische gegevens, Brugge, 1983, p. 30.
  • Boschvogelroute Zedelgem, Aartrijke, s.d., p. 6.
  • CAPPON G., De herberg "De Gouden Leeuw", in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 3, nr. 3, 1982, p. 91-98.
  • DECEUNINCK V., Zedelgem gedurende de Eerste Wereldoorlog, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis pastoor Ronse, jg. 12, nr. 2, 1991, p. 67-80.
  • DECEUNINCK V., De aanleg van de weg Brugge-Torhout, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis pastoor Ronse, jg. 22, nr. 1, 2001, p. 3-20.
  • HAELEWYN R., Oostenrijkse wegen in West-Vlaanderen, Brugge, 1971.
  • RAMON A., LEROY P.J. (ed.), Gebouwen en wegen: enkele belangrijke realisaties, in LEROY P.J., Vier maal een is vijf. Terugblik op 25 jaar fusiegemeente Zedelgem, Zedelgem, 2003, p. 88-89.
  • VERVENNE A., Oude hoeven, herbergen en molens en hun bewoners te Loppem, Loppem, 1976, p. 154-157.

Bron: VAN VLAENDEREN P. & VRANCKX M. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Zedelgem met deelgemeenten Aartrijke, Loppem en Veldegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL47, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Van Vlaenderen, Patricia; Vranckx, Martien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Bijgebouwen De Watermolen

  • Omvat
    Centrum voor Kunstmatige Inseminatie

  • Omvat
    Domein Ter Loo

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dwarsschuur goed Ter Loo

  • Omvat
    Herberg en tolhuis Heidelberg

  • Omvat
    Hoeve Ter Loo

  • Omvat
    Kapel Onze-Lieve-Vrouw

  • Omvat
    Kapel Onze-Lieve-Vrouw

  • Omvat
    Kasteeldomein Lisbona

  • Omvat
    Kunstwerk Waailicht

  • Omvat
    Villa van 1926

  • Is deel van
    Loppem

  • Is gerelateerd aan
    Torhoutsesteenweg (Aartrijke)

  • Is gerelateerd aan
    Torhoutsesteenweg (Veldegem)

  • Is gerelateerd aan
    Torhoutsesteenweg (Zedelgem)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Torhoutsesteenweg (Loppem) [online], https://id.erfgoed.net/themas/15910 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.