Geografisch thema

Grote Heerweg (Desselgem)

ID
15756
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15756

Beschrijving

Straat ten zuidwesten van het centrum van Desselgem. Het grootste gedeelte van de straat loopt op grondgebied Beveren-Leie en bereikt de grens met Desselgem ter hoogte van de Ezelbeek (op een vijftigtal meter van de dorpskern van Desselgem). De straat eindigt in de dorpskern van Desselgem, bij het kruispunt met de Liebaard-, Ooigem- en Nieuwstraat. De benaming verwijst naar de voormalige functie van belangrijkste verkeersader vóór de aanleg van de steenweg in het begin van de 18de eeuw.

De huidige straat volgt het tracé van de oude heerweg die Gent met Kortrijk verbindt en die op de droge kouterruggen langs de Leie loopt (tracé Grote Heerweg/Nieuwstraat). De "grooten heerwech" wordt voor het eerst vermeld in 1463. Niclaus van Aken († 1572), landbouwer op het "Munkenhof" (Munkenhofdreef nummers 4-6), bouwt in 1545 de herberg "De Drie Sleutels" op de hoek met de huidige Ooigemstraat. De herberg wordt verpacht aan Alaert Duuc en wordt in baksteen opgetrokken, in tegenstelling tot de andere herbergen in vakwerkbouw. "De Drie Sleutels" beschikt over een aanpalende brouwerij, stallingen en gemak. De straat wordt voor het eerst weergegeven op de figuratieve kaart van Desselgem, opgemaakt in 1620 door landmeter Lowijs de Bersacques, en wordt er samen met de huidige Nieuwstraat aangeduid als "de groote heestraete van ghent naer cortryck". Op de figuratieve kaart van de parochies Desselgem en Beveren, opgemaakt in 1675 door Gudwalus van der Mariën, aangeduid als "De Groote heerstrate"; de Ezelbeek kruist de heerweg op de grens met Beveren-Leie. Weergave in 1675 van een hofstede op de hoek met de huidige Liebaardstraat. De straat wordt aangeduid op de figuratieve kaart van de Sint-Pietersheerlijkheid, opgemaakt door Joseph de Coster in 1764, als "den grooten heerewegh naer Beveren". Weergave in 1764 van zowel de hofstede op de hoek met de huidige Liebaardstraat, als de herberg "De Drie Sleutels" op de hoek met de huidige Ooigemstraat. In het laatste kwart van de 18de of in de eerste helft van de 19de eeuw wordt deze herberg herbouwd als een gebouw met verdieping met aan de noordzijde een brouwerij. In 1834 zijn de herberg en de bijhorende brouwerij volgens het kadaster eigendom van brouwer en tapper Joseph Declerck. De Atlas der Buurtwegen (1844) geeft de straat weer als "Plaets aerdeweg" met als aanduiding "Chemin n° 1" en omschrijving "Chemin de Desselghem à Vive St Eloi". Een gedeelte van de brouwerij achter de herberg wordt circa 1860 omgevormd tot woning (het kadaster registreert de evolutie van "brouwerij" naar "huis" in 1864). Naar aanleiding van de Eerste Wereldoorlog is herberg "De Drie Sleutels" genoodzaakt de deuren te sluiten. Volgens het kadaster bevindt de bebouwing op de hoek met de Ooigemstraat zich in 1920 deels in puin (vermoedelijk na verwoesting tijdens de Eerste Wereldoorlog). De bebouwing neemt in de loop van de 20ste eeuw geleidelijk aan toe. Bij de algemene herschikking van de Waregemse straatnamen in 1990 wordt de "Beverenstraat" herdoopt in Grote Heerweg. Eveneens in 1990 wordt de herberg "De (Drie) Sleutels" op de hoek met Ooigemstraat afgebroken.

Zeer korte straat met wegdek van betonplaten, van oudsher schaars bebouwd. Woningen opklimmend tot het begin van de 20ste eeuw tot zeer recente bebouwing. Nummer 307, woning met achtergelegen stal en zwingelkot, volgens het kadaster in 1904-1909 gebouwd door werkman Jozef Colpaert. In 1916 wordt het zwingelkot uitgebreid tot een "zwingelkot met dynamo". Bakstenen dubbelhuis van twee bouwlagen (in oorsprong anderhalve bouwlaag, zie bouwnaad in de zijgevel) op een gecementeerde plint met imitatievoegen en onder een pannen zadeldak; verhoogde en aangepaste straatgevel, zie verschillend metselwerk, sporen van de voormalige dakhelling in de rechterzijgevel en betonnen lateien. Mijtervormige bakstenen nis met bakstenen kruisbekroning en Onze-Lieve-Vrouwbeeld in de rechterzijgevel. Bakstenen stal en zwingelkot onder pannen zadeldaken; stal met schuifpoort op hangrail en laadluik, zwingelkot met verschillend gebruik van metselwerk en dakkapel met laaddeur. Nummer 313/ Ooigemstraat, appartementsgebouw met twaalf appartementen gebouwd in 2001 in opdracht van Mijn Huis Desselgem, naar de ontwerpplannen van 1995 van de Harelbeekse architect Jan Vanheuverzwijn-Valembois.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Desselgem, 1864/2, 1904/1, 1911/2, 1916/2, 1920/1.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nummer 558: Kaerte figuratieve van de groote thienden in de prochie van Desselghem door Louis de Bersacques, 1620.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nummer 559: Kaerte figurative van de heerlykheyd van de parochie van Desselghem en Beveren met hun bestrek in de parochien Wareghem en Deerlyck, competerende d'abdy van St-Pieters, gemaekt door Gudwalus Van der Marien, 1675.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nummer 561: Kaerte figurative van de gelegendheyd der vry-eygen kerke heerlykhede van Ste-Pieters Desselghem, competerende de exemple abdye van Ste-Pieters nevens Gent, bestrekkende binnen de prochien van Desselgem, Beveren, Deerlyk en Waereghem, gemaeckt ten jaere 1764 door Joseph de Coster.
  • DEBROUWERE M., DUCATTEEUW E., Van woonsteden en mensen in Desselgem, 6. Herberg "De Sleutel" of "De Drie Sleutels", in De Gaverstreke, jg. 18, 1990, p. 265-294.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1924, Deel IV, kolommen 1058, 1112.
  • Gemeente Waregem, Overeenstemmingslijst, Straatnaamwijziging en nieuwe huisnummering, oktober 1990.
  • VANTHUYNE K., Toponymie van Desselgem tot circa 1790, Licentiaatsverhandeling R.U.G., 1979-1980, p. 80-81.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Vlashandelaarswoning

  • Is deel van
    Desselgem

  • Is gerelateerd aan
    Grote Heerweg (Beveren-Leie)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Grote Heerweg (Desselgem) [online], https://id.erfgoed.net/themas/15756 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.