Geografisch thema

Pontstraat

ID
15598
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15598

Beschrijving

Straat in het uiterste westen van de gemeente, bij de grens met Harelbeke. De straat vertrekt van de Kortrijkseweg en loopt in noordwestelijke richting naar de Leie toe. De straatnaam verwijst vermoedelijk naar een pont, hoewel daarvoor geen bewijs is gevonden. Het perceel bij de Leieoever waar de Pontstraat eindigt heette "den Aert", een plaats waar boten aanleggen om te laden en te lossen.

De Caelbekekouter, gelegen tussen de huidige Pontstraat, Sint-Jansstraat en Kleine Heerweg, is reeds in de Gallo-Romeinse periode in cultuur gebracht. Op de Steenakker ten westen van de Pontstraat komt in 1972 een Gallo-Romeinse nederzetting aan het licht. Vermoedelijk is de hoeve "Ter Caelbeke" (nummer 2A) één van de oudste hoeves van Beveren-Leie, meer bepaald een voortzetting van een landbouwnederzetting uit de Gallo-Romeinse tijd, hoewel de eerste vermeldingen pas uit de 16de eeuw dateren. Op het einde van de 15de eeuw wordt de hoeve "'t Goed te Rozendale" (nummer 86) voor het eerst vermeld; de hoeve is gelegen op de rentegronden van de heerlijkheid Het Hulsche-Rozendale, een achterleen van de heerlijkheid Poeke. Ook de hoeve "Ter Caelbeke" ressorteert onder de heerlijkheid Poeke. In 1755 koopt Pieter de Muijnck de hoeve "Ter Caelbeke", nadat hij al een kwart eeuw pachter is; volgens de verkoopakte zijn de hoevegebouwen opgetrokken uit leem en hout en worden ze afgedekt met stro. De straat wordt voor het eerst weergegeven op het landboek van Beveren bij Harelbeke, opgemaakt door J.B. Bouin in 1768; weergave van de hoeve "Ter Caelbeke" nabij de steenweg Kortrijk-Gent en een drietal hoeves nabij de Leie, waaronder "'t goed Te Rozendale". Op de Atlas der Buurtwegen (1844) wordt de straat weergegeven als "Pontweg" met als aanduiding "Chemin n° 6" en omschrijving "Chemin de la Rivière la lys à Deerlyck". Het gedeelte van de straat dat evenwijdig loopt met de Leie wordt op de Atlas weergegeven als "Voorkortterweg" met als aanduiding "Sentier n° 30" en omschrijving "Sentier de l'Eglise de Beveren aux Prairies de Lys"; het wegeltje komt uit nabij de toenmalige parochiekerk aan de Sint-Jansstraat. In de tweede helft van de 19de eeuw neemt de bebouwing op het einde van de straat toe, zie kaart van het Militair Cartografisch Instituut (1898). De Pontstraat wordt volgens De Flou voor het eerst vermeld in 1900.

Tot de jaren 1930 wordt de straat gekenmerkt door éénlaagse meergezinswoningen en kleine hoeves. Vanaf de jaren 1930 worden er verscheidene woningen opgetrokken ter hoogte van de Grote en Kleine Heerweg en maakt de Pontstraat samen met de Kleine en Grote Heerweg deel uit van de Westwijk. Het zijn vooral Harelbekenaars die zich in de Westwijk komen vestigen. Omstreeks 1945-1950 bevindt de herberg "Au Chemin de la Lys" zich ten zuiden van de Kleine Heerweg. In 1957 wordt "'t goed Te Rozendale" (nummer 86) verkocht aan Gabriël Casteele en wordt de hoeve verbouwd. Op de hoek met de Kleine Heerweg, in het midden in de Westwijk, wordt in 1959 een kapel ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van Fatima opgetrokken (zie Kleine Heerweg). In 1972 komt op de Steenakker, ten westen van de Pontstraat bij de grens met Harelbeke, een Gallo-Romeinse nederzetting aan het licht. De Heemkundige Kring kent in 1978 de hoevenaam "Ter Calebeke" toe. Bij het rechttrekken van de Leie in 1981-1982 verdwijnt "de Hondskonte", een stuk drassige Leiemeers ten oosten van de Pontstraat.

Landelijke en doodlopende straat met geasfalteerd wegdek. Op het einde van de straat, nabij de Leie, loopt de straat nog in een landelijke omgeving. Grotendeels onbebouwd tracé tussen de Kleine Heerweg en de Kortrijkseweg. Deels bewaarde hoeves met losse bestanddelen, waarvan de sites minstens opklimmen tot de 15de-16de eeuw, doch vermoedelijk veel ouder zijn. Nummer 2A, bewaarde schuur van de voormalige omwalde hoeve "Ter Caelbeke" De hoeve is grotendeels herbouwd omstreeks 1867, zie jaarstenen in de topgevels van de schuur en de stal (het kadaster registreert de herbouwing van de schuur en de stal in 1883). In 1988-1989 wordt het boerenhuis, de stalling en de poortstijlen gesloopt voor de bouw van een nieuwbouwvilla (de oude schuur blijft hierbij behouden). Rondom het nieuwe complex wordt een aarden wal aangelegd. Bewaarde dwarsschuur van 1867 met geïncorporeerd wagenhuis. Verankerde baksteenbouw onder een sterk overkragend, pannen zadeldak. Blinde straatpuntgevel met vlechtwerk. Topgevel met arduinen datumsteen met opschrift "1867". Segmentboogvormige openingen, onder meer centrale dwarsdoorrit.

Nummer 86, "'t Goed te Rozendale", eertijds gelegen op de rentegronden van de heerlijkheid Het Hulsche-Rozendale, een achterleen van de heerlijkheid Poeke. Volgens het kadaster wordt het boerenhuis in 1903 vergroot in opdracht van Julia Chomé uit Gent. In 1912 worden het boerenhuis en de schuur uitgebreid door Maurits Haeck uit Harelbeke. Bij de hofstede hoort een Leieroterij met een tiental roothekkens. In 1957 ingrijpend gerenoveerd, de strodaken worden vervangen door pannen en golfplaten, het boerenhuis wordt inwendig gesaneerd, er worden nieuwe ramen ingezet en er wordt een steentje tegen de erfgevel gemetst. Hoeve met losse bestanddelen van de straat afgesloten door een beukhaag en een erftoegang met ijzeren hek tusssen twee witgeschilderde, bakstenen pijlers met getrapte bekroning. Verankerd bakstenen boerenhuis onder een pannen zadeldak met een vernieuwde erfgevel uit de jaren 1950. Schuur met geïncorporeerde vee- en paardenstal ten westen van het boerenhuis; verankerde en witgeschilderde baksteenbouw op een gepekte plint en onder een pannen zadeldak. Bakhuis ten noorden van het boerenhuis.

Concentratie van 20ste-eeuwse woningen ter hoogte van Grote en Kleine Heerweg (Westwijk). Op het einde van de straat, bewaarde betonnen roterij van 1946 (bij nummer 106) en bedrijventerrein Pontstraat (zone 11).

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Beveren-Leie, 1883/2, 1903/1, 1909/2, 1913/1.
  • Rijksarchief Kortrijk, Gemeentearchief Beveren-Leie, nummer 54: Lant Bouck ende Beschrijvinghe... van Beveren bij Harelbeke, J.B. Bouin, 1768.
  • DEBROUWERE M., DUCATTEEUW E., Bevers schetsboek, Beveren-Leie, 1982, p. 62-65, 69-72.
  • DEBROUWERE M., DUCATTEEUW E., Toponymische wandelingen door Beveren-Leie, in De Gaverstreke, jg. 11, 1983, p. 408-409, 415-423.
  • DEBROUWERE M., DUCATTEEUW E., Verdwenen hofsteden in Beveren en Desselgem (1), in De Gaverstreke, jg. 17, 1989, p. 179-192.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1931, Deel XII, kolommen 1008, 1011.
  • DUCATTEEUW E., VANDERMAELEN L., WANTE L., Historische kaart Waregem, in De Gaverstreke, jg. 20, 1992, p. 18.
  • Weer enkele nieuwe naamborden voor Beverse hoeven, in Onder de Clocke, juni 1978, p. 6.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    De Achterreke

  • Omvat
    Roterij

  • Is deel van
    Beveren-Leie


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pontstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15598 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.