Geografisch thema

Stationsstraat

ID
15380
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15380

Beschrijving

Straat in het centrum van Waregem, die loopt van de Markt naar het kruispunt met de Noorder- en Oosterlaan. Buiten de stadskern loopt de weg verder als Vijfseweg. De straat vormt één van de hoofdtracés van het stadscentrum. De straatnaam, oorspronkelijk de "Statiestraete", dateert van circa 1839, toen de spoorlijn Kortrijk-Gent werd aangelegd en wellicht ook het eerste station van Waregem werd opgebouwd. Voorheen heette de straat de Vijvestraat.

Oudste gekende weergave van het tracé dat de straat vandaag volgt, in het landboek van Waregem, opgetekend door Anthone Van Outrive in 1753-1757. De quasi loodrechte straat is in de 18de eeuw bebouwd met woningen tot ongeveer ten zuiden van de huidige Marcel Windelsstraat. Op de hoek met de Olmstraat is de Vierschaar van de heerlijkheid Huysse gelegen (gesloopt in 1954), zo benoemd op de Toponymische kaart van Waregem, die opgemaakt is in 1773-1774. De straat zelf wordt op de kaart van 1773-1774 omschreven als "Straete naer Vyfve" ook al zal die pas vanaf de aanleg van de Vijfseweg in de eerste helft van de 19de eeuw rechtstreeks naar Sint-Eloois-Vijve lopen. Ten oosten van de straat wordt het uitgestrekte perceel "den Canunckenbosch" vermeld, toen nog eigendom van het kapittel van Doornik en dat na de gedwongen verkoop tijdens de Franse periode in handen komt van respectievelijk de families Boulez, Storme en De Ruyck.

Op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), is duidelijk te zien hoe de straat via een eerst sterk kronkelende baan het centrum van Waregem verbindt met dat van Sint-Eloois-Vijve. Tot 1815 wordt de straat in het begin onderbroken door een kleine zijtak van de Gaverbeek, de Losbeek, die in 1815 wordt gedempt. In 1818 laat Godefried Boulez (1749-1829), die van 1804 tot 1819 burgemeester van Waregem is, zijn bezittingen in kaart brengen; op die kaart wordt zijn domein (nummer 34) met woonhuis, paviljoen, park en uitgang naar de latere Stationsstraat uitgebreid getekend. Eerste weergave van het volledige huidige tracé van de Stationsstraat dateert van het tweede kwart van de 19de eeuw, zie primitief kadasterplan (circa 1835); de bebouwing blijft zeer beperkt. Met de aanleg van de spoorlijn Kortrijk-Gent in 1839 en de bouw van het station van Waregem komt het noorden van de straat in ontwikkeling. Op de P.C. Poppkaart (1840-1850) en een kaart uit de Atlas der Buurtwegen (1844), waar de straat wordt omschreven als "Route de Thielt à Kerkhove", verschijnt een lange eenheidsbebouwing op de noordelijke hoek met de Marcel Windelsstraat en op de hoek met de huidige Noorderlaan worden de eerste gebouwtjes opgetrokken. In 1858 laat de gemeente aan de westkant van de straat een meisjesschool bouwen, de voorbode van het latere college (nummer 85).

Circa 1850 laten Felix De Ruyck (1818-1884) en zijn echtgenote Nathalie Storme (1828-1897) op het voormalige domein van Boulez een neoclassicistisch kasteeltje (nummer 34) optrekken. Circa 1870 leggen ze - onder meer na de afbraak van verschillende woningen langs de Stationsstraat - ook een uitgestrekt kasteelpark aan. In de loop van de 19de en het begin van de 20ste eeuw raakt de straat volgebouwd, in het noorden met voorzieningen gericht op het treinstation (herbergen, hotels) en in het centrum met woningen en panden waarvan de begane gronden (vaak pas in een tweede fase) worden omgevormd tot handelsruimten. In de jaren 1950 moet de typische, zeker tot de 18de eeuw opklimmende herberg "de Vierschaar" op de hoek met de Olmstraat, verdwijnen in functie van het verbreden van het kruispunt. In 1977 koopt de gemeente "Kasteel Casier" (nummer 34) en vanaf het begin van de jaren 1980 wordt het kasteelpark voor het publiek toegankelijk gemaakt en het kasteel gebruikt als horecagelegenheid.

Eveneens in de jaren 1980 wordt de Noorderlaan aangelegd als noordelijke ringweg rondom het stadscentrum van Waregem; daarvoor worden enkele woningen op het einde van de Stationsstraat afgebroken.

Thans quasi rechte straat met geasfalteerd wegdek. De bebouwing betreft verschillende panden met commerciële doeleinden, zie verbouwde begane gronden; tevens ook een belangrijke aanwezigheid van het Heilig Hartcollege (nummer 85) en diensten zoals het Vredegerecht (nummer 127).

Bebouwing opklimmend tot de 19de eeuw. De bestaande bebouwing (veelal kleine woningen van één of anderhalve bouwlaag) wordt in de loop van de 19de eeuw aangepast (vaak verhoogd) of in de tweede helft van de 19de eeuw gesloopt en vervangen door typische breedhuizen met al dan niet bepleisterde gevels zoals onder meer nummer 133, nummer 137, nummers 153-155, nummers 185-187. Nummer 30 van 1854 en getypeerd door geprofileerde omlijstingen en sluitstenen doch later verbouwd aan de begane grond en voorzien van nieuwe schrijnwerk op de verdieping. Nummer 94, gebouwd in 1847 bewaart de 19de-eeuwse beraapte gevelafwerking en de geriemde vensteromlijstingen met sluitstenen en duimen; tevens versneden kroonlijst. Nummer 110, voormalig handelspand gebouwd in 1889 (registratie in 1890) in opdracht van de in het kadaster als bediende omschreven Camile Deroose; voorgevel met wit beschilderde cementering met onder meer imitatievoegen, omlijstingen, verdiepte panelen. Vernieuwd schrijnwerk. Nummer 62, woning van twee en een halve bouwlaag daterend van 1887 doch met als pui omgevormde begane grond. Nummer 57 van 1897 wordt gekenmerkt door de door horizontale banden gelede voorgevel met strekse bogen op de begane grond die de voormalige indeling weergeven. De voorgevels van nummers 112-114, nummer 156 en nummers 160-162, gebouwd rond 1900 (respectievelijk in 1896, 1904 en 1893), zijn voorzien van een neoclassicistische gevelafwerking; verstoorde onderbouw. Nummer 124, vermoedelijk van circa 1900 doch recent gerenoveerd en voorzien van enkele hedendaagse ingrepen onder meer qua schrijnwerk en in de zijgevel. Nummers 128-134, in oorsprong samenstel van 1900-1901 van vier rijwoningen met neoclassicistische geveluitwerking, zie bepleistering met imitatie-negblokken, sluitstenen, doorgetrokken onderdorpels, imitatievenster boven de voordeur, enz.; nummer 128 ondertussen voorzien van puivenster en nummer 132 van hedendaagse gevelbekleding. Uit het begin van de 20ste eeuw dateren twee woningen met gemansardeerde zadeldaken namelijk nummer 22 uit 1901 (en thans moeilijk zichtbaar door de storende reclamedoeken) en de nummers 94-96, neoclassicistische, natuurstenen woning van 1912. Nummer 73, kleine beschilderde, bakstenen woning van 1904 getypeerd door baksteenmotieven en versiering onder meer op de borstweringen van de bovenvensters. Nummer 70, woning gebouwd in 1910 van oranje baksteen gecombineerd met witte baksteentjes voor de als banden doorgetrokken lijsten; dito uitgewerkte schoorstenen. Nummers 10-12, brede woning uit 1929 gebouwd met gevel van gecementeerde witte baksteen met horizontale accenten en bewaard schrijnwerk onder meer T-ramen en kroonlijst op klossen. Nummer 117 van 1931, echter nu met wit beschilderde gevel, getypeerd door baksteenmotieven en -friezen, venstertraveeën, een drielicht en een dakvenster geflankeerd door restanten van gesculpteerde voluten. Nummers 39-41, thans twee afzonderlijke woonhuizen uit de jaren 1930, nummer 41 met op de verdieping deels afgeronde erkeruitbouw met terrasje onder luifel en verspringend gevelvlak. Nummer 30, vermoedelijk nog restant van een in kern 19de-eeuwse woning (nummer 28) doch met historiserende gevel uit de jaren 1950 met neobarokke inslag.

  • Archief Heemkundige Kring De Gaverstreke, Kaarten en Plannen, nummer 23: Atlas eigendommen Godefridus Boulez, Figuratieve kaarten te Waregem en Dentergem, 1818 (1860).
  • Archief Heemkundige Kring De Gaverstreke, Kaarten en Plannen, nummer 50: Toponymische kaart van Waregem, 1773-1774.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Waregem, 1858/8, 1890/7, 1901/24.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nummer 1938: Vijfden Canton, Begint op de Plaetse met de erfve van Sint Hubrecht tot Casteelbrugge ende beke noortcant van de plaetse, houdende de dreve of straete naer Vijfve St.Eloy, Begrypende d'hofstede van Caboyter ende landen daer aen liggende, Eyndende... op t' lant ende een hoeckxken meersch aen de Gaverbeek ten suytcante van het straetken, in Landboeck der prochie van Waereghem, Anthone Van Outrive, 1753.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nummer 1938: Sevensten Canton, Begint aen het lant ende bosch van Pieter en Joos Huys aende Vyfweegsche straete begrypende d'hofstede van den heer de Bisschop, de gronden voor d'hofstede Caerel Blaublomme, ende d'hofstede ende landen van den voornomden Huys, begrypende het gelent den roosman, den noordcant van den Plaetsemeulencoutter, ende soo voorts tot ende met n° 974 wesende den huyse ende erfve van Geeraert Van Drousbeke, hoedwasscher, in Landboeck der prochie van Waereghem, Anthone Van Outrive, 1753.
  • COOREVITS S., NOYEZ E., Bouwbeeld 30-50. Invloeden van Art Deco en Modernisme in Waregem, in De Gaverstreke, jg. 36, 2008, p. 430.
  • COOREVITS S., Waregem graag gezien. Waregem, Beveren-Leie-Desselgem-Sint-Eloois-Vijve, de oudste foto's en prentkaarten, Brugge, 2005, nummer 36.
  • MEURIS P., Straatnamen in Waregem, een bespreking van de Waregemse straatnamen anno 1992, Waregem, 1992, p. 7.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Appartement

  • Omvat
    Brouwerswoning

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis uit het interbellum

  • Omvat
    Burgerhuizen

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Eclectisch handelspand

  • Omvat
    Handelspand

  • Omvat
    Heilig Hartcollege

  • Omvat
    Hoekhuis

  • Omvat
    Kasteeldomein Casier

  • Omvat
    Modernistisch burgerhuis

  • Omvat
    Modernistische stadswoning

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch herenhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch herenhuis

  • Omvat
    Neoclassicistische burgerhuizen

  • Omvat
    Neoclassicistische dorpswoning

  • Omvat
    Neoclassicistische dorpswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning in art-decostijl

  • Omvat
    Stadswoning uit het interbellum

  • Omvat
    Stadswoning uit het interbellum

  • Omvat
    Stadswoning uit het interbellum

  • Omvat
    Theater

  • Omvat
    Vredegerecht

  • Omvat
    Woning met drukkerij in art-decostijl

  • Is deel van
    Waregem


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Stationsstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15380 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.