Geografisch thema

Brugstraat

ID
15331
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15331

Beschrijving

Dicht bebouwde oostelijke uitvalsweg en centrumstraat die de dorpskern vanaf het kruispunt van Monseigneur Roelensstraat, Prinsendreef en Motestraat verbindt met de Pittemsestraat ten oosten. De straat is tot de aanleg van de Oostlaan in de jaren 1960 één van de belangrijkste assen die de gemeente doorkruisen. Op de Ferrariskaart (1770-1778) wordt het traject van de nieuw aan te leggen steenweg nog niet correct weergegeven: een nieuwe steenweg zou via de Kaaistraat lopen (niet uitgevoerd). Een ontwerp voor de definitieve aanleg van de steenweg (1775) toont dat het tracé van de oude Brugstraat quasi ongewijzigd blijft, maar ten oosten met een nieuw aan te leggen weg wordt verlengd in de huidige Pittemsestraat. Op het primitief kadasterplan (1817) wordt deze weg de "Pavé d'Ardoye à la grande route de Courtrai" genoemd. Op de Atlas der Buurtwegen (1846) maakt de weg samen met de Monseigneur Roelensstraat en de Pittemsestraat deel uit van het tracé van de "Bruggestraet", omschreven als "Chemin pavée d' Ardoye à Courtrai, à la route de Courtrai Bruges au Cabaret dit: Ryssel ende". Wordt op een gemeentelijk kaartje in de publicatie "Dit is West-Vlaanderen" (1960) aangeduid als dicht bebouwde straat, onderdeel van de staatsbaan van Rijsselende naar Roeselare.

Vermoedelijk genoemd naar de "Peerdebrug", een bakstenen boogbrug die ter hoogte van het kruispunt met de Blekerijstraat tot het begin van de 20ste eeuw de weg over de Roobeek leidt. De brug wordt al in een archiefdocument van 1628 vermeld als "perdebrugghe", in een bron uit 1731 als "de peerdebrugghe ende de wal van d' oude casteelmote" (zie ook Prinsendreef). Het kruispunt met de Wezestraat en de Eekhoutstraat wordt vanouds "De Knok" genoemd. De Monseigneur Roelensstraat en het beboomde begin van de Brugstraat, tot ter hoogte van de voormalige Peerdebrug, worden eertijds "casteeldreve" genoemd (zie Allossery), daar ze beiden leidden naar het voormalig kasteel van Ardooie (Prinsendreef). De Flou citeert een akte uit 1623 waarin het meersengebied begrensd door de Monseigneur Roelensstraat, de Kaaistraat en de Brugstraat wordt vermeld: "meersch... genaempt den briel commende metten westen ande ... ende dreve van tcasteel, metten noorden an den dam ... ende metten zuyden ande casteel dreve".

In 1767 bepleiten de beide schepenbanken van Ardooie bij het Vrije de aanleg van een steenweg vanaf het Marktplein tot Rijsselende (aanvankelijk via de Kaaistraat). In 1773 wordt een eerste deel afgewerkt, in 1775-1776 wordt het werk voltooid. Daardoor wint de straat aan belang, deels ten nadele van het tracé langs de Kaaistraat dat voorheen druk gefrequenteerd werd als gemakkelijkste oostelijke uitvalsweg.

In de 19de en het begin van de 20ste eeuw is de weg vanaf het huis de Mûelenaere (Monseigneur Roelensstraat nummer 26) tot aan de "Peerdebrug" aan weerszijden beplant met bomenrijen.

In 1874 wordt de gekende priester-dichter Cyriel Verschaeve (Ardooie, 1874 - Solbad Hall, Oostenrijk, 1949) geboren in de Brugstraat (nummer 41). In 1943 wordt op het geboortehuis een gedenksteen aangebracht, die na de bevrijding in 1944 wordt vernield. In 1974 wordt naar aanleiding van een Verschaeve-herdenking van het geboortejaar een nieuwe gedenksteen aangebracht. In 1928 wordt het gebied ten noorden van de Brugstraat, ten westen van de Roobeek, verkaveld en bebouwd (nummers 1-13). In 1928 wordt tracé van de Roobeek tussen de Brugstraat en de Kaaistraat meer westwaarts verlegd om de loop van de beek recht te trekken. De oorspronkelijke bedding wordt gedempt.

Voornamelijk woonfunctie, voormalige handelsfunctie nagenoeg verdwenen. Onderwijs.

Huidig straatbeeld voornamelijk bepaald door interbellumbebouwing, mogelijk soms teruggaand op 19de-eeuwse volumes, aangevuld met nieuwere bebouwing uit de tweede helft van de 20ste eeuw.

Bakstenen erfpijlers met datering: "ANNO" en "1867" leiden naar de woning en magazijnen van August Vanbeselaere-Cloet, de latere broederschool (Kaaistraat nummer 80).

Verbouwingen van oudere volumes, onder meer nummer 4 met geschilderde en bepleisterde lijstgevel onder pannen zadeldak, verbouwde begane grond. Nummer 42, woonhuis van drie traveeën, getoogde muuropeningen met houten schrijnwerk; linkertravee verbouwd op de begane grond, natuurstenen plint. Nummer 49, met nieuw gevelparement en oud schrijnwerk. Nummer 41, met nieuw parement en nieuw schrijnwerk, bewaarde eclectische houten paneelvoordeur met beglazing. Geboortehuis Cyriel Verschaeve. Bronzen plaat met opschrift: "HIER WERD GEBOREN/ Z.E.H. / CYRIEL VERSCHAEVE / VLAANDERENS GROOTSTE / DICHTER EN DENKER / 30 APRIL 1874 / VERSCHAEVE-STICHTING ARDOOIE / 30-8-1974". Nummers 25-27, samenstel van twee woningen, gebouwd in 1902 voor Edmond Vanloo-Gruyaert, fabrikant uit Ronse en Conrad Gruyaert, leraar uit Koolkerke. Mogelijke vroegere handelsfunctie, zie de grote ramen op begane grond.

Samenstel van twee enkelhuizen van twee bouwlagen en in totaal vijf/vier traveeën onder zadeldak in mechanische pannen (nok parallel met straat). Gecementeerde straatgevel met rechthoekige muuropeningen, met houten schrijnwerk (onder: grote ramen met verticale roedeverdeling bovenlicht; boven: T-ramen). Uiterst links een lagere deur die naar achter leidt.

Eenvoudige interbellumwoningen van twee bouwlagen onder zadeldaken, onder meer nummer 34, witgeschilderde lijstgevel, rechthoekige muuropeningen met T- en schuiframen, natuurstenen plint en trap, centrale erker op de verdieping. Nummer 38, met ronde erker op de verdieping, bewaard schrijnwerk met T-ramen met glas-in-loodinvulling op de verdieping; deuren met beglazing en geometrisch hekwerk.

Nummer 55, café "De Knok", op de hoek met de Eekhoutstraat, is als herberg gebouwd in 1923 als heropbouw van puinen in opdracht van Cyriel Vanden Bussche-De Grave (Marktplein nummer 9-11); eenlaags witgeschilderd volume, afgeschuinde travee uitlopend in tuitgeveltje, vernieuwde inkom en plint.

Naoorlogse bebouwing, onder meer nr. 8 uit 1949, met natuurstenen plint, bewaarde schuiframen, nieuwe poort en deur, balkonnetje. Geelbakstenen elektriciteitscabine uit 1945, onder platte bedaking met simili kooflijst en dito plaat met reliëfletters: "EWB".

Nummer 73 aan de hoek met Pittemsestraat, woonhuis met achtergelegen vlasfabriek, roterij thans verdwenen. In 1913 wordt voor herbergier Camiel Desmet-Vancoillie een nieuw huis gebouwd. In 1914 wordt achter de woning een zwingelarij opgetrokken, in 1934 wordt een vlasschuur bijgebouwd. In 1936 worden vlasschuur en zwingelarij vergroot, er wordt een magazijn bijgebouwd. In de jaren 1950 wordt de vlasfabriek nog vergroot door Gerard Desmet-Seynaeve. In 1941 telt de roterij vier rootkamers en zijn er acht zwingelmolens en een zwingelturbine. Woonhuis vermoedelijk aangepast in jaren 1940, thans met schilddak in zwartgeglazuurde mechanische pannen, straatgevel in langwerpige gele en bruine baksteen, gekenmerkt door grote rechthoekige muuropeningen; westelijke halfronde erker op begane grond; laag bakstenen tuinmuurtje.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Ardooie, 1902/11, 1929/12, 1945/36.
  • Rijksarchief Brugge, Verzameling kaarten en plannen, nr. 322: Plan van de steenweg die Ardooie verbindt met de steenweg Kortrijk naar Brugge tot aan Herberg Ruyselende, 1775.
  • ALLOSSERY P., Ardooie, meest onder kerkelijk oogpunt, in Handelingen van het Genootschap voor Geschiedenis te Brugge, jg. 82, 1939, p. 205-239.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel II, Brugge, 1921, kolom 742; Deel XII, Brugge, 1931, kolom 508.
  • DENDOOVEN L., Dit is West-Vlaanderen. Steden, gemeenten, bevolking, 1960, p. 74-81.
  • VAN ACKER L., CLYBOUW A., Gesubsidieerde Vrije Basisschool, Blekerijstraat 5, Ardooie 1790-1990, Ardooie, [1991].

Bron: SANTY P. & BOONE B., met medewerking van CALLAERT G. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ardooie, deelgemeente Koolskamp, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL44, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter; Boone, Benjamin
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Klooster en school

  • Omvat
    Woonwinkelpand

  • Omvat
    Woonwinkelpand en schoenfabriek

  • Is deel van
    Ardooie


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Brugstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15331 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.