Geografisch thema

Sint Pietersveld

ID
15017
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15017

Beschrijving

Centrale ligging van de straat in het gelijknamige Sint Pietersveld dat beschermd is als landschap bij Ministerieel Besluit van 24/06/2002. De straatnaam wordt gebruikt voor verschillende straten aangelegd volgens een dambordpatroon. De bebouwing is in functie van de nabijgelegen instelling op het grondgebied Ruiselede langs de Bruggesteenweg (Ruiselede, zie Bruggesteenweg nummers 128-134).

Het beschermde landschap Sint-Pietersveld is gelegen ten oosten van Wingene en ten noorden van Ruiselede, tegen de grens met Oost-Vlaanderen. Het strekt zich uit over het grondgebied van Wingene en Ruiselede en situeert zich grotendeels binnen de volgende afbakening: Oude Veldstraat, Brandstraat, Bruggesteenweg, Marie-Aalterstraat in Ruiselede, Kliplo in Aalter, en de Vagevuurstraat, Boskapeldreef, Beukendreef, Sint-Pietersveldstraat, Hekkestraat en de Lammersdam in Wingene. Tussen de Bruggesteenweg/ Vagevuurstraat (grens Wingene/ Ruiselede) en de Kliplo/ Sint-Pietersveldstraat (grens Ruiselede/ Aalter, en de Marie-Aalterstraat bevindt zich de driehoek van Sint Pietersveld, die ook op satellietfoto’s duidelijk herkenbaar is.

Dit veld was vroeger heidegebied aansluitend bij het nabijgelegen Bulskampveld (Beernem). Het behoort eeuwenlang aan de Gentse Sint-Pietersabdij en wordt in het verslag van de rondreis Walter de Marvis in 1242 vermeld als "wastinam Sancti Petri". Het veld (en ook de aansluitende gebieden) wordt als één van de laatste woestenijen vanaf 1771 in cultuur gebracht. Dit houdt een strakke percelering in waarbij blokken worden afgezoomd eerst door eiken- en later door beukendreven. Op de kaart van Ferraris (1770-1778) wordt heidegebied weergegeven. Op de kaart van Vandermaelen (1845) worden grote stukken ontgonnen veldgebied weergegeven. Ook ten zuiden van de Predikherenstraat wordt het ontginningspatroon van het centrale deel (dambordpatroon) aangehouden. De historische ontginningssite, het Predikherenhof of het "Wit kasteeltje" (Predikherenstraat nummer 28) is er ook weergegeven samen met de boswachterswoning ten noordoosten van dit hof (Predikherenstraat nummer 30). Typisch voor deze veldgebieden, en zeker ook voor het Bulskampveld is de aanwezigheid van vijvers, ontstaan uit turfplassen of veldsteengroeven en plaatselijk aangepast om permanent als viskweekvijver te gebruiken. De kaarten bij het landboek van Wingene (1756) geven de aanpassingswerken weer aan uitgeturfde beekdepressies om ze permanent te voorzien van water door het opwerpen van rechte of halfcirkelvormige dammetjes. Op de eerste kadasterkaarten staan dergelijke ophogingen nog aangegeven als vijverdam of vijverdijk. Uit de 17de-eeuwse documenten blijkt dat Aalter meer dan 100 veldvijvers had, er in Wingene Wildenburg 60 waren en 80 ha in Lotenhulle ingenomen was door vijvers.

Via het Kanaal Gent-Brugge dat in gebruik wordt genomen in 1625, wordt zeevis aangevoerd, die meteen concurrerend is met de zoetwatervis. Vanaf de 2de helft van de 17de eeuw staat dan ook verwaarlozing of "verwilderde" vijvers vermeld in geschriften en op kaarten. Op het einde van de 18de eeuw is al meer dan de helft van de vijvers verdwenen, en of herkenbaar als moerasland of nat grasland.

Vanaf het einde 18de eeuw worden de bosgordels rond de wastines ontgonnen en omgezet naar landbouwland, de centrale heidekernen worden bebost met naaldhoutbossen, of plaatselijk onmiddellijk omgezet naar akker- of grasland. De actieve ontginningsbeweging vanuit het Oostenrijks bewind inzake wegenaanleg, land- en bosbouw tijdens de 18de eeuw zal ook hier niet vreemd aan geweest zijn. Ook onder het Franse bewind en door de vervreemding van het kerkelijke goed tijdens de Franse Revolutie, kent de ontginningsbeweging activiteit.

De gronden op de site bleven nagenoeg heide tot het einde van de 18de eeuw en behoren tot één van de langst bewaarde "velden" of "wastina's" in Vlaanderen. De goederen van de Sint-Pietersabdij werden door de Franse Republiek aangeslagen en verkocht voor 13000 frank aan Lambert Malfait, eigenaar van het Bulskampveld in Beernem op 14 frimaire jaar IX (15-12-1800). In 1829 was het Sint Pietersveld in handen van Eulisée Bulteau-Malfait, van Rijsel, die in Beernem overleed in 1834. Behalve 16 ha was het gebied nog heide.

In 1835 koopt Jan Perneel, advocaat in Brugge en secretaris van de provinciale commissie voor landbouw, het Sint Pietersveld. Terwijl het primitief kadaster 1829 grote heidepercelen vertoont, vinden we op het kadasterplan van 1838 de dambordvormige indeling op de driehoek in de site. Volgens Verougstraete resteert er in 1840 nog amper 3 ha heide. De late stichtingen van de parochies in de omgeving van het Bulskampveld wijzen tevens op een vrij late ontginning van het gebied. Pas in 1876 wordt Doomkerke gesticht, Wildenburg in 1897, Sint-Jan pas in 1913 en Kruiskerke in 1947.

Omstreeks 1859 werden op het grondgebied Wingene ruim 60 ha heide- en bosgrond door de staat aangeworven. Hier werden woningen gebouwd in functie van de nabijgelegen instelling op het grondgebied Ruiselede.

Vanaf 1837 vestiging van een suikerfabriek waarvan de gebouwen vanaf 1848 ingericht als Rijksopvoedingsgesticht met bijhorende hoeve en landerijen (Ruiselede, zie Bruggesteenweg nummers 128-134). De bebouwing op het grondgebied Wingene is in functie van het voormalige Rijksopvoedingsgesticht. Bij het bouwen van de woningen voor het personeel werd rekening gehouden met de dreven die de ontginningsstructuur benadrukken.

  • Archief Ruimtelijke Ordening West-Vlaanderen - Onroerend Erfgoed, Archiefnr. W/01796.

Bron: GILTÉ S. & BAERT S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Wingene, Deelgemeente Zwevezele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL43, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Baert, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Jongensschool met onderwijzerswoning

  • Omvat
    Opzichterswoning

  • Omvat
    Opzichterswoningen

  • Omvat
    Opzichterswoningen

  • Omvat
    Opzichterswoningen

  • Omvat
    Opzichterswoningen

  • Omvat
    Opzichterswoningen

  • Omvat
    Opzichterswoningen

  • Omvat
    Opzichterswoningen

  • Omvat
    Opzichterswoningen

  • Omvat
    Tribune

  • Is deel van
    Wingene


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint Pietersveld [online], https://id.erfgoed.net/themas/15017 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.