Geografisch thema

Zandbergstraat

ID
14853
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14853

Beschrijving

Straat ten zuidwesten van het centrum van Harelbeke, lopend door de wijk Zandberg, van de Jan Breydelstraat naar de ring rond Kortrijk (R8). De straatnaam verwijst naar het ontstaan van Harelbeke op de droge, zandige rechteroever van de Leie. Etymologisch gezien is "harel" trouwens afkomstig van het Germaans "haru", verkleinwoord "harula", met als betekenis zandige heuvelrug (zandberg).

De straat is ontstaan op een belangrijk, ouder tracé, zie al in de 18de eeuw weergegeven op de kaart uit het landboek van Harelbeke-buiten, opgemaakt in 1768 door landmeter Frans De Bal, waarop de weg wordt omschreven als "Herwegh van Cortryck naer Deerlyck". De toenmalige heerweg, die via de huidige Jan Breydelstraat, Gulden-Sporenstraat en Heerbaan naar Deerlijk liep, lijkt toen enkel bebouwd op de oostelijke hoek van de huidige Spoorwegstraat. Ten zuiden van de weg is wel een omwalde site getekend, meer bepaald "Te Populiere" (Tuinbouwstraat nummer 14). Op de Atlas der Buurtwegen (1845) wordt de "Deerlijkschen heirweg" weergegeven als "Chemin n° 2" met als beschrijving "Chemin de terre de Courtrai vers Deerlyck". Eerste, zeer verspreide en nog schaarse bebouwing verschijnt vanaf circa 1900, zie weergegeven op de kaart van het Militair Cartografisch Instituut (circa 1910). In de jaren 1910-1930 worden verschillende kleine, aaneengesloten woningen opgetrokken aan de zuidwestzijde van de straat zoals enkele woningen met verzorgde, neoclassicistisch uitgewerkte voorgevel. Nummer 107 van 1908, die zich samen met buurpand nummer 105 onder één samengesteld zadeldak bevindt; afgewerkt met neoclassicistische, bepleisterde voorgevel zie geprofileerde omlijstingen met gutae en sluitstenen en geblokte lijsten. Nummer 159 van 1913 met soortgelijke gevelbepleistering. Nummer 165, woning volgens het kadaster gebouwd in 1912 door metser Pieter Dierickx uit Harelbeke. Rijwoning met gecementeerde gevel, toegang via trede en imitatievenster op de eerste verdieping. Nummer 155, handelspand van 1913 van oranje baksteen met pui. Nummer 101, kleine woning van licht oranje baksteen en afgedekt door zadeldak met mechanische pannen, daterend van 1927 en getypeerd door een lichte erkeruitbouw tussen verspringende penanten. Nummer 146, licht art decogeïnspireerde woning (zie bow window, roedenverdelingen in de bovenvensters), gebouwd in 1936 voor handelaar Achiel Dermaut door "M. DELRUE ARCHITECT WEVELGHEM" zie inscriptie in de gevelsteen. Voor de aanleg van de ring rond Kortrijk (R8) circa 1974 zijn verschillende van de kleine woningen (vaak herbergen) afgebroken. In de jaren 1950 kent het straatdeel rond de huidige Zavel- en Motestraat een explosieve toename van de bebouwing; gegroepeerde eenheidsbebouwingen met vaak vooraan kleine voortuin (nummers 16-24) nummers 7-13, nummers 15-21, nummers 23-29; eveneens representatief voor de woonhuizen aan de Zavelstraat en de Motestraat. Thans straat met afwisselend wegdek van betonplaten en van rode kasseien; hoofdzakelijk woonfunctie.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Harelbeke, 1913/25.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Harelbeke, 1909/30, 1913/25.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 1933: Zesde carte figurative van Den sesden canton genaemt Harlebois palende suyd ten oosten over den Deerlycksche herwegh de twee volgende cantons, in Landboek van Harelbeke-buyten, J. De Lannoy naar plan van F. De Bal, 1768.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 1933: Zevenste carte figurative van den sevensten canton genaemt De Vennen palende oost ten noorden den volgenden canton, in Landboek van Harelbeke-buyten, J. De Lannoy naar plan van F. De Bal, 1768.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1937, Deel XVIII, kolom 248.
  • LAMPAERT F., De Harelbeekse straatnamen in 1845, in Tijdingen van de Roede van Harelbeke, jg. 2, nr. 3, 1999, p. 4.
  • OPSOMER J., BAERT W., e.a., Brouwerijen en herbergen Harelbeke-Stasegem, in De Roede van Harelbeke, Harelbeke, 2005, p. 251.
  • Straatnamen Harelbeke van a tot z, Harelbeke, 2002, p. 72.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Schoolgebouw met kapel

  • Is deel van
    Harelbeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zandbergstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/14853 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.