Geografisch thema

Paretteplein

ID
14828
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14828

Beschrijving

Straat in het centrum van Harelbeke, gelegen achter de Sint-Salvatorskerk en lopend van de Hospitaalstraat via een knik naar de Gentsestraat. De benaming van de huidige straat verwijst naar het Franse woord parette, dat afkomstig is van 'la pirette', wat een oude kersenmarkt betekent. Op deze locatie was namelijk het fruithof van het kapittel gelegen. De wijk Pareite wordt volgens De Flou voor het eerst vermeld in 1846.

Er wordt aangenomen dat het Paretteplein en omgeving van oudsher het echte centrum van Harelbeke vormt, meer bepaald de heerlijkheid Ten Doorne, die in het begin wordt gevormd door de grafelijke villa van graaf Arnulf I (918-965) met kapel. De oudste sporen van bewoning hier stammen echter pas uit de volle middeleeuwen (11de-12de eeuw); zo is bij een opgravingscampagne in 1980-1981 een loden bullezegel van paus Celestinus III (1191-1198) teruggevonden. In de voormalige tuin achter het OCMW-gebouw (nummers 17 en 19) worden gebouwenresten gevonden, die tegen het einde van de 15de eeuw reeds zouden zijn ontmanteld. Een begin 17de-eeuwse kaart uit het renteboek van Overacker geeft geen bebouwing weer ten noorden van de toenmalige kerk. In 1699 bouwt de proost van het kapittel van Harelbeke, d'Espinosa († 1748), ten noorden van de Sint-Salvatorskerk een proosdij. In het midden van de 18de eeuw bouwt de toenmalige proost baron De Beer een nieuwe proosdij, ongeveer waar nu de school ligt. Na de afschaffing van het kapittel in 1796 wordt dit huis de woonplaats van de schoolbestuurders en vanaf 1819 wordt er een school ingericht voor betalende jongens. In de jaren 1830-1840 sluit de voormalig proosdij ten noorden van de Sint-Salvatorskerk definitief haar deuren en beslist het Bureel van Weldadigheid om het gebouw om te vormen tot bejaardentehuis. Het eerste brandweerarsenaal van Harelbeke bevindt zich vanaf de jaren 1860 tot in 1946 naast het hospitaal waar nu de bejaardenhuisjes staan. In 1900-1902 wordt door de zusters augustinessen van het klooster aan de Markstraat naast het bejaardentehuis het Onze-Lieve-Vrouwhospitaal met kapel opgetrokken.

Straat met wegdek van kasseien getypeerd door gevarieerde bebouwing met enerzijds publiek karakter (OCMW, school) en anderzijds bewoning (aan de oostzijde van de kerk). Bebouwing in zeer beperkte mate opklimmend tot de 19de eeuw (zie het hoekpand met de Gentsestraat) doch hoofdzakelijk uit de 20ste eeuw. Hedendaagse architectuur bij de uitbreidingen van het OCMW.

  • Rijksarchief Kortrijk, Kerkarchief Harelbeke, nr. 15808: Renteboek van de heerlijkheid Overacker met kaarten op papier, 1607.
  • Beelden uit het verleden, Harelbeke-Bavikhove-Hulste-Stasegem, Harelbeke, 1978, p. 24, 28, 31.
  • CAUWE R., Harelbeke in oude prentkaarten waarin ook enkele afbeeldingen van Stasegem, Zaltbommel, 1972, nr. 9-10.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1931, Deel XII, kolommen 390-391.
  • DENDIEVEL A., GLORIEUX E., e.a., 1861-1986: 125 jaar brandweer Harelbeke: Bavikhove-Harelbeke-Hulste, Harelbeke, 1986.
  • Harelbeke grafelijke stad, Harelbeke, 2003, p. 24-25, 27, 38-39, 62, 88, 155-156, 242-243.
  • CAUWE R., Harelbeke in oude prentkaarten waarin ook enkele afbeeldingen van Stasegem, Zaltbommel, 1972, nr. 1.
  • Het onderwijs te Harelbeke, in 1861-1961 Harelbeke, vrijwillig brandweerkorps: honderd jaar brandweer en leven, Harelbeke, 1961.
  • Rusthuis Leiezicht OCMW Harelbeke, Harelbeke, 1995.
  • Straatnamen Harelbeke van a tot z, Harelbeke, 2002, p. 50.
  • WOSTIJN A., Het klooster van de Heilige Augustinus in Harelbeke, in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 10, Harelbeke, 1991.
  • Zorg voor armen en bejaarden in Harelbeke, in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 11, Harelbeke, 1992, p. 99.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Gemeentelijke School Noord

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwhospitaal en rusthuis

  • Is deel van
    Harelbeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Paretteplein [online], https://id.erfgoed.net/themas/14828 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.