Geografisch thema

Generaal Deprezstraat

ID
14782
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14782

Beschrijving

Straat ten zuiden van het centrum van Harelbeke, gelegen in het gehucht Stasegem. De straat loopt in het verlengde van de Stasegemsesteenweg, van de spoorlijn Kortrijk-Brussel tot aan het kruispunt van de Brouwerijstraat/Steenbrugstraat/Stasegemdorp. De straat is genoemd naar generaal Hector Deprez (1873-1939), die tijdens zijn jeugd woont op een kleine hoeve op de wijk Steenbrugge te Stasegem, en vanaf 1932 de titel ere-luitenant-generaal krijgt.
De straat maakt van oudsher deel uit van de verbinding vanuit Harelbeke via Stasegem met Zwevegem. In 1675 wordt de straat dan ook de "Harelbekestraat" genoemd. Op de hoek met de Steenbrugstraat bevond zich voorheen het goed "Te Stasegem", een rentehoeve afhangend van de heerlijkheid Reynaertsvliete. De hofstede wordt van 1685 tot het midden van de 19de eeuw bewoond door de familie Deconinck, die er naast een landbouwbedrijf en zeker vanaf 1715 ook een brouwerij uitbaat. Het goed, dat in de periode 2003-2005 wordt gesloopt en vervangen door een appartementsblok met winkelruimte (nr. 141), dateerde grotendeels uit de 18de eeuw zie jaarankers "1769".

Eerste weergave van de straat op de kaart uit het landboek van Harelbeke-buiten, opgemaakt in 1768 door landmeter Frans De Bal. In het noordwesten van de straat leidt een lange dreef naar een omwalde hoeve en verder zijn enkele kleinere, dieperin gelegen woningen verspreid. Het meest opvallende is het hoger vermelde goed "Te Stasegem".
Op een plan getekend door landmeter P.C. Steur in 1788 met opmeting van de gekasseide onderdelen van de straat, wordt langs de Generaal Deprezstraat een molen afgebeeld ten zuiden van de Politieke Gevangenstraat. Uit dezelfde kaart blijkt dat de straat op dat ogenblik nog niet is gekasseid tot ongeveer aan het huidige kruispunt met de Politieke Gevangenestraat/ Veldrijk (zie afbeelding).

Op de Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op het initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), en op de 19de-eeuwse kaarten komt de molen echter niet voor. Op de Atlas der Buurtwegen (1845) wordt straat ("Chemin n° 3") als "Sweveghemsche kalsyde" aangeduid met beschrijving "Chemin pavé d'Harlebeke à Sweveghem". De straat loopt over het huidige tracé Andries Pevernagestraat, Stasegemsestraat, Stasegemsesteenweg, Generaal Deprezstraat, Brouwerijstraat en Zwevegemsestraat. Op de straat komen verschillende voetwegen uit, zoals de "Sentier n° 42" vermeld als "Sentier du Sweveghemsche kalsyde au Audenaerdschenheirweg". Het tracé van deze voetweg is deels verweven met dat van "Sentier n° 31", "Sentier du Eyckstraet près le Koutermolen au Waterstraet" of "Koutermolenweg", dat ook aan de oostzijde van de straat verderloopt en in de tweede helft van de 20ste eeuw is verbreed en verhard als het huidige Veldrijk.

In 1864 laat August Deconinck, brouwer van de toenmalige brouwerij in de Brouwerijstraat en dienstdoend burgemeester van Harelbeke van 1858 tot 1860, twee rijtjes arbeiderswoningen bouwen voor de werknemers van de brouwerij. De woningen aan de Generaal Deprezstraat, in de volksmond de "Coninck's reke", strekken zich uit ter hoogte van de huidige nummers 111-125.
Vanaf 1868 kruist in het noorden van de huidige straat de spoorlijn Kortrijk-Brussel het tracé. Vanaf dan heeft het gehucht Stasegem een duidelijke grens met Harelbeke. Op 21 oktober 1871 beslist de gemeenteraad van Harelbeke om ook in Stasegem een gemeenteschool op te richten. Twee klassen worden in 1873 gebouwd op een nieuwe locatie langs de Generaal Deprezstraat (nummer 91). Na de schoolstrijd (1879-1884) werd de school gesloten maar in 1888 terug geopend. In 1895 is het onderwijs voor meisjes in de gemeenteschool afgeschaft, zodat alle meisjes vanaf dan naar de vrije meisjesschool (zie Stasegemdorp) trekken. Op de kaart van het Militair Cartografisch Instituut (circa 1885) wordt ten noordwesten van de spoorlijn (dus aan de kant van de Stasegemsesteenweg) aan de overweg een halte voor de trein weergegeven. Eind 19de eeuw wordt de halteplaats verplaatst naar de kant van de Generaal Deprezstraat (zie nummers 1-3) zie kaart van het Militair Cartografisch Instituut (circa 1910).

In de eerste helft van de 20ste eeuw wordt de bestaande bebouwing uitgebreid met meer kleine woningen tussen de 19de-eeuwse bebouwing door. Ten noorden van de huidige straat Veldrijk wordt na de Tweede Wereldoorlog een voetbalveld aangelegd cf. weergegeven op de kaart van het Ministerie van Openbare Werken en van Wederopbouw van 1952. Reeds op een kaart van de jaren 1960 is het sportterrein verdwenen in functie van een in de jaren 1970 aangelegde verkaveling vanaf Veldrijk met aansluitende bebouwing langs de Generaal Deprezstraat. In de jaren 1970 verdwijnen aan de noordwestzijde van de straat de verspreid gelegen hoeves, waarvan de sites en mogelijk ook de gebouwen zeker opklommen tot de tweede helft van de 18de eeuw, voor de aanleg van het industrieterrein Harelbeke-Stasegem. In het derde kwart van de 20ste eeuw, eveneens uitbreiding van de school (nummer 91) na afbraak van enkele gebouwen langs de straatkant; thans verschillende lage vleugels rondom een ruime speelplaats; achterliggende sportterreinen.

Thans vrij brede straat met licht gebogen tracé en geasfalteerd wegdek. In het noordwesten van de straat, zijtracé dat de straat verbindt met het industrieterrein Harelbeke-Stasegem en verschillende bedrijven behorend tot het industrieterrein. Voornamelijk bewoning met bijhorende diensten zoals school, in mindere mate industriële activiteiten behorend bij het bedrijventerrein Harelbeke-Stasegem met onder meer Triplaco (nummer 2). Gevarieerde bebouwing waarvan de oudste woningen opklimmen tot de tweede helft van de 19de eeuw zie typische eenlaagswoningen, thans vaak verbouwd of gerenoveerd. Nummer 115, eenlaagshuis samen met de aanpalende huizen nummers 111-125 gebouwd in 1864 door brouwer August Deconinck; bewaarde oudere kern (zie zware verankering) doch later bepleisterd en voorzien van grotere vensteropeningen. Nr. 111, soortgelijke woning doch met aangepaste deur- en vensteropeningen. Nummer 57, voormalige herberg "Den IJzer" (eerste vermelding 1890), sinds 1985 cafe "Den Koutermolen" zie de eertijds nabijgelegen koutermolen (zie Eikenstraat). Eenlaags hoekpand gebouwd in 1884 door brouwer Jules Deconinck met bepleisterde gevels en een met leien bedekt half zadeldak met drie dakvensters. Eveneens uit de tweede helft van de 19de eeuw dateren de gegroepeerde woningen van anderhalve bouwlaag zoals nummers 80-82, gebouwd in 1867.

  • Archief Technische Dienst Harelbeke, Bouwaanvragen: Harelbeke, 2003/99.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Harelbeke, 1867/17, 1867/18, 1885/29.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 1933: Achste carte figurative van den achsten canton genaemt D'Halle palende oost de twee volgende cantons, in Landboek van Harelbeke-buyten, J. De Lannoy naar plan van F. De Bal, 1768.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 1933: Tienste carte figurative vanden thienden canton genaemt den Veldryck couter ende Gavers palende oost den volgenden canton, in Landboek van Harelbeke-buyten, J. De Lannoy naar plan van F. De Bal, 1768.
  • Rijksarchief Kortrijk, Kaarten en Plannen, nr. 503: Caerte figurative van den grooten wech Leedende van de stadt Harelbeke naer de prochie van Zweveghem gelyck den zelven zich bevint met zyne kromten hoeveel den zelven gecalseyt is ende hoeveel er noch blijft te calseyen, in opdracht van Joseph de Potter, hoogpointer van de kasselrij, getekend door P.C. Steur, landmeter van de kasselrij Kortrijk, 1788.
  • BAERT K., CAUWE R., 100 jaar Sint-Augustinus. Een eeuw parochiaal leven in Stasegem (1902-2002), in De Roede van Harelbeke, nr. 22, Harelbeke, 2002, p. 15, 21.
  • Beelden uit het verleden, Harelbeke-Bavikhove-Hulste-Stasegem, Harelbeke, 1978, p. 161.
  • CAUWE R., Harelbeke in oude prentkaarten waarin ook enkele afbeeldingen van Stasegem, Zaltbommel, 1972, nr. 74.
  • DE BOT H., Stationsarchitectuur in België, Deel I, 1835-1914, Turnhout, 2002, p. 106.
  • Harelbeke grafelijke stad, Harelbeke, 2003, p. 173.
  • Het onderwijs te Harelbeke, in 1861-1961 Harelbeke, vrijwillig brandweerkorps: honderd jaar brandweer en leven, Harelbeke, 1961.
  • LAMPAERT F., De Harelbeekse straatnamen in 1845, in Tijdingen van de Roede van Harelbeke, jg. 2, nr. 3, 1999, p. 3.
  • OOGHE R., DEBRABANDERE F., DESPRIET P., Archeologische en historische monografieën van Zuid-West-Vlaanderen, Deel 1 Kortrijk, Kortrijk, 1979, p. 78-79.
  • OPSOMER J., BAERT W., e.a., Brouwerijen en herbergen Harelbeke-Stasegem, in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 24, Harelbeke, 2005, p. 267.
  • Straatnamen Harelbeke van a tot z, Harelbeke, 2002, p. 19.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Bedrijfsgebouw van Triplaco

  • Omvat
    Hoekpand met magazijnen

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwkapel

  • Is deel van
    Harelbeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Generaal Deprezstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/14782 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.