Geografisch thema

Brouwerijstraat

ID
14769
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14769

Beschrijving

Straat in het zuiden van Harelbeke, in het gehucht Stasegem, lopende in het verlengde van de Generaal Deprezstraat tot aan het kanaal Kortrijk-Bossuit. De straat is genoemd naar de hier reeds sinds de 18de eeuw gelegen brouwerij.

Deze brouwerij vindt zijn oorsprong op het goed "Te Stasegem", dat gelegen was op de hoek van de Generaal Deprezstraat en de Steenbrugstraat. Het goed, een rentehoeve afhangend van de heerlijkheid "Reynaertsvliete", wordt reeds in de 16de eeuw vermeld en wordt van 1580 tot het midden van de 19de eeuw bewoond door de familie Deconinck, die er in eerste instantie een landbouwbedrijf uitbaat en ten laatste vanaf 1715 ook een brouwerij. Op een kaart uit het landboek van Harelbeke-buiten, opgemaakt in 1768 door landmeter Frans De Bal, wordt een gesloten hoeve weergegeven, gelegen aan het kruispunt van de weg Kortrijk-Oudenaarde en de weg Zwevegem-Harelbeke. Een wezenakte van 1719 vermeldt een "hofstede, landen, meersch, ende bosch, brandewyn-alaam, brouwketel, koelbak, anijs, genever en gemaelen mouten". Een opmetingsplan van 1788, opgemaakt door landmeter P.C. Steurs, toont aan dat de straat vanaf het centrum van het gehucht Stasegem op dat ogenblik is gekasseid. Onder de zoon van Jan Deconinck († 1715), Frans, is er sprake van een brouwerij en stokerij. In 1835 laat August Deconinck (1814-1878) aan de overzijde van de weg op de hoek van de Brouwerijstraat en de Steenbrugstraat een nieuwe brouwerij optrekken. August laat ook twee rijen arbeiderswoningen bouwen voor het personeel, in de volksmond gekend als de "Coninck's reke" (Generaal Deprezstraat). August Deconinck, die van 1858 tot 1860 burgemeester is van Harelbeke, laat in 1874 de nieuwe parochiekerk van Sint-Augustinus (Stasegemdorp) bouwen; de kerk wordt tot circa 1900 gebruikt voor de opslag van bier. Bij zijn overlijden in 1877 erven de kinderen van August Deconinck de brouwerij en in 1894 wordt de NV Brouwerij de Staceghem opgericht. De brouwerij sluit in 1969 haar deuren en de gebouwen worden vrij snel nadien gesloopt om in 1976-1978 plaats te maken voor een nieuwe verkaveling (Brouwerspark). Op de plaats van het goed "Te Stasegem" wordt in de periode 2003-2005 een appartementsgebouw met winkelruimte opgetrokken.

Van oudsher verbindt de straat, samen met de Andries Pevernagestraat, Stasegemsestraat, Stasegemsteenweg, Generaal Deprezstraat en Zwevegemsestraat, Harelbeke met Zwevegem; op een kaart uit het landboek van Harelbeke-buiten, opgemaakt in 1768 door landmeter Frans De Bal, vermeld als "Straete van Sweveghem naer Harelbeke". In 1835 wordt de Brouwerijstraat de "Zwevegemstraat" genoemd. Op de Atlas der Buurtwegen (1845) wordt de straat vermeld als "Chemin n° 3" of "Sweveghemsche kalsyde", met als beschrijving "Chemin pavé d'Harlebeke à Sweveghem". In 1859 wordt het kanaal Kortrijk-Bossuit gegraven (registratie in het kadaster in 1859). Het oorspronkelijke tracé van het kanaal Kortrijk-Bossuit kruist de Brouwerijstraat net ten zuiden van het huidige nummer 36 zie kaart van het Militair Cartografisch Instituut van 1873 (zie afbeelding). De werken wordt uitgevoerd door aannemer P. Bastin uit Zwevegem. Over het kanaal wordt een ophaalbrug, zogenaamd de "Levisbrug", gelegd. De 'opening' van het kanaal vindt plaats op 7 februari 1861.

Het uitzicht van de straat zal een tweede keer vrij grondig veranderen wanneer in 1970 het oorspronkelijke kanaal Kortrijk-Bossuit wordt verlegd (in zuidelijke richting) om het te verbreden en zo schepen tot 1.350 ton door te laten. De oude kanaalbedding wordt drooggelegd en op de bedding wordt het zogenaamde Kanaalbos aangelegd. Bij het verleggen van het kanaal verdwijnt de "Levisbrug", waardoor de verbinding met Zwevegem via de Brouwerijstraat wordt onderbroken. De straat zelf bewaart een verbreding daar waar zich eertijds de ophaalbrug bevond.

Thans geasfalteerde straat met gevarieerde bebouwing enerzijds bestaande uit enkele (sterk verstoorde) eenheidsbebouwingen die opgetrokken zijn in opdracht van de NV Brouwerij van Staceghem zoals de nummers 21-31, voormalig magazijn (zie deels bewaarde smeedijzeren verankeringen en baksteenmotieven) dat in 1907 is omgevormd tot tien woningen. Wooneenheden met verhoogde begane grond en entresol met autobergplaats; verschillende gewijzigde openingen en nieuw metselwerk. Nummers 47-57, in oorsprong eind 19de-eeuwse / begin 20ste-eeuwse eenheidsbebouwing van tien éénlaagswoningen onder gemansardeerde zadeldaken. Nummers 53 tot 57 worden volgens het kadaster in 1891 opgetrokken als één woning en vóór 1899 opgesplitst in drie woningen in opdracht van de maatschappij Brouwerij de Staceghem, nummers 49 en 51 dateren volgens het kadaster van 1892 en nummer 47 van 1900. Rechts schuur met poort aan straatkant afgewerkt met trapgevel. Nummers 35-41 dateren van circa 1925; sobere woningen met gebruik van (ge)witte bakstenen rond de ontlastingsbogen; nummer 39 met in de jaren 1960-1970 vernieuwde gevel en nummer 41 thans met gecementeerde gevel en vernieuwd schrijnwerk. Nummer 22/ Kuiperstraat, hoekpand gebouwd in 1933 door ijzerwegbediende Polidor Depraetere met lichte art deco-inslag zie (eenvoudig) decoratief baksteenmetselwerk en openingen met afgeschuinde bovenhoeken.

  • Archief Technische Dienst Harelbeke, Bouwaanvragen: Harelbeke, 2003/99.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Harelbeke, 1859/19, 1891/16, 1892/10, 1901/42, 1933/79.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 1933: Dertiende carte figurative vanden derthienden canton genaemt de Wijd-Haege palende West, ten suyden den volgenden canton, in Landboek van Harelbeke-buyten, J. De Lannoy naar plan van F. De Bal, 1768.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 1933: Veertiende carte figurative vanden veerthienden ende lesten canton van Harelbeke buyten genaemt de Katte palende oost, ten noorden Den voorgaenden canton, in Landboek van Harelbeke-buyten, J. De Lannoy naar plan van F. De Bal, 1768.
  • Rijksarchief Kortrijk, Kaarten en Plannen, nr. 503: Caerte figurative van den grooten wech Leedende van de stadt Harelbeke naer de prochie van Zweveghem gelyck den zelven zich bevint met zyne kromten hoeveel den zelven gecalseyt is ende hoeveel er noch blijft te calseyen, in opdracht van Joseph de Potter, hoogpointer van de kasselrij, , getekend door P.C. Steur, landmeter van de kasselrij Kortrijk, 1788.
  • BAERT K., CAUWE R., 100 jaar Sint-Augustinus. Een eeuw parochiaal leven in Stasegem (1902-2002), in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 22, Harelbeke, 2002, p. 17, 109.
  • Beelden uit het verleden, Harelbeke-Bavikhove-Hulste-Stasegem, Harelbeke, 1978, p. 165, 167, 169.
  • CAUWE R., Harelbeke in oude prentkaarten waarin ook enkele afbeeldingen van Stasegem, Zaltbommel, 1972, nr. 67 .
  • DE BRABANDERE R., 700 jaar familiegeschiedenis "De Brabandere", Tielt, 1985, p. 32. Harelbeke grafelijke stad, Harelbeke, 2003, p. 173, 227.
  • LAMPAERT F., De Harelbeekse straatnamen in 1845, in Tijdingen van de Roede van Harelbeke, jg. 2, nr. 3, 1999, p. 3.
  • Straatnamen Harelbeke van a tot z, Harelbeke, 2002, p. 9-10.
  • Van Brouwers en Brouwerijen, De Brasserie de Staceghem te Harelbeke, in Curiosa, jg. 38, nr. 373, 2000, p. 7-10.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Herberg 't Brouwershof

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve uit de 18de eeuw

  • Omvat
    Kasteel in neorenaissancestijl met tuin

  • Is deel van
    Harelbeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Brouwerijstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/14769 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.