Geografisch thema

Zulte

ID
14233
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14233

Beschrijving

Leiegemeente op de grens met West-Vlaanderen, met een oppervlakte van 1022 hectare en 6174 inwoners (1981). In het noorden begrensd door Oeselgem (West-Vlaanderen) en Olsene, in het oosten door Olsene en Kruishoutem, in het zuiden door Waregem (West-Vlaanderen) en in het westen door de Westvlaamse gemeenten Wakken, Sint-Baafs- en Sint-Eloois-Vijve. De rijksweg 14 (Tilburg-Rijsel), nu Staatsbaan en voorheen gekend als Gentse of Kortrijkse steenweg doorkruist de gemeente in noordoostelijke en zuidwestelijke richting. Ongeveer parallel aan, ten oosten ervan werd in 1839 de spoorlijn Gent-Kortrijk aangelegd terwijl de gekanaliseerde nieuwe Leie ten westen een ongeveer parallel tracé kreeg in 1972 waarbij talrijke meanders afgesneden werden. Het "kasteel van Zulte" werd hierdoor op een eiland geïsoleerd.

Oudste benaming "Sulta" (1182), volgens professor Gysseling afgeleid van het Germaanse "sula", wet modderpoel betekent. Enkele neolithische vondsten gedaan in 1903 in de nabijheid van de oude Romeinse heerweg, de huidige Karreweg, wijzen op een zeer vroege menselijke aanwezigheid. De Leie (noord en west), Zaubeek (oost) en Gaverbeek (zuid) vormen natuurlijke grenzen en zouden op een Karolingische oorsprong van de afbakening van het dorp wijzen. Administratief behoorde Zulte in het Ancien Régime tot de kasselrij Kortrijk, roede van Deinze. Op kerkelijk gebied ressorteerde de parochie onder het bisdom Doornik, later bisdom Gent. Het patronaatsrecht bleef bij de Sint-Maartensabdij van Doornik. De dorpsheerlijkheid, afhankelijk van het leenhof "de Stenen Man" van Oudenaarde, met eigen leenhof, het "Hof van Lake" en hoge justitie en zetel in het zogenaamde "Kasteel Te Lake", was in de 13de eeuw in bezit van een familie van Lake. Latere eigenaars waren de familie van Gavere, ook de Liedekerke genoemd, Basta, graven van Hulst, d' Ennetieres en de Beer. Laatst genoemde verkoopt de heerlijkheid in 1715 aan J.S. Limnander, heer van "ter Werft". Laatste heer van Zulte was K. Limnander, nog burgemeester van de nieuwe gemeente van 1804 tot 1814. Andere belangrijke heerlijkheden waren "ten Dijcke" met zogenaamd "Blauw Kasteelken", "ten Heede" en "ter Hagen".

Zulte is gelegen in de Vlaamse Zandstreek met vochtige kleigronden in de smalle alluviale valleien van Leie, Gaverbeek en Zaubeek. Droge en matig droge zand- en lemige zandgronden komen enkel voor op de kouterrug, ten oosten parallel aan de Leie. De rest van de gemeente heeft overwegend slechte en ziltige zandgronden (potzolgronden) die weinig geschikt zijn voor landbouw. De bossen die tot circa 1830 nog 2/3 van de totale oppervlakte besloegen, verdwenen geleidelijk in de 19de eeuw om plaats te maken voor akkerbouw. Voornamelijk de laatste decennia moesten ook deze gronden wijken voor woningbouw en industrie. Het oostelijk deel van de gemeente tussen de Staatsbaan, Statiestraat en de spoorweg groeide zo uit tot een stedelijke agglomeratie.

Vanaf circa 1880 kwam handel en nijverheid hier tot bloei voornamelijk onder impuls van de familie Martens (met onder meer de bekende auteur Gaston Martens) met stokerij-brouwerijen, breigoedateliers, leerlooierijen, wolwasserijen en -spinnerijen. Ook de aanwezigheid en verbetering van de talrijke verkeerswegen, de rijksweg 14 en spoorweg Gent-Kortrijk en de verbrede en gekanaliseerde Leie (1972) en nabijheidvan de autoweg werkten stimulerend voor de uitbouw tot industriegebied.

  • Bijdragen tot de geschiedenis van Zulte, Zulte, 1976.
  • DE POTTER F. - BROECKAERT J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks I, deel 8, Gent,1864-1870.
  • VANDEPUTTE M., Archeologische vondsten te Zulte, in Bijdragen tot de geschiedenis en de folklore van Zulte, 1980, p. 94.
  • Zulte in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1972.
  • Zulte in oude prentkaarten, deel 2, Zaltbommel, 1974.

Bron: BOGAERT C. & LANCLUS K. 1991: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Deinze - Nazareth, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Blauw kasteelken

  • Omvat
    Gaston Martensplein

  • Omvat
    Hoeve Goed ter Hellen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hof te Boelake

  • Omvat
    Hof ter Haeghen

  • Omvat
    Kapel Onze-Lieve-Vrouw ten Dale met kapelhof, ommegang en lindes

  • Omvat
    Leie Linkeroever

  • Omvat
    Limnanderdreef

  • Omvat
    Lompenfabriek Desmet

  • Omvat
    Looierijstraat

  • Omvat
    Manege de Ribaucourt

  • Omvat
    Oeselgemstraat

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwekapelletje

  • Omvat
    Pontstraat

  • Omvat
    Staatsbaan

  • Omvat
    Statiestraat

  • Omvat
    Veerhuisje en hoeve

  • Omvat
    Villa Salomé

  • Omvat
    Waalstraat

  • Is deel van
    Zulte


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zulte [online], https://id.erfgoed.net/themas/14233 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.