Geografisch thema

Langemark

ID
14144
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14144

Beschrijving

Agrarische gemeente (3.041 hectare) in de Westhoek en Zandlemig-Vlaanderen; licht golvend landschap met zandleem- en leembodems. Tot de gemeente behoren twee kerkgehuchten, Madonna en Sint-Juliaan. Voor 't eerst vermeld in 879 als Langemarcq; naam ontleend aan mark, zijnde afgebakend stuk grond, grens.

Kerk - vanaf 1102 als parochiekerk vermeld - onder het patroonschap van de abdij van Voormezele. Ermentrudis stichtte er in 1256 haar tweede clarissenabdij. Oprichting van benedictijnenabdij, dochtersabdij van Corbie, in het Vrijbos van Houthulst deels op grondgebied Langemark; in 1568 door de Geuzen vernield. 1250: stichting van Sint-Paulushospitaal. Fiscaal en bestuurlijk afhankelijk van kasselrij Ieper. Langemark verkreeg in 1296 belangrijke privileges van graaf Gwijde van Dampierre, onder meer wekelijkse markt en lakenhalle; laatst genoemde nog bestaand in 1400 en wijzend op de er bloeiende lakennijverheid tijdens de 13de en de 14de eeuw. Dorp en halle verwoest in 1344, toen beruchte volksmenner Jaak de Bets, hoofd van de Ieperse wevers, de ambachten die Ieper concurrentie aandeden, schade kwam berokkenen.

Bezat eigen ammanschap, doch geen vierschaar. Grondgebied versnipperd in verschillende heerlijkheden: het Hof van Roosebeke, de heerlijkheid van het provootschap Voormezele en de wereldlijke heerlijkheid Zonnebeke lagen deels op grondgebied van Langemark. De tiendeheffers waren feodale heren, de abdij van Corbie, het kapittel van Terwaan en abdij van Voormezele. 1409: oprichting van heerlijkheid Cleven, samen met de heerlijkheid Wijnendale als bruidschat geschonken aan de dochter van Jan Zonder Vrees, bij haar huwelijk met de hertog van Kleef. Circa 1750 telde Langemark vier kapellen: Onze-Lieve-Vrouwkapel ten Poele, waaruit later de parochie Poelkapelle ontstond, de Sint-Pauwelskapel, de Sint-Elooiskapel en de Sint-Juliaanskapel, voor 't eerst vermeld in 1366, vanaf de 17de eeuw ook bekend onder de naam "melaetshuys".

Dorp volledig verwoest tijdens de Eerste Wereldoorlog; gekend als slagveld van Duitse studentenregimenten. Meerdere oorlogsbegraafplaatsen en -gedenktekens verspreid over de gemeente:

  • Deutscher Soldatenfriedhof Langemark, Klerkenstraat
  • Cement House Cemetery Langemarck, Boezingestraat
  • Ruisseau Farm Cemetery, Melkerijstraat
  • St.-Julien Dressing Station Cemetery, Peperstraat
  • Seaforth Cemetery, Cheddar Villa, Brugseweg
  • Bridge House Cemetery, Roeselarestraat
  • Dochy Farm New British Cemetery, Zonnebekestraat
  • Brits militair gedenkteken "in memoriam Twentieth Light Division", Boezingestraat.
  • Brits militair gedenkteken "34th. Division Memorial Langemarck", Beekstraat
  • Frans militair gedenkteken "à la mémoire, 2° Chasseurs d'Afrique", Beekstraat
  • Canadien Battlefield Memorial, Brugseweg
  • Brits militair gedenkteken, Roeselarestraat.

Opstellen van aanleg- en rooilijnplannen naar ontwerp van architect V. Cols (Antwerpen) van 1920 grosso modo teruggrijpend naar de vooroorlogse structurering: kerndorp met centraal marktplein, gedomineerd door kerk, en uitvalswegen naar de verschillende windstreken. Voormalig kasteel (huidig gemeentehuis) met deels bewaard park ten noordwesten van kerk. Spoorweg en station ten westen van laatst genoemde, op einde van Statiestraat. Gehucht Sint-Juliaan, gelegen ten zuidoosten van dorpscentrum, aan Brugseweg, met kerk ter vervanging van een vooroorlogs bedehuis. Ten noorden van de dorpskern, aan Klerkenstraat, gehucht Madonna, voornamelijk uitgebouwd na de Eerste Wereldoorlog met oprichting van parochiekerk in 1938. Uit archiefonderzoek bleken voornamelijk volgende architecten betrokken bij de wederopbouw: T. Nolf (Torhout) voor kerk en pastorie van Langemark; J. Coomans (Ieper) voor kerk en pastorie van Sint-Juliaan; V. Renders - H. Steels (Brussel) met betrekking tot het kasteel, voormalig gemeentehuis en bejaardentehuis van Langemark; V. Cols - J. De Roeck (Antwerpen) voor gemeentescholen met bijhorende onderwijzerswoningen en aanpalende huizenrij in Boezingestraat, naast een aantal eenheidsprojecten (huizenrijen) in opdracht van eenzelfde bouwheer, in Statie-, Poperinge- en Korte Ieperstraat. Andere, niet gesigneerde eenheidsprojecten, onder meer Klerkenstraat nummer 21-31, gedateerd anno 1921 in de voorgevel, nummer 43-49, en nummer 54-56 met aanleunende smidse.

Aan de rand van dorpskom, enige industriële gebouwen, onder meer zuivelfabriek, Melkerijstraat, en kleine tuinwijk van de jaren 1920, Cayennestraat nummer 24-62. Recente verkavelingen ten noorden van dorpskom, rond Hooyaardstraat, Eiken-, Wilgen- en Berkenlaan, en op de wijk Madonna; voorts ten oosten, tussen de Korte Eeckhoutmolen- en Eeckhoutmolenstraat, en ten zuidoosten sociale verkaveling tussen Blik- en Cayennestraat. Buiten de dorpskom, wederopbouwhoeven, voornamelijk met losse bestanddelen, buiten enkele van het langgestrekte type, zie Beekstraat nummer 14, Onze-Lieve-Vrouwstraat nummer 10 en Zonnebekestraat nummer 83.

  • Gemeente-archief Langemark, 2 dozen bouwaanvragen (ongenummerd).
  • GHEERAERT M., Langemark-Poelkapelle in oude prentkaarten, 2 delen, eigen beheer, 1984-1985.
  • STRUBBE E., De Clarissenabdij te Langemark, in Handeling van het genootschap voor geschiedenis en oudheidkunde, LXXXVII, 1950, p. 182-188.
  • VERMEULEN M., Van boskant tot Madonna, Langemark, 1985.
  • VIAENE A., Oude kapellen te Langemark, in Biekorf, LXIV, 1963, p. 52-53.

Bron: DELEPIERE A.-M., HUYS M. & LION M. 1987: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Ieper, Kanton Ieper, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 11n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Delepiere, Anne Marie; Lion, Mimi; Huys, Martine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Afspanning 't Halfweghehuys

  • Omvat
    Arbeiderswoningen

  • Omvat
    Boerenwoning van Steenpoorthoeve

  • Omvat
    Bridge House Cemetery

  • Omvat
    Brugseweg (Langemark)

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis Saeftinge

  • Omvat
    Café Hagebos

  • Omvat
    Cement House Cemetery

  • Omvat
    Cichorei-ast

  • Omvat
    Dochy Farm New British Cemetery

  • Omvat
    Duits-Britse bunker Coventry Farm

  • Omvat
    Duitse medische post Cement House

  • Omvat
    Duitse militaire begraafplaats Langemark

  • Omvat
    Duitse militaire post

  • Omvat
    Duitse militaire post

  • Omvat
    Duitse militaire post

  • Omvat
    Duitse militaire post

  • Omvat
    Duitse militaire post Kaserne 2 Herzog Albrecht

  • Omvat
    Duitse militaire post Koekuit-Stellung

  • Omvat
    Duitse militaire post Lager Eisenbeton

  • Omvat
    Duitse militaire post Pond Farm

  • Omvat
    Eclectische eenheidsbebouwing

  • Omvat
    Eclectische eenheidsbebouwing

  • Omvat
    Eeckhoutmolenstraat

  • Omvat
    Eenheidsbebouwing van burgerhuizen

  • Omvat
    Eenheidsbebouwing van burgerhuizen

  • Omvat
    Eenheidsbebouwing van dorpswoningen

  • Omvat
    Eenheidsbebouwing van dorpswoningen

  • Omvat
    Gedenksite voor Franse oorlogsdoden 'Hugot-bosseltje'

  • Omvat
    Gedenksteen 1st Monmouthshire battalion

  • Omvat
    Gedenksteen 2e Chasseurs d'Afrique

  • Omvat
    Gedenksteen Kitchener's Wood

  • Omvat
    Gedenkteken voor de 34th Division met Duitse bunker

  • Omvat
    Gedenkzuil 20th Light Division

  • Omvat
    Gehucht Madonna

  • Omvat
    Gemeentehuis van Langemark

  • Omvat
    Herberg-afspanning

  • Omvat
    Herberg-afspanning De meiboom

  • Omvat
    Hoekhuis

  • Omvat
    Hoekhuis Villa Maria

  • Omvat
    Hoeve Eeckhoutthiende

  • Omvat
    Hoeve Hof ter Craybeke

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve Mosscher ambacht

  • Omvat
    Hoeve Wijngaerdhof

  • Omvat
    Houthulstbos

  • Omvat
    Kasteelstraat

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Markt

  • Omvat
    Modelhoeve

  • Omvat
    Naamsteen Eindoffensief Steenbeek

  • Omvat
    Noodwoning

  • Omvat
    Olieslagerij

  • Omvat
    Restanten Duitse betonnen militaire post

  • Omvat
    Ruisseau Farm Cemetery

  • Omvat
    Saint Julien Dressing Station Cemetery

  • Omvat
    Schoolcomplex

  • Omvat
    Sint-Paulus Rustoord

  • Omvat
    Station Langemark en stationschefwoning

  • Omvat
    Steenakkermolen

  • Omvat
    Steenbakkerij

  • Omvat
    Tuinwijk

  • Omvat
    Tweegezinswoningen

  • Omvat
    Vier Duitse militaire posten Canopus Trench

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve

  • Omvat
    Wederopbouwhoeve Kapelhoeve

  • Omvat
    Wegkapel

  • Omvat
    Wegkapelletje

  • Is deel van
    Langemark-Poelkapelle


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Langemark [online], https://id.erfgoed.net/themas/14144 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.