Geografisch thema

Zonhoven

ID
13928
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13928

Beschrijving

Gemeente op het Zuid-Kempisch Laagplateau; droge tot natte zandgronden (vennen en vijvers bij Laam-, Rooster-, en Slangbeek).

Neolithische en Romeinse vondsten op Holsteen en Weyveheide. Vermeld in 1336 als Zonuwe. Eertijds deel van de Heerlijkheid Vogelzang (zie Zolder). Eeuwenlang geschillen tussen Zonhoven, Genk en Hasselt over de grenzen van de Grote Heide, ondanks de grens- of paalstenen door de prins-bisschop van Luik geplaatst.

Schepenbank met Loonse jurisdictie, in beroep bij het Hof van Vliermaal. Parochie: reeds bijkerk van Hasselt tijdens 8ste eeuw; in het eerste kwart van de 12de eeuw zelfstandige parochie: begevings- en tiendrecht verdeeld tussen de abdis van Herkenrode en de pastoor van Hasselt. Tot 1589 afhankelijk van de dekenij Tongeren, daarna van de dekenij Hasselt.

Straatdorp, eertijds gelegen aan de baan Hasselt - 's Hertogenbosch, thans gedeeltelijk van het verkeer ontlast door de westring die de oude baan vervangt. Centraal, driehoekig dorpsplein met Sint-Quintinuskerk en voormalig gemeentehuis. Eertijds verdere woonconcentratie aan de weg op Genk, uitkomend op het dorpsplein. In het dorpscentrum voornamelijk recente woningbouw op enkele huizen uit de 18de en 19de eeuw na. Rond de dorpskern, de verschillende gehuchten. In dit waterrijk gebied talrijke schansen: Vrancke- of Donckse Schans ten zuidwesten, Nieuwe Schans ten westen, Colveren-Schans ten noordwesten, en de goed bewaarde Molenschans ten zuidoosten.

Vrijwel al deze schansen dienen thans als visvijvers (belangrijke viskwekerijen ten westen op het gehucht Halvenweg). Aanvankelijk landbouwgemeente met het lakenweven als huisnijverheid tijdens de 16de en 17de eeuw; thans geëvolueerd tot forenzengemeente door ontginning der steenkoolmijnen en industriële inplantingen in de buurgemeenten Houthalen en Genk, vandaar de verdere bebouwing der gehuchten Oppelsen en Ter Molen waar ook een zuivelbedrijf gevestigd werd.

Het meest recent zijn de nieuwe woonwijken in het gehucht Beverzak, op de grens met Hasselt. De langgestrekte vakwerkhoeven van het Kempisch type komen thans ten gevolge de intensieve nieuwe bouw nog slechts sporadisch voor. Oppervlakte: 3.800 ha. Inwonersaantal (1976): 15.147.

  • MELIS H.C., Zonhoven, Hasselt, sine dato.

Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van GYSELINCK J., LINTERS A., WISSELS R., BUYLE M. & DE GRAEVE M.-C. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6n2 (He-Z), Brussel - Gent.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Boswachtershuisje en tuinierswoning

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Complex hoevegebouw

  • Omvat
    Dorpsstraat

  • Omvat
    Gemeentehuis van Zonhoven

  • Omvat
    Gesloten hoeve

  • Omvat
    Grenspalen van 1666

  • Omvat
    Hoeve in L-vorm

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losstaande bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met woonhuis

  • Omvat
    Holsteenweg

  • Omvat
    Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Ten Eikenen

  • Omvat
    L-vormige hoeve

  • Omvat
    Langgestrekt hoevetje

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwekapel

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwekapel van 1753

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwekapel van 1790

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwekapel van 1844

  • Omvat
    Oorlogsmonument

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Quintinus

  • Omvat
    Semi-gesloten hoeve

  • Omvat
    Tuinwijk Beverzak

  • Omvat
    Vijver- en heidegebied rond de bovenbeek van de Laambeek, Roosterbeek en Slangebeek

  • Omvat
    Vijvergebied tussen Laambeek en Slangebeek

  • Omvat
    Villa Cortenshof

  • Omvat
    Villa Sprookje

  • Omvat
    Vranckenschans

  • Omvat
    Watermolen

  • Omvat
    Watermolen

  • Is deel van
    Arrondissement Hasselt


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zonhoven [online], https://id.erfgoed.net/themas/13928 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.