Geografisch thema

's Herenelderen

ID
13814
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13814

Beschrijving

Eerste vermelding in 1233 als Aldor. 's Herenelderen ligt in het brongebied van de Demer. Woonforenzengemeente met landbouw als voornaamste bedrijvigheid (graangewassen, ook suikerbieten en fruitteelt). De historische kern wordt gevormd door het kasteel met de kerk in de onmiddellijke omgeving, de bebouwing heeft zich geconcentreerd aan de steenweg Tongeren-Spouwen.

De bewoning klimt op tot de Romeinse periode (4de-eeuws materiaal en sporen van centuriatio) en is continu (Frankische grafvondst). De antieke weg Tongeren-Kleine Spouwen-Rosmeer loopt door het grondgebied.

's Herenelderen vormde oorspronkelijk waarschijnlijk één domein met Genoelselderen, Aldor genaamd, dat in 12de-13de eeuw in twee heerlijkheden werd opgesplitst; beide waren Loons. 's-Herenelderen kreeg zijn naam van een Heer Willem (1261: Eldris domini Wilhelmi), waarschijnlijk Willem van Hamal (+ 1279). In 1300 werden de heerlijkheden Hern en Schalkhoven bij de bezittingen van de heren van 's-Herenelderen gevoegd. De heerlijkheid bleef in het bezit van de familie van Hamal tot in 1501, waarna zij eigendom werd van de familie de Renesse.

Het dorp bezat een schepenbank die in beroep ging bij het oppergerecht van Vliermaal, en een laathof, afhankelijk van het leenhof van Diepenbeek, met beroep bij de Luikse schepenbank. De parochie was tot 1261 afhankelijk van de kerk van Berg, vanaf dan een zelfstandige parochie met patronaatsrecht bij de plaatselijke heer en tienden voor het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Tongeren.

In 1970 werd de fusie 's Herenelderen - Genoelselderen - Membruggen opgericht, waarbij de wijk Ketsingen (gemeente Berg) en een gedeelte van de gemeente Grote Spouwen werden gevoegd. In 1977 werd deze fusiegemeente ontbonden: 's Herenelderen werd bij Tongeren gevoegd, Genoelselderen en Membruggen bij Riemst.

Oppervlakte: 342 hectare. Aantal inwoners (1988): 965.

  • BAUWENS-LESENNE M., Bibliografisch repertorium van de oudheidkundige vondsten in Limburg, behoudens Tongeren-Koninksem (vanaf de vroegste tijden tot de Noormannen), Brussel, 1968, p.330-331.
  • PAQUAY J., De Heerlijkheden Elderen, (Bulletin de la Société scientifique et littéraire du Limbourg, 46, 1932, p.5-7).
  • SEVERIJNS P., Een greep uit de geschiedenis van de kerkdorpen, in: 2000 jaar Tongeren. 15 vóór Chr. tot 1985, Hasselt, 1988, p.210-211.
  • THYS C., Les Seigneurs de 's Heeren-Elderen, (Bulletin de la Société scientifique et littéraire du Limbourg, 12, 1872, p.77-97).
  • ULRIX E. & PAQUAY J., Glossaire toponymique de la ville de Tongres et de sa franchise. Deuxième partie: La franchise, (Bulletin de la Société scientifique et littéraire du Limbourg, 40, 1926, p.23-32).

Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van VANTHILLO C. 1990: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Riemst - Tongeren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Alleenstaand burgerhuis uit 1838

  • Omvat
    Arbeiderswoningen

  • Omvat
    Gemeentehuis van 's Herenelderen en school

  • Omvat
    Gesloten hoeve

  • Omvat
    Hoekhuis in vakwerkbouw

  • Omvat
    Hoeve Bavers

  • Omvat
    Kapel

  • Omvat
    Ketsingen

  • Omvat
    Kruispuntlinde

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Semi-gesloten hoeve

  • Omvat
    Sint-Stefanusstraat

  • Omvat
    Vakwerkhoeve

  • Is deel van
    Tongeren


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: 's Herenelderen [online], https://id.erfgoed.net/themas/13814 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.