Geografisch thema

Vlimmeren

ID
13745
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13745

Beschrijving

Landelijk woondorp ten zuidwesten van Beerse, ten zuiden begrensd door Wechelderzande, ten westen door Oostmalle met als scheiding de Koeschotse Beek. Sedert 1 januari 1977 deelgemeente van Beerse. Oppervlakte: 943 hectare; inwoners: circa 2450.

Vlak landschap (17 tot 28 meter) met nog een zekere agrarische bedrijvigheid, ten noorden van de dorpskom doorsneden door de steenweg Turnhout-Antwerpen. Rond de vrij dicht bebouwde dorpskom liggen enkele meer landelijke gehuchten zoals Zilvereind, Wetschot, Aard, Hei-einde. De bebouwing op grote schaal dateert pas van de laatste decennia. Recente woonverkavelingen Den Abt aansluitend bij hoofdgemeente, Kerkenhoek vlakbij het centrum en de nieuwste verkaveling tussen Engstraat, Statiestraat en Antwerpseweg.

Oud dorp, naar verluidt reeds bewoond door de Salische Franken, later deel uitmakend van het hertogdom Brabant.

Van 1347 tot 1399, samen met een aantal andere dorpen en Turnhout-stad als zogenaamd "Land van Turnhout" aan Maria van Brabant in pand gegeven, nadien terug Brabants bezit doch tot het einde van het ancien régime als aparte bestuurseenheid beheerd (zie inleiding Turnhout). Binnen dit bestel had Vlimmeren een bestuurlijke band met Wechelderzande. In de gemeenschappelijke bank, voorgezeten door de schout van Wechelderzande, had Vlimmeren zijn eigen schepenen, die te hoofde gingen in Zandhoven. In 1768 werden beide dorpen administratief gescheiden.

Op kerkelijk gebied was Vlimmeren, zeker vanaf het einde van de 14de eeuw afhankelijk van de Sint-Willibrordusparochie te Rijkevorsel, die toebehoorde aan het kapittel van Onze-Lieve-Vrouw in Antwerpen; in 1678 werd het een zelfstandige parochie toegewijd aan Sint-Quirinus. Achtereenvolgens ressorteerde Vlimmeren onder het bisdom Kamerijk, Antwerpen (1559), Mechelen (1802) en Antwerpen (1962).

De grote meerderheid van de bevolking leefde van de landbouw, met nadruk op de veeteelt. Aan het einde van de 18de eeuw was er een merkelijke vooruitgang vast te stellen, mede door de ontginning van braakliggende gronden, het droogleggen van moerassen, de verbeterde bewerkingsmethoden. De veehandel, vanwaar de naam "peggersdorp" (pegger = sjacheraar in koeien en kalveren), kan bogen op een meer dan honderdvijfentwintig jaar oude traditie; de eerste sporen leiden naar 1860; de aanleg van de buurtspoorweg in 1886 had een gunstige invloed op de evolutie. Vlimmeren fungeerde vooral als doorvoer-stopplaats voor de noord-zuidtrafiek, voornamelijk van vaarzen, met aankoop in de Noorderkempen, verkoop in de Zuiderkempen en Brabant.

Door zijn bosrijke omgeving oefende Vlimmeren ook een grote aantrekkingskracht uit op vakantiegangers. De oprichting in 1913 van schoolvilla Madonna, sedert 1980 kinderopvangcentrum Lentekind in de Hoogstraat, was een initiatief van de Katholieke Schoolkoloniën van Antwerpen, om het zwakke stadskind een naar lichaam en geest versterkende vakantie te geven. In het voetspoor hiervan floreerden in Vlimmeren verschillende pensionhuizen waarvan het laatste in 1961 zijn deuren sloot. Ook de diamantbewerking bood werkgelegenheid. Een andere bron van inkomsten waren en zijn de industrieën van Beerse en Rijkevorsel. Heden biedt het dorp vooral woongelegenheid aan pendelaars. In 1784 waren er 231 inwoners, in 1846 335, voor de Eerste Wereldoorlog 579, in 1961 1.452, in 1976 1.849.

Behalve de kerk, opklimmend tot de 14de eeuw, de pastorie, het gemeentehuis, enkele oudere hoeven en woonhuizen, is de bebouwing vrij recent.

  • Beerse Vlimmeren, Uitgave van de Heemkundige kring De Vlierbes, 1991.
  • BOSCH F., Vlimmeren en de familie Broeckx, in De Vlierbes, XV, 1993, p. 115-188.
  • DIRIKEN P., Toeristisch-recreatieve atlas van Antwerpen. De Kempen. Geogids Noorderkempen-West, s.l., 1996, p. 98-102.
  • Jaarboeken van de Heemkundige kring De Vlierbes, verschenen vanaf 1979.
  • OOSTVOGELS J., Kosthuizen te Vlimmeren, in De Vlierbes, VII, 1985, p. 60-70.
  • OOSTVOGELS J., Vlimmeren... meer dan 125 jaar peggersdorp, in De Vlierbes, X, 1988, p. 11-37.
  • OOSTVOGELS J., Vlimmeren in oude prentkaarten, in De Vlierbes, XVIII, 1996, p. 173-182.
  • VERBIEST F., Vlimmeren en Wechelderzande in de 18de eeuw, in De Vlierbes, II, 1980, p. 93-116.

Bron: DE SADELEER S. & PLOMTEUX G. 1997: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Turnhout, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vlimmeren [online], https://id.erfgoed.net/themas/13745 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Gemeente Beerse

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.