Geografisch thema

's Gravenwezel

ID
13703
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13703

Beschrijving

Residentiële , noordwest-gelegen deelgemeente van Schilde. Voor de fusie 5402 inwoners en oppervlakte van 1495 hectare. Eind 13de eeuw komt het voor onder de benaming Wesele. De plaatsnaam 's Gravenwezel verschijnt in de 15de eeuw. Op kerkelijk gebied hoorde Wesele tot de parochie Wijnegem die op haar beurt afhankelijk was van Deurne. In 1185 schonk de bisschop van Kamerijk het altaar van Deurne aan de abt van het Sint-Salvatorklooster van Ename. Vermoedelijk werd de parochie opgericht eind 12de of 13de eeuw door de abdij van Ename. De streek werd gekoloniseerd door de familie de Marbais, die hier rechten en goederen verkreeg. In 1280 opgevolgd door de familie van Godsenhoven. Godevaart van Godsenhoven verkocht in december 1289 zijn tienden in de proosdij Deurne en 's Gravenwezel aan de abdij van Ename. In 1318 verkocht de abdij haar rechten en goederen aan de Sint-Michielsabdij van Antwerpen en tot 1835 bleef het begevingsrecht in handen van de Sint-Michielsabdij.

Op wereldlijk vlak was 's Gravenwezel afhankelijk van het Land van Breda dat in 1287, na de dood van Arnold van Leuven, werd gesplitst. Toen werd Gerard van Wezemael heer van Bergen-op-Zoom en ook van 's Gravenwozel en Schoten. Kwam vervolgens in bezit van Wouter en Margareta van Wesele; en Wouter van der List. Circa 1390 waren Schoten, Merksem en 's Gravenwezel in handen van de familie Boutersem. In 1447 gevolgd door Jan van de Slype, doch inmiddels was een gedeelte in handen gekomen van familie van Wezenbeke. Gilles van Haveskerke genaamd Butoir kwam in 1452 in bezit van de volledige heerlijkheid door in 1447 één vierde van de heerlijkheid aan te kopen van Jan van Wezenbeke en drie vierden aan Godevaard van de Slype. Schoten, Merksem en 's Gravenwezel kwamen voor 1494 in bezit van de familie de Glymes, heren van Bergen-op-Zoom.

In de 16de eeuw in bezit van de familie de Berghes, die in 1561 het Land van Schoten splitste, waardoor de heerlijkheden Schoten en Merksem-Dambrugge ontstonden. In hetzelfde jaar werd Schoten met 's Gravenwezel en Sint-Job aangekocht door Geraard Grammey, die in 1564 Sint-Job op rechterlijk en geestelijk vlak scheidde van Schoten en het voegde bij 's Gravenwezel. Ook in 1564 werd Schoten verkocht aan Melchior Schetz. 's Gravenwezel en Sint-Job bleven in handen van de familie Grammey, maar werden verpand aan de familie Cocquiel en later aan de familie Tasse. SintJob werd in 1617 een zelfstandige heerlijkheid en zodus afgescheiden van 's Gravenwezel. Sint-Job en 's Gravenwezel in 1621 aangekocht door Gabriel Steydlin. In 1625 in handen van familie van Dambrouck en in 1660 bij Petrus Carillo. Opgevolgd door de familie van Susteren in 1680, en de familie Roose de Baisy in 1767.

Kempische, eertijds bosrijke gemeente, die haar bestaan te danken heeft aan de aanwezigheid van enkele belangrijke kastelen. Heeft twee belangrijke assen namelijk de verticale verbinding met Wijnegem (Wijnegemsteenweg) en de hoekvormende, grotendeels verticale verbinding met Sint-Job (Kerkstraat en Sint-Jobsteenweg). De dorpsbebouwing verspreidde zich voornamelijk langsheen de Wijnegemsteenweg en de Kerkstraat. Aan de Kerkstraat bevinden zich ook de belangrijkste openbare gebouwen zoals parochiekerk, pastorie, gemeentehuis, school en zo meer. Het kasteel van 's Gravenwezel, gelegen ten oosten van de dorpskern is door de Sint-Jobsteenweg verbonden met deze dorpskern. Grote vertikale assen verbinden het kasteeldomein in het noorden met Sint-Job (Sint-Jobsteenweg) en in het zuiden met de Swaenebeek (Paviljoendreef). Het grondgebied van de gemeente wordt verder ingenomen door het domein van "Catershof" ten noorden van Sint Jobsteenweg en "Hof ter Linden" in het zuiden van de gemeente, dat met dreven verbonden is met de Wijnegemsteenweg. 's Gravenwezel groeide voornamelijk vanaf 1957 uit tot een residentiële gemeente met villawijken verspreid over de gehele oppervlakte van de gemeente, meestal op gronden van "kasteel van 's Gravenwezel", van "Hof ter Linden" en "Catershof". In noord en oost nog bewaard heidegebied met voornamelijk berken en mastbegroeiing, tevens doorsneden door anti-tankgracht.

  • GHYS F., Zo was het vroeger..., in De Drie Rozen, jaargang II, nr. 3, juli 1968, 74-78; jg. II, nr. 4, oktober 1968, 95-97; jaargang III, nr. 4, oktober 1969, 43-45; jaargang IV, nr. 2, april 1970, 14-15.
  • PRIMS F., 's Gravenwezel Sinte-Catharina, in Antwerpiensia 1947, 18de reeks, Antwerpen, 1948, 322-325.
  • ROELANTS J., Santhoven met omgeving van gister, nu en morgen, Brecht, 1934, 98-99.
  • SCHOBBENS J., Dans la province d'Anvers II, Brussel, s.d. [1930], 52-56, 62-63.
  • SPRINGAEL G., Eenige historische herinneringen en bijeenrapelingen over Wynegem en omstreken, dl. II, Antwerpen, 1897, 74-98.
  • SPRUYT A.. Even nakaarten over 's Gravenwezel en Sinte-Catharina, in De Drie Rozen, jaargang VIII, nr. 4, oktober 1974, 73-74.
  • SPRUYT A., Hoevenamen in Wezel, in De Drie Rozen, jaargang X, nr. 1, januari 1976, 9-11; jaargang X, nr. 2, juli 1976, 61-71; jaargang X, nr. 4, oktober 1976, 84-87.
  • TAS A., Bijdrage tot de geschiedenis van '.s Gravenwezel en Sint-Job in 't Goor, in De Drie Rozen, jaargang I, nr. 4, oktober 1967, 3-8; jaargang 11, nr. 1, januari 196S, 4-10.
  • VERBEECK A., De middeleeuwen, s Gravenwezel en het land van Bergen-op-Zoom, in De Drie Rozen, jaargang X, nr. 4, oktober 1976, 101-104.

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n3 (Ru-Z), Brussel - Gent.
Auteurs: Wylleman, Linda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: 's Gravenwezel [online], https://id.erfgoed.net/themas/13703 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.