Geografisch thema

Hove

ID
13684
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13684

Beschrijving

Dicht bebouwde forensengemeente, gelegen in de zuidelijke agglomeratie van Antwerpen aan de spoorweg Antwerpen-Brussel. 7.277 inwoners en oppervlakte van 599 hectare in 1981. Tijdens uitgravingswerken in 1872-73 aan de spoorweg Antwerpen-Mechelen werden Romeinse urnen gevonden uit de 3de tot 4de eeuw voor Christus.

Hove ontleende zijn naam aan het laathof van de H. Laureys (later genaamd Frijthout) dat reeds voor de 8ste eeuw bestond en aan de Sint-Laurentiuskerk in leen werd gegeven door de hertog van Brabant. Oorspronkelijk op kerkelijk gebied afhankelijk van de moederparochie Kontich, die op haar beurt deel uitmaakte van het bisdom Kamerijk. Zelfstandige parochie circa 1270 met vanaf circa 1279 patronaatsrecht toehorend aan de abdij van Lobbes, dat naderhand toekwam aan het graafschap Cantecroy. Op burgerlijk gebied vormden Boechout en Hove een schepenbank of vierschaar tot in 1649.

In 1329 het bezit van Machteld van Gelder. Hove was één van de gemeenten van het markgraafschap Antwerpen die van 1357 tot 1406 aan Vlaanderen werden afgestaan ingevolge de Brabants-Vlaamse oorlog. Machteld van Gelder verkocht in 1382 de volle heerlijkheid van Boechout, Hove, Vremde en Millegem aan Jan van Ranst, heer van Cantecroy. Costen van Ranst ruilde in 1387 Boechout en Hove, voor de rechten die Joanna van Brabant bezat te Mortsel en Edegem, zodat deze laatste de volle heerlijkheid te Boechout en Hove verwierf. Zij vermaakte haar goederen aan Margareta van Male zodat bij de teruggave in 1406 van de aan Vlaanderen afgestane goederen, Hove en Boechout terugkeerden tot de domeinen van de hertog van Brabant. In 1542 teisterden de troepen van Maarten van Rossem de streek. A. Perrenot, kardinaal de Granvelle en heer van Cantecroy, kocht in 1558 Hove en Boechout waardoor ze in 1570 ingelijfd werden bij het graafschap Cantecroy. Door troepen van Alexander Farnese werden in 1583 huizen en hoeven verwoest waardoor de dorpen rondom Antwerpen grotendeels ontvolkten. Don Frans Perrenot d'Oiselet verkocht Hove-Boechout en Borsbeek aan Antoon de Tassis in 1616. Vervolgens in het bezit van: P. Peckius (1618), hertogelijke domeinen, P. van den Cruyce (1638), Maria van Caverson (1648), Jan Stockmans (1649). In 1653 werd Hove door aankoop van Willem Despommereaux gerechtelijk en bestuurlijk gescheiden van Boechout, en tevens verheven tot baronie in 1675. Waren in de 17de en de 18de eeuw baron van Hove: families Despommereaux, de Brouckhoven (1733), H. de Visscher (1765) die de baronie behield tot de Franse Revolutie. Op Hove's grondgebied was er slechts één laathof namelijk van de Heilige Laureys, later "Frijthout". Volgens Baron J. Leroy, leen van de hertog van Brabant dat in 1345 behoorde aan de kerk van Hove. Verder in handen van familie Volckaerts (15de eeuw), Joannes en Catharina de Gortere (1463-1521), Joannes en Mathys Schoofs (1535-1587), Isabella du Mont (1589), familie van Christijn (17de eeuw), in 1664 Willem Despommereaux en later horend tot de heren van het dorp.

Circa 1900 was Hove een plattelandsgemeente voornamelijk bevolkt door landbouwers en rijke stedelingen die hun buitengoed hier vestigden vanaf de tweede helft van de 19de eeuw, voornamelijk na aanleg van de spoorweg Antwerpen-Mechelen in 1836. De dorpskern was gelegen rondom de kerk aan het kruispunt van de wegen naar Edegem, Mortsel, Boechout en Lint, met woon- en winkelhuizen, kleinere hoeven, en de pastorie. Aan de Kapelstraat (van kerk naar Mechelsesteenweg) grotere (inmiddels gesloopte) woonhuizen in ruime hovingen onder meer "Kinderhof", "Hof van Dierckx", "De Ster", "Berghof". Verder waren er nog drie grote kasteeldomeinen, "Cappenberg" en "Rattennest" ten noorden, en "Weyninckhoven" ten zuiden; tenslotte een vijftal grote landbouwuitbatingen ten noordwesten en zuidoosten in de richting van Lint. Begin 20ste eeuw was een uitbreiding van het dorp ondenkbaar omdat de gronden voor een derde hoorden aan het huidige O.C.M.W. van Antwerpen en aan enkele grote domeinen onder meer "Kinderhof", "Hof van Dierckx", "Rattennest" en "Weyninckhoven". Na Eerste Wereldoorlog werden de domeinen "Kinderhof" (Kapelstraat zuid) en "Hof van Dierckx" (Kapelstraat noord) verkaveld, en na Tweede Wereldoorlog het domein "Rattennest", zodat de grote immigratie, dank zij de goede treinverbindng met Antwerpen en Brussel, kon opgevangen worden. Grote infrastructuurwerken werden vanaf 1950 uitgevoerd onder meer verbreden Kapelstraat (1960) met afbraak gemeentehuis, aanleggen Sint-Laureysplein met afbraak pastorie, ontruimen kerkhof (1950).

De huidige kern van de gemeente is centraal in het noorden gelegen aan de verbrede Kapelstraat, Sint-Laureysplein, gedeelte Lintsesteenweg, Mortselsesteenweg en Boechoutsesteenweg. Gemeente in het westen afgezoomd door Mechelsesteenweg (van noord naar zuid). Tussen deze steenweg en de parallel gelegen spoorweg Antwerpen-Mechelen bevinden zich nog enkele landhuizen uit het vierde kwart van de 19de eeuw en eerste kwart van de 20ste eeuw (zie Edegemstraat en Kasteelstraat), en in het zuiden de "Vredewijk" met meestal recente landhuizen alsook gegroepeerde eengezinswoningen uit het tweede kwart van de 20ste eeuw en onder meer in de J. Mattheessensstraat nummers 60-62 complex met vrijstaande klasgebouwen, kerk, pastorie, sterrenwacht en cultureel centrum, opgebouwd in prefabmaterialen tussen 1960 en 1971 waarbij de kleuterschool naar ontwerp van Huib Hoste van 1952 werd afgebroken (in 1971). Ten noordwesten van de gemeente bevinden zich de domeinen van kastelen "Cappenberg" en "Rattennest" waarbij villawijken vanaf het eerste kwart van de 20ste eeuw (Statielei-Dahliastraat en Mimosastraat), maar volume uit het derde kwart van de 20ste eeuw. Het oosten tussen Mortselse- en Boechoutsesteenweg wordt ingenomen door enkele scholen, landhuizen, hoeven en landbouwgebied 't Fruithout (met verbouwd restant van "Fruithoflhoeve"; aansluitend bij domein "kasteel Fruithof" op grondgebied Boechout, zie Fruithoflaan nummer 15). Ten zuiden van de Kapelstraat en Boechoutsesteenweg is het "kasteel Weyninckhoven" gelegen dat door de Geelhandlaan met de kerk is verbonden. Rondom het kasteel ontstond recent een villawijk, en tussen kasteel en dorpskern werden eveneens verkavelingen doorgevoerd met landhuizen uit het derde kwart van de 20ste eeuw en bescheiden woningen (enkele voorkomend in lintbebouwing) vanaf het eerste kwart van de 20ste eeuw (onder meer zijstraten Kapelstraat). Aan de Lintsesteenweg, landbouwgebied met meestal afgepaald weiland en met loofbomen afgezoomde wegen (onder meer linde, eik of canadapopulieren). Aan westzijde belangrijk bosgebied aansluitend bij gemeenten Boechout en Lint. Dit enig stukje landbouwzone is echter voorbestemd om als woonzone dienst te doen, met als aanloop de recente sociale woonwijk rondom de "Biesthove"; en de villabouw ten noorden van de "Lauwhoeve"

.

  • BAUDOUIN p., Voor vrijwaring van het landelijk karakter in Hove, in Natuur- en Stedenschoon, jg. XXXIV, 1961, nr. 4-6, P. 2-6.
  • BUCKINGS R. en VAN AELST E., Hove groeit Hove, sine dato.
  • DE LATTIN A., Omzwervingen in de provincie Antwerpen. Het labeurgewest bezuiden Antwerpen tot aan de Nete, sine loco, 1953 (onuitgegeven), p. 31-38.
  • SCHOBBENS J., Les environs d'Anvers I, Brussel, s.d., p. 242, 246-247.
  • STOCKMANS J.B., Geschiedenis der gemeente Mortsel met aanhangsels over Edeghem, Hove, Bouchout, Borsbeek, Contich, Waerloos, Reeth en Aertselaer, Antwerpen, 1882, P. 368-379.
  • VAN GIJSEL A., Bijdrage tot de geschiedenis van Hove, Boechout, 1957.
  • VAN GIJSEL A., Hove in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1973.


Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n2 (Ho-Ra), Brussel - Gent.
Auteurs: Wylleman, Linda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hove [online], https://id.erfgoed.net/themas/13684 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.