Geografisch thema

Putte

ID
13648
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13648

Beschrijving

Gemeente gelegen in de Mechelse tuinbouwstreek met in het centrum de kruising van de wegen Lier-Leuven en Mechelen - Heist-op-den-Berg die het grondgebied respectievelijk van noord naar zuid en van zuidwest naar noordoost doorkruisen. Oppervlakte van 2.278 ha en 6.851 inwoners op 31.12.1994.

Mogelijk reeds bewoond in de prehistorische en Frankische periode en in 1008 vermeld als "Badfrido" (Befferen), was Sint-Niklaas-Waver - het huidige Putte- in de middeleeuwen één van de drie zogenaamde Waverparochies, zie Sint-Katelijne- en Onze-Lieve-Vrouw-Waver, in 1265 erkend door de bisschop van Kamerijk en deel uitmakend van het Waverwoud in het Land van Mechelen, waarvan de Berthouts de heerlijke rechten hadden verworven. In 1296 verkocht Lodewijk II Berthout de tienden van de "parochia Beati Nicolai in Wavria" aan de commandeur van de Teutoonse ridderorde van Pitzemburg. In de 13de of 14de eeuw werd de oude benaming Sint-Niklaas-Waver verdrongen door de naam Putte, mogelijk een afleiding van een familienaam. In de 14de eeuw kwam de heerlijkheid in het bezit van het hertogelijke huis Van Gelre en door huwelijk in dat van de Jan van Arkel en later in handen van Jan van Wesemael; na Petrus van Dale (cf. het college van Dale te Leuven) in 1560, waren achtereenvolgens de families Sterck (1588), de Berghes (1606) en Van der Nath (1650) heren van Putte. Midden 17de eeuw werd het goed verkocht aan ridder Antoon van Broeckhoven, die in 1664 verheven werd tot baron; in de 18de eeuw tenslotte was het grondgebied eigendom van de familie Van der Steghen.

Oorspronkelijk een jachtgebied met bossen, heiden en vennen waar in de 18de eeuw, voornamelijk onder het bewind van Maria-Theresia, woeste gronden ontgonnen werden en grote hoeven ontstonden. Tot begin 20ste eeuw bleef Putte een grotendeels agrarische gemeente. Heden deels landelijke gemeente met tuinbouw, kleine veeteelt, boom- en bloemkwekerijen met verspreid over het grondgebied enkele bewaarde 17de- en 18de-eeuwse hoeven zoals de "Kleine Schranshoeve" (Bredestraat nummers 89-91), de "Sikkelhoeve" (Sikkelstraat nummer 6), de "Augustijnenhoeve" (Augustijnenlei nummer 24) en de "Heihoeve" of "Klein Pitsemburghoeve" (Vogelstraat nummer 11). De gerenoveerde "Draphoeve" in de gelijknamige straat, op de Ferrariskaart vermeld als eigendom van de commanderie van Pitzemburg te Mechelen, behield haar 18de-eeuwse omgrachting; van de even ten oosten hiervan gelegen hoeve, volgens literatuurbronnen zogenaamde "Groot Hoef" of "Modelhoeve", aan de Lierbaan verdween de omgrachting (zie Ferraris) en werden de gebouwen grondig verbouwd. Aan de Mechelbaan verdween in het centrum, ter hoogte van de Lierbaan, een omgracht herenhuis, zie Vandermaelen- en Poppkaarten. Vrij dicht bebouwd centrum met bebouwing uit de 19de en voornamelijk 20ste eeuw, onder meer de zogenaamde "Oude Tuinwijk" van 1922 (tussen Pachtersdreef, Dr. Laenenstraat, Daliastraat en Waverlei) met per twee gekoppelde woningen en voorts serviceflats ten oosten van de Lierbaan, achter het Heilig Hartrusthuis; omringende recente verkavelingen, onder meer sociale woningbouw ten zuidoosten (Felix Moris-, Astrid-, Guido Gezelle-, Ernest Claes- en Van Gorplaan). Even buiten het centrum, ten noorden van de Mechelbaan, tussen Putte en Peulis, K.M.O.-zone ingeplant op de wijk "Klein Boom" waar tot 1980 de gelijknamige, laatste Putse steenbakkerij was. Ten noordwesten van het centrum: watertoren van 1972, betonnen kegelvormige kuip op kolommen met centrale schacht. Het zuidoostelijk gehucht Grasheide en het zuidwesten gelegen Peulis worden achteraan behandeld.

  • ARREN P., Van kasteel naar kasteel, dl. 4, Kapellen, 1991, p. 215-220.
  • 5 bewegwijzerde wandelpaden in Putte, brochure uitgegeven door de gemeente Putte, s.l., s.d.
  • DIRIKEN P., Geogids Groentestreek, s.l., 1995, p. 69-76.
  • Het Molenijzer, in Tijdschrift van de Putse Heemkring, I-III, 1982-1984 en XIII-XV, 1994-1996.
  • SERMEUS H., De Westnederfrankische hoeve in het gewest Mechelen, een veroordeeld monument?, St.-Katelijne-Waver, 1978.
  • Onze-Lieve-Vrouw-Waver 1900, Sint-Katelijne-Waver 1900.
  • TORFS F., Het vroegere Putte met Grasheide en Peulis, Nieuwkerken-Waas, 1984.
  • VAN ROMPAY J., Bijdrage tot de geschiedenis van Onze-Lieve-Vrouw-Waver in het Land van Mechelen, Lier, 1970.

Bron: KENNES H. & STEYAERT R. 1997: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kantons Duffel - Heist-op-den-Berg, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Alice Nahonstraat

  • Omvat
    Augustijnenhoeve

  • Omvat
    Bredestraat

  • Omvat
    Eclectische villa

  • Omvat
    Grasheide

  • Omvat
    Heihoeve

  • Omvat
    Hoekcomplex met bedrijfsgebouw en burgerhuis

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve de Keyroux

  • Omvat
    Hoeve Pitsemburg

  • Omvat
    Hoogveld

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Langgestrekte hoeve

  • Omvat
    Leemstraat

  • Omvat
    Leuvensebaan

  • Omvat
    Lierbaan

  • Omvat
    Mechelbaan

  • Omvat
    Peulis

  • Omvat
    Peultenbos

  • Omvat
    Sikkelhoeve

  • Omvat
    Vier dorpswoningen

  • Omvat
    Voorslaghoef

  • Omvat
    Waverlei

  • Omvat
    Waversesteenweg

  • Omvat
    Zoetewei

  • Is deel van
    Putte


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Putte [online], https://id.erfgoed.net/themas/13648 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.