Geografisch thema

Breendonk

ID
13512
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13512

Beschrijving

Zuidoostelijke deelgemeente van Puurs, ten westen van Willebroek en ten noorden van Londerzeel. Gelegen aan het kruispunt van de banen Brussel-Antwerpen (A12), Mechelen-Dendermonde en Breendonk-Temse/Sint-Niklaas. Oppervlakte: 580 hectare en 2698 inwoners (1/1/1994).

Van oudsher zowel juridisch als parochiaal horend bij Puurs. Een eerste maal vermeld in 1211 en 1264, respectievelijk als "Brede dunc" en "Terra de Bredendonc". Zelfstandige gemeente van 1836 tot 1976. Oostelijk deel van de vroegere gemeente sinds de fusie bij Willebroek gevoegd.

Oudste sporen van menselijke activiteit zouden naar verluidt opklimmen tot het neolithicum (vuurstenen bijl) en de Romeinse periode (zilvermunten). Oorspronkelijk behorend bij de "nemus de Puderce", die door de abdij van Cornelimunster (zie Puurs) in de 8ste eeuw verkaveld werd ten voordele van de voogden, de heren van Grimbergen. In de 8ste eeuw heide- en bosgebied met enkele verspreide bevolkingskernen, die slechts laat tot ontplooiing kwamen (omwille van ongunstige bodemgesteldheid). Bij de ontginning van het grondgebied speelde de abdij van Hemiksem, als eigenaar van het Hof van Coolhem te Puurs, een belangrijke rol. Ook de oprichting van een eerste lemen kapel tijdens het Oostenrijkse regime, gebeurde op initiatief van de kloosterlingen. Naast de Sint-Bernardsabdij hief ook de abdij van Affligem tienden te Breendonk. De heerlijkheid Termeiren werd vermeld van in de 16de eeuw, het kasteel met aanhorigheden kwam in de 19de eeuw in het bezit van de familie de Buisseret Steenbecque de Blarenghien. Aan dit adellijk geslacht herinneren nog de De Buisseretlaan en het praalgraf op het kerkhof. Het kasteel Termeiren, Termeeren of Meerhof werd, omwille van strategische redenen, in 1914 vernietigd. Aanvankelijk een landbouwgebied, werd het domein in het derde kwart van de 20ste eeuw verkaveld en ontstond de zogenaamde Meerhofwijk ten noordoosten van Breendonk-centrum op het grondgebied Willebroek. Het "Fort van Breendonk", het meest zuidelijke fort van de verdedigingsgordel rond Antwerpen dat tijdens de Tweede Wereldoorlog werd omgevormd tot concentratiekamp, behoort immers samen met het omliggende gebied ten oosten van de A12 Antwerpen-Brussel, sinds de fusie tot het grondgebied Willebroek.

Heden voornamelijk landbouwgemeente met inplanting van enkele industrievestigingen waaronder de bekende brouwerij Moortgat. Bebouwing voornamelijk van na de Eerste Wereldoorlog voortvloeiend uit de strategische verwoesting en de beschieting van de gemeente in 1914. De "bloemenstraten" en de wijk ten noordwesten van het centrum tussen de Schaafstraat en de Moorstraat werden circa 1969 en in de jaren 1972-1973 gerealiseerd door de S.M. Eigen Woning naar ontwerp van J. Schaerlaken.

  • Profiel van Klein-Brabant, Antwerpen, 1981.
  • VERBESSELT J., Het parochiewezen in Brabant tot het einde van de 13e eeuw, deel IX, Pittem, 1969, p. 227-229.
  • VIVIJS S., Brede Dunc. Een bijdrage tot de geschiedenis van Breendonk. Zele, 1981.

Bron: DE SADELEER S., KENNES H., PLOMTEUX G. & STEYAERT R. 1995: Inventaris van het cultuurbezit in Belgiƫ, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kanton Puurs, Klein-Brabant, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Breendonk [online], https://id.erfgoed.net/themas/13512 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.