Geografisch thema

Stationsstraat

ID
13153
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13153

Beschrijving

Straat met licht geknikt en licht dalend tracé die vanaf het Dorpsplein in oostelijke richting tot aan de spoorlijn Kortrijk-Brugge loopt, en zo een onderdeel vormt van het tracé dat de heuvelrug volgt en de gemeente in west-oostelijke richting doorsnijdt. Wordt tot aan de Brugsesteenweg op grondgebied Ingelmunster verdergezet onder de naam "Hulstemolenstraat". De weg wordt in 1682 "Ledebekestrate" genoemd, wegens het kruisen van de laatstgenoemde beek. In de 18de eeuw komt voornamelijk de benaming "straete van Lendele naer Hulste" voor, want samen met een deel van de Hulstemolenstraat, de Harelbeeksestraat en de Hulstsestraat deel uitmakend van het tracé Lendelede-Hulste. Na aanleg van de spoorweg wordt de straat vanaf 1847 "Statiestraat" genoemd, in 1978 aangepast tot "Stationsstraat".

In 1750-1751 wordt de steenweg Brugge-Kortrijk aangelegd, die ten westen net buiten Lendeleeds grondgebied loopt. Doorheen de 18de eeuw blijft het dorp nog tamelijk geïsoleerd. Daarom wordt begonnen met de aanleg van een steenweg die de verbinding moet maken tussen het Dorpsplein en de oostelijker gelegen steenweg Kortrijk-Brugge. De parochie begint op eigen kosten in 1783 met de aanleg van de "calsijde", die pas in 1820 over de hele lengte voltooid zal worden. Vanaf 1843 wordt op de gemeentelijke steenweg tol geheven. Aan de herberg "De Hoogte" wordt daarvoor een barrière geplaatst. Na de aanleg van de spoorlijn komen steeds meer goederen toe per spoor en wordt de tolbarrière verplaatst naar het stationsplein. Het tolrecht blijft van kracht tot 1894.

In 1846-1847 wordt door de Engelse maatschappij "La Société des chemins de fer de la Flandre Occidentale" over Lendeleeds grondgebied de spoorlijn Brugge-Kortrijk gerealiseerd, wegens de slechte werkomstandigheden en karige lonen bij de aanleg de "Drooghenbroodroute" genoemd. Lendelede krijgt zijn eigen station met bureauruimte en wachtzaal. Daarnaast is een pakhuis, wisselhuis en woonhuis van de bareelwachter voorzien. Het enkele spoor wordt pas in 1910 vervangen door een dubbel spoor. In 1955 wordt het Lendeleedse station gesloten voor reizigersverkeer. Er wordt een vervangende buslijn ingericht. Het goederenverkeer blijft nog een tijdlang bestaan. Het stationsgebouw met wachtzaal wordt in het derde kwar van de 20ste eeuw afgebroken. In 1985 wordt de lijn Kortrijk-Brugge geëlektrificeerd. Kort daarna verdwijnen de perrons.

In 1860-1862 worden in de Stationsstraat nieuwe gebouwen voor de gemeenteschool opgericht: een ruim woonhuis voor de onderwijzer, een ruim leslokaal met berging en een leerwerkhuis/ weefschool (zie nummer 7).

In 1879 wordt door Felix Denucé aan zuidzijde van de Stationsstraat een juteweverij gesticht, die in 1889 wordt overgenomen door de schoonbroers Emiel Neirynck en Emiel Holvoet. Zij bouwen de fabriek uit tot een van de grootste bedrijven in Lendelede, het eerste geïntegreerde bedrijf in België waar jute gesponnen en geweven wordt (zie nummer 80). De straat heeft tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog te lijden onder het oorlogsgeweld. In februari 1918 vindt een luchtaanval plaats op het station. De oorlogsschade wordt in 1919 op staatskosten hersteld en de straat wordt verbreed. Na de Eerste Wereldoorlog wordt de gemeenteschool heropgebouwd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog worden langs de straat houten barakken opgericht die zullen dienstdoen als paardenstal.

Er waren in het verleden veel herbergen gehuisvest in de Stationsstraat, onder meer "De Post" (nummer 15), "De Trompette" later café "Spanje" (nummer 17), "De Eendracht" (nummer 41), "De Nieuwe Haan", " 't Boldershof", " 't Wit Peerd" en "De Vrede". In 1955 worden ACW-lokalen gevestigd in nummer 21 (afgebroken, nu inrit naast nummer 17). De achtergelegen feestzaal "De Lindelei" wordt opgetrokken in 1966-1967. In 1986 wordt de oude herenwoning afgebroken en vervangen door een nieuwbouw, die een jaar later als nieuw ACW-dienstencentrum wordt ingehuldigd.
In 1962-1963 wordt de kasseien bestrating vervangen door beton of asfalt.

Drukke centrumstraat met heterogene bebouwing, voornamelijk met woonfunctie, grotendeels teruggaand tot het tweede en derde kwart van de 20ste eeuw. Veel rijbebouwing, onder meer nabij het Dorpsplein, enkele clusters aan noord- en aan zuidzijde. Tevens enkele villa's in tuin. De oostzijde van de straat wordt gedomineerd door de aanwezigheid van de oude fabrieksgebouwen van het voormalige bedrijf Neirynck-Holvoet.

De straat bleef tot ver in de 19de eeuw weinig bebouwd. Een kaart uit het tiendboek van de Sint-Maartensabdij van Doornik (circa 1645), laat enige bebouwing zien aan zuidzijde van de straat, namelijk een site nabij het Dorpsplein en een hoeve op de oostelijke hoek met de Nieuwstraat. Op de Ferrariskaart (1770-1778) wordt tevens bebouwing getoond op de oostelijke hoek met de Sint-Jozefsstraat, en grosso modo op de plaats waar de spoorweg later de weg doorkruist. Tegen 1847 (Atlas der Buurtwegen) blijkt aan zuidzijde van de straat, nabij het Dorpsplein, een korte strook rijbebouwing te zijn ontstaan. Lichte toename van verspreide bebouwing, gesitueerd ter hoogte van nummer 59, nummer 41 (voormalig café "Eendracht") en nummer 93 (café "Belle-Vue").

Restanten van eind-19de-eeuwse of begin-20ste-eeuwse eenlaagswoningen vindt men thans onder meer nog bij nummer 41, in 1891 gebouwd door de renteniersfamilie Vanloosveldt en in 1902 door hen naar het oosten toe uitgebreid. Eenlaags verankerd volume van zeven traveeën onder zadeldak in Vlaamse pannen, in het interbellum voorzien van een granitobepleistering en van rechthoekige muuropeningen waarin vernieuwd schrijnwerk. Opschrift "D'EENDRACHT" boven de deur. Gedichte deuropening, nieuwe gootlijst. De oudere achtergelegen driewoonst, reeds afgebeeld op de Atlas der Buurtwegen (1847), werd pas onlangs afgebroken in functie van een nieuw appartementsgebouw. Ook ter hoogte van nummer 93 was reeds in 1847 (Atlas der Buurtwegen) bebouwing aanwezig. Het aan de straat palend volume werd circa 1870 gebouwd en in 1908 uitgebreid door de brouwersfamilie Rosseel uit Izegem (zie ook "De Koekoek" in de Winkelsestraat). Eenlaags volume onder schilddak in mechanische pannen, vergrote rechthoekige muuropeningen, poort onder metalen latei, houten kroonlijst. Woningencluster met nummers 23-29, schuin op de rooilijn gesitueerd, thans alle sterk verbouwd of met nieuw parement.

Tijdens het interbellum neemt de bouwactiviteit verder toe. De nv Neirynck-Holvoet verkavelt en verkoopt op het einde van de jaren 1920 en het begin van de jaren 1930 enkele gronden ten westen van de fabriek. De rij interbellumwoningen met nummers 44-48 (wellicht ook nummer 42), gelegen aan zuidzijde van de straat, gaat daarop terug. Nummer 42, vrijstaand enkelhuis van twee bouwlagen en twee traveeën onder zadeldak in mechanische pannen. Rechte muuropeningen onder granitolateien, venster met verticaliserend liseenmotief in de tweede bouwlaag. Inkom tussen afgeronde muurtjes onder luifel, bovenlicht en granitolatei. Vernieuwde gootlijst.

Andere sporen van bouwactiviteit tijdens het interbellum vindt men onder meer bij nummers 72-74, samenstel van twee woningen onder mansardedak in mechanische pannen. Roodbakstenen gevel met rechthoekige muuropeningen onder granitolateien. Licht verdiepte inkomdeuren tussen afgeronde muurtjes onder luifel. Mogelijke verbouwing van voormalige 'botekoperswoning'.

Nummer 76 uit de jaren 1930 of 1940, dubbelhuis met voortuintje, bestaande uit twee bouwlagen onder zadeldak in zwarte mechanische pannen. Gevel in rode sierstenen met rechte vensteropeningen, oculus en doorgetrokken onderdorpel in de tweede bouwlaag. Rondboogvormige deur binnen brede bakstenen omlijsting, voorzien van beglazing en hekwerk. Nieuwe gootlijst.

Op het einde van de 20ste eeuw en het begin van de 21ste eeuw werden enkele appartementsgebouwen opgetrokken waarvoor vaak resterende oude bebouwing gesloopt werd, onder meer de historische hoeve "Vandendriessche", gelegen op de hoek met de Nieuwstraat en afgebroken circa 1998.

Vroeger was er, naast de aanwezigheid van het bedrijf Neirynck-Holvoet, ook enige kleine industriële activiteit in de Stationsstraat. Onder meer voormalige ast "Lammertyn", gelegen op de hoek van de Stationsstraat en de Emiel Neirynckstraat, in de laatste decennia afgebroken voor de uitbouw van bedrijf Nelca, een zusteronderneming van de nv Neirynck-Holvoet. Op de hoek met de Nieuwstraat werd in 1925 door Leon Vandendriessche de eerste vlasroterij op Lendeleeds grondgebied opgericht. Een spoor van vroegere industriële activiteit vindt men tevens achter nummer 34, waar notaris De Beer circa 1925 een textielfabriekje liet bouwen.

Nabij het Dorpsplein bevinden zich aan beide zijden van de straat schoolgebouwen. Nummer 7, oude gemeenteschool, thans in gebruik door jeugdverenigingen (zie verder). Aan de overzijde van de straat is de Gesubsidieerde Vrije Basisschool gelegen (nummer 8), een school voor kleuter- en gemengd lager onderwijs. Gegroeid uit de kloosterschool van de zusters van Sint-Vincentius (zie Dorpsplein nummer 2 aan de hoek met Heulsestraat nummer 1). Brede roodbakstenen gevel uit 1959, onder een zadeldak in mechanische pannen (nok evenwijdig met de straat). Grote klasvensters in een geriemde omlijsting. Inkomtravee benadrukt door bekronende puntgevel. Ten oosten enkele aansluitende nieuwbouwtraveeën uit 1985, gebouwd op de plaats van een eind-19de-eeuwse eenlaagswoning.

Andere gemeenschapsvoorzieningen op nummer 19 (politie) en op de hoek met het Dorpsplein, waar de vroegere kloostermuur verwijderd werd voor de bouw van het gemeentehuis.

  • Archief Roger Vandewalle.
  • Archief Sint-Andriesabdij Brugge, Pretiosa, nr. 6: Tiendboek van de Sint-Maartensabdij van Doornik, ca. 1645.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Lendelede, 1870/12, 1891/6, 1902/6, 1908/11, 1928/32, 1929/31, 1933/20, 1936/19, 1959/17, 1985/32.
  • DELAERE J., 75 Lendeleedse straatnamen, in Lethae, nr. 14, 1995, p. 26.
  • DELAERE J., Geschiedenis van Lendelede tot 2000, Kortrijk, 2000, p. 312-313, 324, 334, 339, 352-353, 360, 362, 383, 468, 495.
  • Lendelede heden en verleden. Kijkboek 1996, Lendelede, 1996, p. 69, 198, 200, 205.
  • MV, Nieuw jaarboek Lethae. Lendelede had 21 cafés in de Stationsstraat, in Het Volk, 26/06/1990.
  • VANDEWALLE R., Geschiedenis van het ACW Lendelede. Het lokalenbeleid van het Paradijs naar de Lindelei, Lendelede, 1997, p. 6-16.
  • VANDEWALLE R., Lendelede in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1973, afb. 5, 6, 10.

Bron: SANTY P. & DEVOOGHT K. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Lendelede, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL41, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter; Devooght, Kristien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis van 1904

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning met magazijn

  • Omvat
    Fabrieksgebouwen van de juteweverij en -spinnerij Neirynck-Holvoet

  • Omvat
    Gemeenteschool

  • Omvat
    Herberg De Trompette

  • Omvat
    Herenhuis van 1910

  • Omvat
    Herenhuis van 1927

  • Omvat
    Interbellumwoning

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Onderwijzerswoning

  • Omvat
    Samenstel van dorpswoningen

  • Is deel van
    Lendelede


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Stationsstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/13153 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.