Geografisch thema

Kruiskerkestraat

ID
12764
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12764

Beschrijving

Hoofdstraat van de parochie Kruiskerke, met tamelijk recht verloop tussen de Wantestraat en de grens met Aalter (Oost-Vlaanderen) waar de straat wordt verder gezet als Schoonberg. Kruist eerst de Wantebeekvallei met natte weiden en stijgt noordwaarts en met een knik vanaf de Kruisbergstraat naar de hoger gelegen Zandberg (zie Zandberg) met het "Zandbergkruis" (zie Zandbergstraat) op voormalig veldgebied. De parochie Kruiskerke werd vroeger dan ook "'t Veld" en later "Parochieveld" genoemd. Driesprong met de Bruwaanstraat en de Kruisbergstraat zoals te zien op de "Grenskaart tussen de kasselrijen Kortrijk en de Oudburg" van 1627, geschilderd door landmeter Lodewijk de Bersacques.
In 1947 wordt Kruiskerke als parochie opgericht en de straat Kruiskerkestraat genoemd.

Door de bevolkingsgroei in de 13de eeuw ontstaan nieuwe bewonerskernen, onder meer aan de rand van het aangrenzende, uitgestrekte Bulskampveld (zie Beernem). Daardoor groeit de noodzaak binnen het bisdom de grenzen van de parochies vast te leggen. Dit gebeurt door bisschop Walter de Marvis die in 1242 de parochie Ruiselede bezoekt. Het "Zandbergkruis" (zie Zandbergstraat) is eventueel in verband te brengen met het plaatsen van kruisen die de grenzen van de parochie Ruiselede afbakenen. In het verslag, toen opgemaakt door de bisschop, is er sprake van de "Godselodamme", tussen de Wantebeek en de Aalterse berg. Deze "Godselodamme" is vermoedelijk hetzelfde als "Gijselodam" de huidige Kruiskerkestraat. Deze naam is afkomstig het "Goed te Gijselo" (zie Gallatasstraat nummer 1). In 1552 is "Ghysel(o)damstrate" genoteerd. Op de Grenskaart staat "ghysseloo dam strate".
Op de Atlas der Buurtwegen (1842) beschreven als "Chemin du cabaret dit Klaphulle au Aelterberg" de Kruiskerkestraat vormt een geheel met de huidige Klaphullestraat. Ook de namen "Klaphulle Straet" of "Aelterbergstraet" komen voor.

In 1621 is er sprake van een houten fort tegenover de herberg "De Wante" (nu nummer 2) opgericht in het kader van de Tachtigjarige oorlog. Op de Grenskaart aangeduid als "d'Ersgat" ( of aarsgat = ondereind van een gevelde boom). Het fort staat er vermoedelijk slechts voor een korte periode.
Op de Grenskaart staan meerdere huizen afgebeeld (ter hoogte van nummer 2, 5, 6, 10, 12-14, 19).
Op de Ferrariskaart (1770-1778) vertrekt de straat vanaf het gehucht "Wantenhoeck", met stenen brug (huidige brug met betonnen overspanning en bakstenen balustrades) over de Wantebeek, op de kaart "Veldt Beke" genoemd. Tot aan de Kruisbergstraat getekend als dreef palend aan een bos en verder lopend door de heide, verspreide hoevebouw.
Met de ontginning van het Bulskampveld (vanaf het einde van de 18de eeuw, zie Beernem) wordt het heidegebied verkaveld in kleine percelen, zoals te zien op de Atlas der Buurtwegen met her en der kleine landarbeiderswoningen.

Vroeger aanwezigheid van meerdere, nu verdwenen herbergen. De aloude herberg "De Wante" bevond zich ter hoogte van nummer 2, vlak naast de Wantebeek, op de Grenskaart staat hier bebouwing aangeduid, de herberg verdwijnt in 1963. Op het kruispunt met de Kruisbergstraat en de Bruwaanstraat bevond zich tot de jaren 1930 de herberg "De Nachtegaal" (ter hoogte van nummer 41). Een beschrijving (van herberg nummer 15) in de Aalterse herbergopneming van 21 oktober 1779 van "28 herberghen ende genijver huysen" gelegen in de heerlijkheid Land van Woestijne (zie Woestestraat) betreft waarschijnlijk "De Nachtegaal" (hier komt ook het toponiem Nachtegaal voor). Verder nog "De Smisse", "De Reisduif", "De Twee Linden", "De Oude Smisse", "De Schepper" naamgeving doelend op het afscheppen van de Zandberg (zie Zandberg) en de "Zandberg".

Overwegend woonfunctie, verspreide, deels landelijke bewoning (nummers 5, 43, 55-57 met oudste kern opklimmend tot het einde van de 18de of begin van de 19de eeuw (zie nummer 34). Voorts vrijstaande, halfvrijstaande of koppelwoningen (nummers 20-22 uit het interbellum) en lage woningen (nummer 4, nummer 56).
Sedert 1884 aanwezigheid van een school met klooster (zie nummer 10-14) en sedert 1932 van een kloosterkerk (later kerk) en aan het begin van de straat sedert 1954 de "Wantebeekkapel".

De weg dwarst de vallei van de Wantebeek met onder meer aan de oostzijde meersen en bossen die zich uitstrekken tot over de grens met Aalter (Oost-Vlaanderen). Dit grensgebied omvat onder meer het Schoonbergbos-Slangenbossen (zie Vossenholstraat), bij M.B. van 07/02/1996 beschermd als landschap. Het valleigebied met het Schoonbergbos-Slangenbossen behoort tot de ankerplaats Schoonbergbos-Vorte Bossen-Wantebeek en Hoogveld en is gesitueerd binnen de omvattende relictzone Oude Veldgebieden Hoogveld-Blekkervijver-Bulskampveld.

  • Archief Ruimtelijke Ordening West-Vlaanderen - Onroerend Erfgoed, Archiefnummer W/01029.
  • Afdeling Ruimtelijke ordening, Huisvesting en Monumentenzorg, Monumenten en Landschappen, Landschapsatlas, 2001, OC GIS-Vlaanderen.
  • BRAET M., De Nachtegaal, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 10, nummer 4, 1993, p. 139-148.
  • BRAET M., Het Ruisleeds Veld: parochie met een boeiend verleden, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 14, nummer 3, 1997, p. 123.
  • BRAET M., Rusleda 900 jaar. Een kroniek 1106-2006, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 23, 2006, nummer 4, p. 180, p. 225-226.
  • BRAET M., Verklaring van de Ruiseleedse straatnamen, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 23, nummer 1, 2006, p. 19.
  • DEGUFFROY G., DEPREDOMME J., Ruiseleedse plaatsnamen, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 10, nummer 4, 1993, p. 178.
  • DEPREDOMME J., Het Zandbergkruis vroeger en nu, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 2, nummer 1, 1985, p. 3-13.
  • DEPREDOMME J., Ruiseleedse gebouwen en plaatsnamen op de Grenskaart van 1627, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 2, nummer 2, 1985, p. 87-92.
  • DEPREDOMME J., Vijftig jaar geleden: Dubbel gouden jubileum in de Kruisbergstraat, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 1, nummer 2, 1984, p. 72.
  • HOLLEVOET F., Het fort in Ruiselede, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 5, nummer 1, 1988, p. 26-32.
  • VAN WONTERGHEM E., Inventaris van de Ruiseleedse herbergen, in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 19, nummer 2, 2002, p. 58.
  • VERHALLE A., Adrienne Verhalle vertelt (1), in Oud Ruysselede. Heemkundig Tijdschrift Doomkerke, Kruiskerke, Ruiselede, jg. 6, nummer 1, 1989, p. 9.

Bron: VAN VLAENDEREN P. & VRANCKX M. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ruiselede, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL39, onuitgegeven werkdocumenten.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Parochiale begraafplaats

  • Omvat
    Parochiekerk van de Heilige Kruisverheffing, klooster en school

  • Omvat
    Wantebeekkapel

  • Is deel van
    Ruiselede


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kruiskerkestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/12764 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.