Geografisch thema

Oude Paanderstraat

ID
12671
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12671

Beschrijving

Landelijke weg met kronkelend verloop vanaf de Oostrozebekestraat ten westen met zuidoostwaarts verloop tot aan de Hondekerkhofstraat, aan noordzijde met voetgangerswegje verbonden met de Koornzakstraat. Is van oudsher de verbindingsweg tussen het dorpscentrum van Meulebeke en het gehucht de Paanders, gelegen in het zuidoosten van de gemeente (zie Paanderstraat).

Op een kaart bij het landboek van 1654-1656 wordt het kronkelende tracé van de "straete van Mullebeke plaetse naer de pandermeulene" weergegeven met verspreide landelijke bebouwing erlangs en de Paandermolen op de noordoostelijke hoek van de Hondekerkhofstraat en de Paanderstraat (zie Paanderstraat).

Op de Ferrariskaart (1770-1778) weergave van de door bomen omzoomde weg met toegenomen hoevebebouwing met losstaande bestanddelen en "Paender Cabaret" aan de noordzijde van de weg.

Tussen 1789-1830 wordt de "tweede Paandermolen" opgericht, een houten graan- en oliewindmolen ook gekend als "Stampkotmolen", "Vanwassenhoves molen" of "Braets molen", gelegen aan het zuidoostelijke einde van de weg, op de hoek met de Hondekerkhofstraat en de Paanderstraat, afgebroken in 1902 in opdracht van eigenaar Pieter Braet. Op de Atlas der Buurtwegen (1846) vermeld als "Paenderstraet" of "weg uyt dengenen genaemd Kortijkstraet naer het gehucht gezegd Paenders voorbij d' hoeve Everaert". In het laatste kwart van de 19de eeuw wordt in de straat de herberg "De Bonte Koe" geopend, gesloten in het interbellum.

In een studie van 1941 met betrekking tot de vlasvezelbereidingsnijverheid in Vlaanderen wordt in de straat de vlasverwerker Cyriel Debels geregistreerd, die drie zwingelmolens in bezit heeft.

Voornamelijk agrarische functie. Hoeves met losstaande, voornamelijk 18de-, 19de- of 20ste-eeuwse verankerde bakstenen bestanddelen onder pannen zadeldaken. Enkele zijn gelegen op een oudere site die in het landboek van 1654-1656 weergegeven wordt. Nummer 17, hoeve waarvan woonhuis met bijgebouw op een beboomd erf weergegeven wordt op zowel het 17de-eeuwse landboek als de Ferrariskaart; op de Atlas der Buurtwegen met bijkomend bakhuis in noordwestelijke hoek. Bewaard oud boerenhuis onder golfplaten zadeldak met gecementeerde plint en getoogde muuropeningen, waarvan enkele gewijzigd en gedicht, onder meer korfboogpoort in linkertravee; fraaie zwartbakstenen deuromlijsting met pilasters en sporen van oud huisnummer. Recent woonhuis en bijgebouwen omheen grotendeels verhard erf met centraal grasperk en treurwilg. Nummer 37, hoeve met ijzeren toegangshek en oprit met losse verharding. Grotendeels vernieuwd woonhuis, voorheen witgekalkt; haaks, deels witgekalkt stalgebouw onder zadeldak (Vlaamse pannen) met dakoverstek op houten kardoezen; zijgevel met vlechtingen, gedichte rondboogopening, oculus in top en nieuwe metalen schuifpoort; recentere lage aanbouw onder golfplaten bedaking. Bakstenen stalletje onder zadeldak (Vlaamse pannen) en recente nutsgebouwen.

Enkele gerenoveerde en/of verbouwde hoeves, onder meer nummer 18; nummer 27 met voorliggende boomgaard, witgeschilderde gebouwen en haaks bijgebouw met korfboogpoort.

Resterende 19de- of begin 20ste-eeuwse, veelal aangepaste of gerenoveerde eenlaagswoningen met verankerd bakstenen parement onder pannen zadeldak. Nummer 16 met witgeschilderd parement en gewijzigde muuropeningen onder golfplaten zadeldak. Nummer 20 aangepast in het derde kwart van de 20ste eeuw, met nieuw parement, grotere muuropeningen en deur onder rechte luifel met bovenlicht. Nummer 8, haaks op de straat ingeplant, met gecementeerde plint, roodgeschilderde muurankers, gewijzigde muuropeningen, getralied keldervenstertje en deur in licht uitkragende, bakstenen omlijsting. In top van zijgevel aan de straat, beglaasde spitsboognis met beeldengroep in rood-zwartbakstenen omlijsting met zwartbakstenen kruis. Naar verluidt staat hier eertijds een groot kruisbeeld, thans verdwenen. Nummer 39, achteringelegen witgeschilderd woonhuis, thans woonhuis en atelier van de Meulebeekse kunstenaar Philippe Meuleman, ook gekend als Sri Morf; naar verluidt met veldkapel, een constructie van metaal en gebakken klei, die hij in 2004 opricht ter nagedachtenis aan zijn doodgeboren dochtertje.

Tevens enkele tweewoonsten. Nummers 22-24 onder pannen mansardedak; nummer 22 met witgeschilderd parement, tandfries en segmentboogopeningen; nummer 24 gerenoveerd. Nummers 33-35, tweewoonst van respectievelijk vijf en drie traveeën met segmentboogopeningen en voorliggend grasperk met open betonnen afsluiting; nummer 35 met geschilderd parement, vlechtingen in zijgevel en aanbouw onder golfplaten lessenaardak; achterliggend, verbouwd haaks schuurtje met metalen schuifpoort.

Nummers 10-12, vrijstaand samenstel van twee woonhuizen gebouwd in 1950 voor vlasverwerker Cyriel Debels uit Meulebeke, die in 1946 de naastliggende schuur laat verbouwen, diverse bijgebouwen opricht en wiens zonen Maurice en Palmer Debels in 1958 de achterliggende vlasschuur optrekken. Voor- en zijtuin omgeven door deels geajoureerde en witgeschilderde betonnen afsluiting. Eenvoudige enkelhuizen van twee bouwlagen onder pannen zadeldak (nok evenwijdig met straat); in zijgevel, zolderdeurtje met verticale roedeverdeling in bovenlicht. Kleine, haakse bakstenen schuurstalvleugel met roodgeschilderde muurankers onder zadeldak (golfplaten/Vlaamse pannen). Achter- en naastliggende vlasschuren uit betonplaten met grote, rechthoekige poorten.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Meulebeke, Afdeling 2, 1904/23, 1929/116, 1946/53, 1950/48, 1958/50.
  • BAERT G., Van aubergien, lantsherberghskens en brandewijnhuysen te Meulebeke, in De Roede van Tielt, jg. 18, nummer 4, 1987, p. 72.
  • BOUCKHUYT L., De kapellekensbaan, een inventaris van de Meulebeekse veldkapellen, Meulebeke, 1994, p. 163.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel VII, Brugge, 1931, kolom 61, 292.
  • DENEWET L.; GOEMINNE L., Molenmakers in Vlaanderen. Het werkboek van Coussée uit Meulebeke, in Molenecho's Vlaams tijdschrift voor molinologie, jg. 22, nummer 3-4, 1994, p. 266.
  • GERMONPREZ R., Het boek van Meulebeke, Meulebeke, 1982, p. 252-253.
  • HOUTHOOFD G.; DENEWET L.; BAERT G., De windmolens van Meulebeke, Meulebeke, 1994, p. 25.
  • Kunst als hulp bij rouwverwerking, Philippe Meuleman exposeert in eigen atelier, in De Weekbode, 30 april 2004.
  • MAES F., Toponymie van Meulebeke t.e.m. 1700, onuitgegeven licentiaatverhandeling, Universiteit Gent, 1998-1999, p. 17.
  • Onze vlasvezelbereidingsnijverheid. Jaarboek 1941. Textielcentrale, Kortrijk, 1941, p. 13, 261.
  • VANNESTE H., Meulebeke, in HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 97.

Bron: CALLAERT G. met medewerking van BOONE B. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Meulebeke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL38, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Goed te Barteloos

  • Omvat
    Hoeve

  • Is deel van
    Meulebeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Oude Paanderstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/12671 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.