Geografisch thema

Elbestraat

ID
12620
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12620

Beschrijving

Lange landelijke weg met kronkelend en elleboogvormig verloop als verbindingsweg tussen de Pittemstraat ten zuidoosten en de Bruggesteenweg ten noordwesten. Tot circa halverwege de 20ste eeuw huidige benaming enkel voor oostelijk deel vanaf de Meerlaanstraat; westelijk deel tot dan gekend als "Goed Ter Luchtstraat" of "Balingstraat".

Tracé van de weg met landelijke bebouwing weergegeven op een kaart bij het landboek van 1654-1656, waarbij het westelijke deel vermeld wordt als "straete van het veldt naer het goet ter Lucht", het centrale zuidwaartse deel, net als de Meerlaanstraat, als "straete voor de hofstede van de Paters Jes. naer tgoet ter Lucht", het noordoostwaartse deel als "straete leedende voorbij de hofstede van Cornelis vande Kerckhove naer den Steendam" en het zuidoostwaartse deel als "straete leedende voorbij de hofstede van Barnabas de Rinck naer den Steendam"; eertijds via horizontaal verlopende weg verbonden met de Krinkelstraat. Ter hoogte van het kruispunt met de Bruggesteenweg wordt de thans verdwenen "capelle de Couckuyt" gesitueerd, aan de noordwestzijde de historische hofstede "tgoet ter Lucht" met het nabijgelegen bos "Den Hulst", meer oostwaarts de "Balli(j)nckbussch" en het akkerland "Lyntgen Vrauwenstuk" dat zich uitstrekt tot tegen de Bruggesteenweg.

Het Goed Ter Lucht wordt in 1722 aangekocht door baron Nicolas de Beer, heer van Meulebeke (zie nummer 44). Een gekende 18de-eeuwse herberg langs de weg is "Den Couckhuyt", die geopend wordt circa 1749 en uitgebaat wordt tot in de 19de eeuw.

De Ferrariskaart (1770-1778) geeft de grotendeels door bomen omzoomde weg weer, waarlangs verspreide hoevebebouwing met losstaande bestanddelen en calvariekruis op de hoek met de Pittemstraat.

Op de Atlas der Buurtwegen (1846) staat de westzijde van de straat gekend onder de huidige benaming ook omschreven als "weg van aen herberg den Koekuyt tot aen de Waterleyding genaemd Steendambrug voorbij d' hoeve ter Lucht en de Elbe", met de herberg "De Sneppe" aan de noordelijke hoek met de Bruggesteenweg; de oostzijde wordt "Baelingstraet" genoemd of "weg van aen d' hoeve genaemd Goed ter Lucht naer degene Charles Roelens".

Enkele herbergen die hier in het begin van de 20ste eeuw uitgebaat worden zijn onder meer "t Goed Ter Lucht", "Sebastepol" en "In de Slabance", waarvan de uitbatingen thans zijn stopgezet.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt op het Goed Ter Lucht een vliegveld aangelegd, dat evenwel nooit gebruikt wordt. Uit een studie van 1941 met betrekking tot de vlasvezelbereidingsnijverheid in Vlaanderen blijkt dat in de straat "'t Goeterlicht" de vlaswerker Remi Braeckevelt woont, die met zijn vier zwingelmolens twee man tewerkstelt.

Voornamelijk landbouwbedrijven en woonfunctie; klein ambachtelijk bedrijventerrein ten noordoosten van de weg. Voornamelijk 19de- en 20ste-eeuwse hoevebebouwing, waarvan enkele op oudere site, met losstaande bakstenen bestanddelen onder pannen zadeldaken.

Nummer 44, historische hoeve "Goed Ter Lucht" met oudst gekende vermelding in een renteboek van 1614 van de heerlijkheid Claerhout. In oorsprong reeds een oude nederzetting, zie vindplaats van neolithische silexartefacten. Op een kaart bij het landboek van 1654-1656 worden twee haaks op elkaar staande volumes weergegeven (afb.); op het primitief kadasterplan (circa 1830) met twee bijkomende nutsgebouwen en een bakhuis. In 1878 registreert het kadaster dat de eigenaars Petrus Goethals en zusters uit Meulebeke reeds tien jaar ervoor een kapel oprichten in de zuidwestelijke hoek van het erf (zie zonder nummer). In de tweede helft van de 20ste eeuw ondergaat de hoeve ingrijpende wijzigingen, waarbij het bakhuis wordt afgebroken (1951), het woonhuis wordt verbouwd en nieuwe bijgebouwen worden opgericht (1972). Verhard erf met aan noordzijde gerenoveerd eenlaags woonhuis onder pannen zadeldak (nok evenwijdig met straat) en recentere nutsgebouwen, onder meer zeer groot bedrijfsgebouw aan de straatzijde.

Enkele 19de- en begin 20ste-eeuwse hoeves, waarvan enkele met gerenoveerd of nieuw woonhuis. Nummer 2 met witgekalkt woonhuis met gewijzigde en gedichte muuropeningen en zwartbakstenen deuromlijsting. Toegang tot achtererf via witgekalkt bakstenen muurtje met hoekpijler voorzien van getrapte bekroning. Haaks stalgebouw met muuropeningen onder latei; parallel stalgebouw met segmentboogopeningen. Nummer 5 met woonhuis voorzien van omhaagd voortuintje en haakse stal, beide met gewijzigde muuropeningen. Tegen een recentere uitbouw onder plat dak aan westzijde, een voormalig woonhuis van vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (nok evenwijdig met straat; mechanische pannen), thans omgevormd tot nutsgebouw met onder meer metalen schuifpoort en kleine stalvensters in tweede bouwlaag; bewaarde T-ramen op begane grond. Nummer 31, hoeve met lange erfoprit en toegang gemarkeerd door bakstenen pijler met getrapte bekroning en beglaasde mijternis, waarin onder meer beeldje van Onze-Lieve-Vrouw met Kind. Nieuw woonhuis van twee bouwlagen naar verluidt gebouwd in 1944 met recente erkeruitbouw. Haakse, oudere schuurstalvleugel onder zadeldak met lichte dakoverstek (mechanische pannen), segmentbogige staldeurtjes, stalvensters met schuifluikjes en rechthoekige poort.

Restanten van 19de- en begin 20ste-eeuwse eenlaagsbebouwing onder zadeldak (nok evenwijdig met straat; mechanische pannen). Nummer 23, woonhuis met onder meer gewijzigde muuropeningen onder lateien, nieuwe luiken, aanbouw met autobergplaats en omhaagde voortuin. Tevens enkele tweewoonsten, onder meer nummer 27, "Vlissinghove", met voorerfje en klein stalgebouw, en nummer 56 met parement voorzien van (sier)cementering. Nummer 59/ Meerlaanstraat, voormalige herberg gebouwd in 1905 door de Meulebeekse brouwer Gustaaf Vanderougstraete, thans gerenoveerd en (verkeerdelijk) voorzien van naambord "'t Goed te Lucht". Verankerde baksteenbouw van zes traveeën met muuropeningen onder lateien en segmentboogstrekken; nieuw schrijnwerk, dito natuurstenen onderdorpels en openingen in zijgevel; deur met waaiervormig gedeeld bovenlicht; recenter achterliggend bijgebouwtje. Nummer 69, witgekalkt woonhuis met rechthoekige muuropeningen, betegelde onderdorpels, stoep in betontegels en erfje met toegang via ijzeren hek tussen betonnen pijlers. Achter nummer 7, woonwerkhuis opgetrokken in 1936 voor de Meulebeekse borstelmaker R. Pauwels. Witgekalkt bakstenen complex onder zaagtanddaken (mechanische pannen/golfplaten); geïntegreerd woonhuis met onder meer rechthoekige keldervensters en rondbogige gevelnis in geelbakstenen omlijsting met kruis, waarin beeldje van Sint-Antonius met Kind. Achterliggende recente loodsen.

Nummer 33, woonhuis met haaks bijgebouw daterend van 1933, thans gerenoveerd en in gebruik als woonhuis met beeldhouwersatelier van kunstenaar Marc Vangheluwe. Verankerde bakstenen gebouwen met (onder meer nieuwe) segmentbogige muuropeningen; inkom in witgeschilderd houten portiekje. In top van noordzijgevel van het bijgebouw, beglaasde rondboognis in zwartgeschilderde omlijsting waarin Onze-Lieve-Vrouwebeeldje. Enkele figuratieve, uit boomstronken gehouwen sculpturen staan opgesteld in het voortuintje en langsheen de oprit naar de hoeve nummer 31.

Aanvullende, vrijstaande eengezinswoningen en koppelwoonsten daterend uit de tweede helft van de 20ste eeuw. Nummer 41, woonhuis met ingewerkte molenstenen in bakstenen muurtjes aan de inkom.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Meulebeke, Afdeling 1, 1878/9, 1906/2, 1933/3, 1936/2, 1951/12, 1972/7.
  • BAERT G., Van aubergien, lantsherberghskens en brandewijnhuysen te Meulebeke, in De Roede van Tielt, jg. 18, nummer 4, 1987, p. 74, 78, 100, 103.
  • BOUCKHUYT L., De kapellekensbaan, een inventaris van de Meulebeekse veldkapellen, Meulebeke, 1994, p. 155.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel III, Brugge, 1923, kolom 981.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel IX, Brugge, 1929, kolom 990-991.
  • GERMONPREZ R., Het boek van Meulebeke, Meulebeke, 1982, p. 26, 36, 142, 245.
  • MAES F., Toponymie van Meulebeke t.e.m. 1700, onuitgegeven licentiaatverhandeling, Universiteit Gent, 1998-1999, p. 57, 89, 93.
  • Onze vlasvezelbereidingsnijverheid. Jaarboek 1941. Textielcentrale, Kortrijk, 1941, p. 262.
  • VANNESTE H., Meulebeke, in HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 86.

Bron: CALLAERT G. met medewerking van BOONE B. & MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Meulebeke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL38, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Boerenwoning

  • Omvat
    Chicorei-ast

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Kapel van Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekte Ontvangenis

  • Omvat
    Verhaeghes kruis

  • Is deel van
    Meulebeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Elbestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/12620 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.