Geografisch thema

Marktplein

ID
12515
URI
https://id.erfgoed.net/themas/12515

Beschrijving

Rechthoekig plein begrensd door de Luitenant-Generaal Gérardstraat, het Weggevoerdenplein en de Twaalfde-Liniestraat. Op de zuidoostelijke hoek is de parochiekerk ingeplant. Vormt van oudsher de politieke en religieuze kern van het dorp met de aanwezigheid van het schepenhuis en de parochiekerk. Parking in noordoostelijke hoek van het plein en ten noorden van de kerk.

Wanneer in 1905 een plein ten oosten van de straat wordt aangelegd, wordt het deel tussen de Kerkstraat en het Wapenplein "Dorpsplaats" en later "Marktplaats" genoemd. Ook vermeld als een onderdeel van de Kerkstraat.

Als straat weergegeven in het landboek van de heerlijkheid Leenhove en ammanie Steurenambacht (1784). De straat is onbebouwd, met uitzondering van de kerk met ommuurd kerkhof aan de zuidoostzijde en het schepenhuis aan de noordwestzijde (zie Weggevoerdenplein).

De westzijde van de straat wordt geleidelijk aan bebouwd vanaf het tweede kwart van de 19de eeuw. Daarvoor kan men ook nauwelijks spreken van een echte dorpskern. Het primitief kadasterplan (circa 1835) toont rijbebouwing aan de westzijde van de straat. Aan de oostzijde worden slechts enkele volumes afgebeeld. De Atlas der Buurtwegen (1844) beeldt een grosso modo gelijke situatie af. De straat wordt vermeld als onderdeel van de Kattestraat.

Tussen 1876 en 1878 wordt op de plaats van de oude parochiekerk een nieuw neogotisch bedehuis gebouwd naar ontwerp van architect Arthur Croquison. Tijdens de bouw van de nieuwe kerk wordt een noodkerk gebouwd. Wanneer de nieuwe kerk in gebruik wordt genomen, wordt met het afbraakmateriaal van de noodkerk in 1878 een nieuwe gemeenteschool gebouwd.
In 1902 wordt de Sint-Michielsdrukkerij opgericht door Arthur Hellyn, thans gevestigd in de Twaalfde-Liniestraat.
In 1905 wordt de onderpastorie, gelegen ten noorden van de kerk afgebroken en wordt het huidige plein aangelegd. Van 1907 tot 1973 stond op het plein een kiosk naar ontwerp van architect Eugène Traneeuw (Kortrijk).
Tijdens de beschietingen van oktober 1918 worden de kerk, de kiosk en enkele woningen rond het Marktplein beschadigd.

In 1924 wordt aan de oostzijde van het plein het "Middenstandshuis" gebouwd en worden op het plein bomen geplant. In 1926 wordt ten noordwesten van de kerk, op de hoek van het kerkhof, waar tot 1905 de onderpastorie stond, het Heilig-Hartmonument opgericht. Thans bevindt het monument zich ten zuiden van de kerk.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de kerk opnieuw zwaar beschadigd en wordt de woning van dokter Haerens vernietigd.
Circa 1958 wordt rondom de kerk het kerkhof ontruimd en de kerkhofmuur afgebroken.

In 1970 wordt ten westen van het Marktplein gestart met de bouw van het nieuwe gemeentehuis. Hiervoor word een deel van de vroegere gemeenteschool en congregatiezaal (nummer 10) afgebroken alsook een rijtje dwars op de straat ingeplante vroeg 19de-eeuwse arbeiderwoningen van één bouwlaag zie oude foto.

In het laatste kwart van de 20ste eeuw volgt een dorpskernontwikkeling waarbij de oorspronkelijke bebouwing wordt vervangen door appartementsbouw van drie à vier bouwlagen en dakverdieping (nummer 24). In 2005 wordt het plein heraangelegd door Koch-Ockier (Tiegem).

Aan de westzijde van het plein bestond de oorspronkelijke bebouwing uit vroeg 19de-eeuwse breedhuizen van twee bouwlagen onder pannen zadeldaken. De bakstenen gevels zijn overwegende bepleisterd en beschilderd zie oude prentbriefkaarten. Van de oorspronkelijk 19de-eeuwse bebouwing werd slechts één voorbeeld bewaard; nummer 1. De overige gebouwen werden vervangen tijdens het interbellum (nummers 4, 6, 7, 8) of in het laatste kwart van de 20ste eeuw (nummers 2, 3, 5, 15).
De noord- en oostzijde van het plein worden getypeerd door vroeg 20ste-eeuwse bebouwing, bestaande uit bakstenen parementen aanknopend bij de regionale baksteenarchitectuur met typerende dakkapellen met trapgevels en horizontale gevelbelijning door muurbanden onder meer in sierbaksteen zie oude prentbriefkaarten. De belangrijkste bewaarde voorbeelden zijn nummers 17 en 25-26. Het oorspronkelijk homogene straatbeeld is thans verbroken door nieuwbouw uit het derde en laatste kwart van de 20ste eeuw.

Van oudsher situeert zich rond het plein een groot aantal cafés, waarvan de meeste nog steeds die functie hebben onder meer nummer 1 "café Concorde", later "Gulden Hert", nummer 4 "'t Vleeschhuis", nu "'t Fenomeen", nummer 6 "café Ronse", waarvan de oudste vermeldingen terug gaan tot 1846, huidige pand uit de jaren 1930 met portaal met typerende afgeronde hoeken, heden grijsgeschilderd parement, nummer 12 "West-Vlaanderen", nummer 17 "De Kroone".
Ten zuidoosten van de kerk liggen de gebouwen van de vrije middelbare school Spes Nostra (zie Koning Albertstraat nummer 50).

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, Kuurne, Primitief kadasterplan.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten, nr. 5483: Landboek van de heerlijkheid Leenhove en ammanie Stuerenambacht, 1784, opgemaakt door P.J. Wallays.
  • BRUNEEL N., Oude herbergen te Kuurne, Kuurne, 1996, p. 216.
  • DENDOOVEN L., Dit is West-Vlaanderen, Sint-Andries, 1959-1962, p. 940.
  • Van Cuerne tot Kuurne. Het dorp van toen, Kuurne, Kuurne, 2007, p. 18-45.

Bron: DE GUNSCH A. met medewerking van MOEYKENS S. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kuurne, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL37, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: De Gunsch, Ann
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Gemeentehuis van Kuurne

  • Omvat
    Gemeenteschool

  • Omvat
    Herberg 't Fenomeen

  • Omvat
    Herberg 't Postje

  • Omvat
    Herberg De Gulden Hert

  • Omvat
    Herberg De Kroone

  • Omvat
    Herberg met feestzaal De Middenstand van 1924

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Michiels

  • Is deel van
    Kuurne


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Marktplein [online], https://id.erfgoed.net/themas/12515 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.