Geografisch thema

Montignystraat

ID
11811
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11811

Beschrijving

De Montignystraat is een lange, rechte straat op het Zuid, tussen de Amerikalei en de Volhardingsstraat. De straat werd aangelegd als een verbindingsweg in de verkaveling van het Zuid, die rond 1875 werd ontwikkeld. Van bij het begin werd hier een tramlijn voorzien, en werd de straat bebouwd met handelspanden en meergezinswoningen. Net zoals veel straten op het Zuid, verwijst de straatnaam naar een historisch persoon die tijdens de 16de eeuw een belangrijke rol speelde in de geschiedenis van Antwerpen. De straatnaam werd toegekend in 1876 ter ere van graaf Florent de Montmorency (1528-1570), baron van Montigny, ridder van het Gulden Vlies en afgevaardigde van de Raad van State bij Filips II. Na de aanleg van de Kleine Ring (1969) werd de straat verlengd van Kielse Vest tot aan Singel-Zuid. De straat wordt door twee pleintjes doorbroken, de Troonplaats en ten zuiden het zesstratenpunt waar de Montignystraat onder meer met de Brederodestraat kruist. Dergelijke stratenbundels zijn kenmerkend voor het stratenpatroon van het Zuid.

De Montignystraat is een drukke, brede straat met heterogene bebouwing, waarbij de originele eind-19de-eeuwse gevelrijen verstoord zijn door verbouwingen en nieuwbouw, vaak met schaalvergroting gepaard gaand. Een treffend voorbeeld is de hoogbouw die aan het zuidelijke einde van de straat werd gebouwd, en zichtbaar is vanuit de volledige straat. Ook het als bankgebouw aangepaste fabriekspand van de biscuiterie Parein, is een voorbeeld van opvallende nieuwbouw. Op nummer 5 is de Monty een voorbeeld van jaren 1950-vrijetijdsarchitectuur. De theater- en bioscoopzaal werd in 1958 ontworpen door architect René Verbruggen in opdracht van NV Huize St. Michiel. De lijstgevel kreeg op de begane grond een toegang tot de zalen rechts en links een toegang naar het café met biljartzaal. De bovengevel is bekleed met witte gevelstenen en kreeg een lang smal vensterregister.

Van de originele bebouwing zijn slechts fragmenten bewaard, soms in rijen van een drie- of viertal huizen, soms solitair. Winkelpuien en schrijnwerk zijn vaak vervangen; talrijke gestucte gevels verloren hun detaillering. De meeste panden in de straat hebben neoclassicistische lijstgevels, wat de standaardbebouwing is op het Zuid. Hier en daar vinden we een pand dat een andere, meer kleurrijke gevelafwerking kreeg, met natuurstenen of bakstenen parementen in eclectische, neorenaissance of art-nouveau-invloed.

Op het smalle hoekperceel met de Amerikalei (Montignystraat 2) is de bovenbouw van een groot neoclassicistisch hoekcomplex bewaard, met fraai uitgewerkte hoektravee. Het pand werd gebouwd rond 1890 naar ontwerp van Victor Durlet voor Frans Adams. Nummer 14, aansluitend bij een rij vrij gaaf bewaarde gelijkaardige rijwoningen, is een neoclassicistische opbrengstwoning gebouwd rond 1898 voor rekening van A. Peeters-Verheyen, meester-metser, timmerman en aannemer. Het pand was het rechter deel van een samenstel van drie; nummers 16 en 18 werden gesloopt. Het hoekpand met de Cuylitsstraat op nummer 26 werd rond 1897 gebouwd als winkelhuis voor L. Olfs-Deckx van het bedrijf "In den Olijftak", een "stoom-peperkoek-, pastei- & suikerbakkerij in ’t groot en in ’t klein", die al vestigingen had in de Schuitstraat 22-24 en in de Kammenstraat 61. Het ontwerp werd getekend door H. Krekel, een actieve bouwmeester op het Zuid. Het pand 27-29, in totaal uit vijf traveeën bestaand, werd rond 1898 gebouwd als ensemble van winkelhuizen met inrijpoort, magazijn, paardenstal en remise. Florent Verbraeken tekende het ontwerp voor Leopold Van Roosbroeck. Verbraeken tekende ook de plannen van het winkelhuis op nummer 40, dat een rode bakstenen, eclectische gevel kreeg. Deze combinatie van verschillende stijlen typeert het oeuvre van deze zeer productieve bouwmeester. Nummer 42, een winkelhuis met originele vensterindeling op de eerste verdieping, werd verhoogd en verbouwd op de begane grond; het werd getekend door architect G. Maas voor A. Croegaert. Eenzelfde originele, van de standaard afwijkende gevelindeling vinden we terug bij de twee burgerhuizen op nummers 46-48, samen met de ondertussen verdwenen panden op nummers 50-52 gebouwd als een levendig, eclectisch getint ensemble van vier winkelhuizen voor Candael naar ontwerp van Jules Dries.

Tussen 81 en 93 vinden we een ononderbroken rij eind-19de-eeuwse winkelhuizen, in een afwisseling van stijlen. Nummer 81 werd als caféhuis gebouwd rond 1897 voor P.J. Verbeeck en had oorspronkelijk drie rondbogige deurvensters op de begane grond. 83, een winkelhuis van circa 1898 voor A. Van Riel, kreeg een eclectische, rood bakstenen gevel. Nummer 85 is een neoclassicistische stadswoning gebouwd rond 1897 naar ontwerp van aannemer P.J. Crisveldt voor E. Ansay, "brigadier der douanen". Nummer 87 is het enige herkenbaar overgebleven pand van een ensemble van vier woningen met telkens een iets andere gevelafwerking, een realisatie van L. Hendrikx voor J. Verstappen. Verstappen was een belangrijk figuur op het Zuid; hij was actief als decorateur en nam onder meer het initiatief voor de bouw van de Hippodroom op de Leopold De Waelplaats.

Andere voorbeelden van kleinschalige reeksbouw gerealiseerd door investeerders zijn nummers 96-98, een neoclassicistisch samenstel dat samen met het gesloopte 94 in 1900 werd gebouwd voor Jos Lauwerijs naar ontwerp van X. Sterkendries; nummer 94 was identiek aan 98. Twee identieke winkelhuizen met fraai opgebouwde bovengevels met pilasters, vinden we op nummers 100-102. Bouwmeester V. Vande Wyer-Heuts tekende dit voor Joseph Smits. Voor L. Vermeulen worden vier gelijkaardige woningen gebouwd op ruggelings aansluitende percelen in de Montigny- en Brusselstraat, ontworpen door Th. Vermeulen. Enkel Montignystraat 104 is hiervan nog herkenbaar, met enkelhuisindeling op hoog souterrain. Op nummers 105-109 nog een laatste rijtje oorspronkelijke bebouwing, met op 105 een neoclassicistische burgerwoning, op 107 een gelijkaardige woning op hoog souterrain, gebouwd rond 1899 voor en door aannemer Herman Huet, op nummer 109 vervolledigt een eclectisch burgerhuis in bak- en zandsteenstijl de rij, gebouwd rond 1898 voor J. Ceurvel.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1890 # 887 (2), 18 # 39122 (5), 1898 # 216 (14-18), 1897 # 1151 (26), 1898 # 860 (27-29), 1898 # 1227 (40), 1898 # 712 (42), 1898 # 1790 (46-52), 1897 # 1063 (81), 1898 # 1151 (83), 1897 # 1746 (85), 1897 # 1680 (87-93), 1900 #810 (94-98), 1899 # 1956 (100-102), 1900 # 1074 (104), 1899 # 934 (107), 1898 # 506 (109).

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Drie neoclassicistische meergezinswoningen

  • Omvat
    Eclectische ensemble van drie winkelhuizen

  • Omvat
    Neo-Vlaamse renaissance burgerhuis uit 1901

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis van 1897

  • Omvat
    Neoclassicistisch ensemble

  • Omvat
    Neoclassicistisch winkelhuis

  • Omvat
    Samenstel van twee neoclassicistische burgerhuizen

  • Omvat
    Twee eclectische meergezinswoningen met pakhuis

  • Omvat
    Twee meergezinswoningen

  • Is deel van
    Het Zuid


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Montignystraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/11811 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.