Geografisch thema

Verbondstraat

ID
11327
URI
https://id.erfgoed.net/themas/11327

Beschrijving

De Verbondstraat is een lange rechte straat gelegen op het Zuid. Ze verbindt twee belangrijke straten met doorgaand verkeer door de wijk namelijk de Amerikalei en de Kasteelpleinstraat. De straat behoort tot het verkavelingsplan van 1875 van het Zuid, dat getypeerd wordt door een doordacht patroon van rechte straten gebundeld rond pleintjes. De straatnaam, toegekend in 1876, herinnert aan het Eedverbond der Edelen (1565-66) dat de afschaffing van de inquisitierechtbanken beoogde, een thema dat voor inspiratie zorgde voor vele straatnamen op het Zuid.

De Verbondstraat is een brede straat, afgezoomd door bomen. In de bouwdossiers die we consulteerden in het stadsarchief, leren we dat de straat eind 19de eeuw een provinciale baan was. De kavels in de straat, geopend rond 1876, werden relatief snel bebouwd met vooral neoclassicistische burgerhuizen en meergezinswoningen van drie traveeën en drie bouwlagen. Wellicht heeft deze vrij succesvolle verkoop en bebouwing van de kavels te maken met de modelwoningen die op initiatief van de Société Anonyme du Sud d'Anvers in deze straat werden gebouwd om de moeilijk op gang komende huizenbouw in de nieuwe wijk te stimuleren. Deze modelwoningen, twee groepjes van drie woningen, bevinden zich in het midden van de straat, tegenover elkaar, op nummers 75-79 en 86-90. Net als de andere modelwoningen die in de buurt werden gebouwd, koos bouwmeester Wijnand Janssens voor een afwisseling van bouwstijlen: een samenstel is neoclassicistisch, het andere kreeg bakstenen parementen met een neotraditionele afwerking.

Deze stijlencombinatie vinden we ook in de rest van de straat terug, echter met een overwicht aan neoclassicistische lijstgevels, die vooral aan pare zijde vrij homogeen, en in ononderbroken rijen zijn bewaard. Voorbeelden van neoclassicistische woningen zijn nummers 6 en 8: nummer 6 gebouwd volgens een bouwaanvraag van 1876 voor P. Boekstijns naar ontwerp van architect J. Leroij; nummer 8 aangevraagd in 1877 door J. Toral. Een neoclassicistisch samenstel wordt gevormd door nummers 72-74, gebouwd rond 1883 voor Jos Tuyaerts. Nummers 42-48 vormen een rij van vier eenvoudige neoclassicistische woningen, waarvan 44-46 gebouwd rond 1879 voor P. Jaspers. Nummer 49 is een gelijkaardig sober neoclassicistische pand, rond 1878 gebouwd voor J. Hartz. Zoals overal op het Zuid, worden de hoekpercelen in de Verbondstraat ingenomen door neoclassicistische meergezinswoningen met handelszaken op de begane grond, vaak samen met de belendende panden gebouwd door investeerders. Nummer 1, op de hoek van de Kasteelpleinstraat werd in 1876 ontworpen door architect Ferdinand Hompus voor Pauwels.

De eclectische woningen in de straat, getypeerd door bakstenen parementen, zijn van latere bouwdatum, voornamelijk uit de jaren 1890. Voorbeelden zijn nummer 63, een woning met bureaus en magazijn gebouwd naar een ontwerp van 1897 van bouwmeester Florent Verbraeken voor Brock. Verbraeken, één van de meest productieve bouwmeesters op het Zuid, koos voor een opvallende gevel met een over de verdiepingen doorlopende afgeronde erker. Op nummers 89-91 vinden we eveneens een gebouw voor bureaus, opgetrokken rond 1895 in de tuin van een burgerwoning op de Amerikalei (toen nummer 60) voor juffrouw E. Durlet naar ontwerp van architect François Durlet.

De Verbondstraat werd getroffen door vernielingen tijdens de Eerste Wereldoorlog, wat zich architecturaal uit in een aantal voorbeelden van wederopbouw. De neoclassicistische woning op nummer 82 werd tijdens de oorlog, rond 1915 al heropgebouwd. Nummers 15-17 werden kort na de oorlog in beaux-artsstijl heropgebouwd.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1876 # 738 (1), 1876 # 663 (6), 1877 # 54 (8), 1879 # 585 (44-46), 1897 # 551 (63), 1883 # 613 (72-74), 1895 # 1807 (89-91).
  • PRIMS L. & DE MEYER R. 1993: Het Zuid (Antwerpen 1875-1890). Architectuur & maatschappij, Antwerpen, 62-68.

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuizen

  • Omvat
    Drie neoclassicistische meergezinswoningen

  • Omvat
    Drie winkelhuizen met houten puien

  • Omvat
    Modelwoningen van de Société Anonyme du Sud d'Anvers

  • Omvat
    Modelwoningen van de Société Anonyme du Sud d'Anvers

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Neoclassicistisch hoekensemble

  • Omvat
    Neoclassicistisch hoekpand met winkelpui

  • Omvat
    Neoclassicistische meergezinswoning

  • Omvat
    Samenstel van drie neoclassicistische huizen

  • Omvat
    Schoolgebouw

  • Omvat
    Twee burgerhuizen in beaux-artsstijl

  • Omvat
    Twee neoclassicistische burgerhuizen

  • Omvat
    Woonhuis en magazijn

  • Is deel van
    Het Zuid


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Verbondstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/11327 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.