Geografisch thema

Beerstraat

ID
10986
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10986

Beschrijving

Straat in het centrum van Torhout, vanaf het kruispunt Breidelstraat/ Spinneschoolstraat/ Papebrugstraat en overgaand in de Burg. De Beerstraat maakt samen met de Zwanestraat en de Breidelstraat deel uit van de cirkelvormige omringing van de Sint-Pieters-Bandenkerk (zie Zwanestraat nummer +2). Vanaf 1926 wordt het kleine pleintje aan de achterzijde van de kerk naast "Beerplaats" (benaming reeds in de late 18de eeuw) ook "Heilig Hartplaats" (beide echter geen officiƫle straatnamen) genoemd, zie het Heilig Hartbeeld dat er geplaatst wordt in dat jaar (zie infra, Beerstraat zonder nummer).

Deze straat vormt van historisch het oostelijk en minst bewoonde deel van de weg rondom de kerk en het 'oud kerkhof' richting "den Breile" of "Breilmeerschen". Uit het 'oud kerkhof' worden na de verplichte afschaffing ervan in 1811 en de verhuis van het kerkhof naar een buiten de stad gelegen perceel (aan de Paardenmarkt, Bruggestraat) percelen verkaveld. Tussen het 'oud kerkhof' en de Beerstraat staan circa 1570 drie huizen met hovingen, circa 1700 nog twee. In 1850 is er sprake van 22 huizen, die echter omschreven worden als krotwoningen: "koer", "fort" of "het begijnhof". Deze huisjes worden ook wel "de Beer" genoemd, zie benaming "Beerstraat" vanaf de de vroege 19de eeuw. Deze zone vormt het zogenaamde "klerikaal kwartier" van de stad, cf. de Proostdij van het voormalige kapittel en de vestiging van de dekenij in 1820, vanwaar de sporadisch voorkomende benaming "Dekenijstraat".

Een ander deel van dit grote perceel behoort - tot de verhuis naar de oude Paardenmarkt in de 19de eeuw - toe aan de Torhoutse boogschuttersgilden Sint-Sebastiaan en Sint-Joris. De Atlas der Buurtwegen (1846) en de P.C. Poppkaart (circa 1850) tonen ten oosten van het koor van de Sint-Pieters-Bandenkerk de genoemde huisjes, met ten oosten daarvan het nog quasi onbebouwde perceel van de schuttersgilde. De kleine, verkrotte huisjes ten oosten van het koor worden in de late 19de eeuw opgeruimd en vervangen door een pleintje met plantsoen (zie mutatieschets 1887 en luchtfoto 1910-1911). Wellicht vindt deze sanering plaats in 1865-1866. Tegelijkertijd wordt het "Oud Handbogenhof" afgebroken en worden in de plaats de Congregatiekapel (vernietigd tijdens de Tweede Wereldoorlog) en andere gebouwen opgetrokken.

De driehoekige "Breilplaetse" of de kruising Breidelstraat/ Beerstraat/ Papebrustraat wordt tot de jaren 1960 gekenmerkt door de openbare pomp, een metalen pomp op arduinen sokkel van 1833, ter vervanging van een houten pomp.

De Beerstraat wordt op vandaag getypeerd door het plantsoen met het Heilig Hartbeeld ten oosten van het kerkkoor. Aan beide zijden wordt dit pleintje afgesloten door markerende hoekpanden, nummer 9, een witgeschilderd 19de-eeuws pand onder schilddak en het roodbakstenen nummer 11 onder schilddak (zie infra, Beerstraat nummer 11). Bij deze hoekpanden sluiten de witgeschilderde tuinmuren aan langs de zijbeuken van de kerk, horend bij huizen in de Breidelstraat en de Burg. De oostzijde van de straat wordt ter hoogte van het pleintje (terreinen van de vroegere schuttersgilde) getypeerd door de dekenij (nummer 26) en de gebouwen van het ACV (nummer 24), roodbakstenen lijstgevels uit de jaren 1950. Dit laatste gebouw werd opgetrokken waar de in mei 1940 gebombardeerde Congregatiekapel stond. Nummer 28 is een voormalige bakkerij uit het begin van de 20ste eeuw, met markerende beschilderde banden.

Ten noorden hiervan bevinden zich de gebouwen van de Vrije Technische School (de vroegere Aloysiusschool), en een doodlopend haaks stukje van de straat, zogenaamd "gerre" (= spleet), of minstens vanaf de 16de eeuw "Schutterij" of "Scotterie" genoemd (rechts van nummer 28) met aan de linker zijde onder meer enkele verbouwde kleine arbeidershuizen (nummers 12-14) en een voormalige poortdoorgang (zie infra, Beerstraat zonder nummer, links van nummer 14). Beerstraat nummer 2: handelspand uit de jaren 1920 met vensternissen in dambordpatroon.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Torhout, 1887/12.
  • HAELEWIJN R., Torhout in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1979, deel 1, prentkaart 39.
  • MESTDAGH M., Archief beelden Torhout, Gent, 2002, p. 26.
  • MESTDAGH M., Torhout. De geschiedenis van een stad, Torhout, 2000, p. 54, 83, 90-91.
  • VANGHELUWE J., Straatnamen en straatnaamborden in Torhout (eindwerken erfgoedbegeleiders 2004).

Bron: VANNESTE P. met medewerking van MOEYKENS S. & CALLENS T. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Torhout, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL28, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Heilig Hartbeeld van 1926

  • Omvat
    Hoekpand

  • Omvat
    Poortdoorgang

  • Omvat
    Stadswoning

  • Is deel van
    Torhout


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Beerstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/10986 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.