Geografisch thema

Henri D'Hontstraat

ID
10964
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10964

Beschrijving

Straat die als verlengde van de Schuiferskapellesteenweg (Tielt) vanouds de verbinding maakt tussen Tielt en het dorpscentrum van Schuiferskapelle. Maakt voor de fusie deel uit van de "Kapelleweg", die in de Atlas der Buurtwegen (1847) omschreven wordt als "Weg van Thielt naar Beernem langs het Gehucht Schuyffers Kapelle en het Bulscampveld", en zo het volledige Kapelse grondgebied doorsnijdt van noord naar zuid, over de marktplaats heen (zie Schuiferskapelle-Dorp).

Na de gemeentefusie van 1977 wordt de naam gewijzigd in Henri D'hontstraat. Zogenaamd naar Henri D'hont (1837-1907), de onderwijzer die de onafhankelijkheid van Schuiferskapelle in 1862 mee helpt te bewerkstelligen. Wordt zo de eerste gemeenteontvanger. Zoon van onderwijzer en koster Fideel D'hont, die reeds in 1831 in zijn eigen woning op de dorpsplaats een private school openhoudt. In 1863 wordt door Henri D'hont de eerste officiële gemeenteschool geopend, gevestigd in zijn eigen woning. In 1865 wordt in de Henri D'hontstraat een neoclassicistisch schoolgebouw met onderwijzerswoning opgetrokken, naar ontwerp van bouwmeester Dauw. In 1965 worden achter de school nieuwe schoolgebouwen opgetrokken. De oude schoolmeesterwoning wordt in 1967 omgevormd tot gemeentehuis. De school is recentelijk afgebroken om plaats te maken voor een nieuwe ontmoetingsruimte.

Vóór het einde van de 18de eeuw was de "Capelleweg" een kronkelende onverharde weg die bij regelmatige overstromingen van de Kapellebeek vaak tot een modderpad werd herschapen, en zo het isolement van Schuiferskapelle ten opzichte van de moederparochie Tielt nog bevorderde. Na het proces Calis (zie inleiding) wordt de straat in 1787 verhard met kasseien, aangelegd als "calsijde". In de 19de eeuw ligt tussen nummer 14 en 16 nog een voetwegel die zich opsplitst in "Dobbelaerswegel" naar de Biermanstraat toe en "Veldwegel" naar de Veldstraat toe, zie Atlas der Buurtwegen (1847). In 1867 wordt een dubbele bocht bij de grens met Tielt (Kapellebeek) rechtgetrokken op aanvraag van de Gentse baron Henri Jean Baptist de Guy, uit economische redenen: landerijen met rechte grenzen betekenen een meerwaarde. In 1899 wordt door August De Zutter een nieuwe brouwerij opgestart (nummer 52). In 1907 laat pastoor Adolph Debreuck een nieuwe onderpastorie bouwen (nummer 21), in neogotische stijl naar ontwerp van architect Gustaaf Hoste. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt de straat beschadigd. In 1932 wordt de straat opnieuw gekasseid en verbreed tot 8 m. Sedert de aanleg in 1787 werden nog geen grondige herstellingswerken uitgevoerd. In 1967 wordt de straat geasfalteerd.

Toegangsweg tot de dorpskern, aaneengesloten dorpsbebouwing voornamelijk met woonfunctie.
Rond het midden van de 17de eeuw is nog maar weinig sprake van een dorpskern of bewoningskern. Op een kaart uit een renteboek van de heerlijkheid van Ooigem (1640) komen slechts enkele huizen voor in het begin van de straat, ten oosten van de kapel. Meer naar het zuiden ligt verspreide hoevebebouwing langsheen de weg. In de loop van de 18de eeuw gaat de kern van het gehucht zich ontwikkelen tot een dorpskern, worden enkele huizen bijgebouwd, zie gegroeide cluster van gebouwen op de Ferrariskaart (1770-1778).

Een restant daarvan is een sterk verbouwd diephuis uit het midden van de 18de eeuw (nummer 20), met bewaarde interieurelementen uit de rococo of Lodewijk XV-stijl. Op de Ferrariskaart wordt de woning echter weergegeven als breedhuis, op het primitief kadasterplan (circa 1830) weergegeven op L-vormig grondplan. Omstreeks het midden van de 19de eeuw wordt het huis bewoond door timmerman Augustinus Dauw. Circa 1860 laten zijn kinderen de woning uitbreiden met een atelier. Diephuis onder pannen zadeldak, met gecementeerde gevels, onder meer met voegwerkimitatie en nieuwe muuropeningen aan straatzijde. Achterliggend gedeelte onder lager zadeldak in Vlaamse pannen. Schouderboogvormige deuropening aan noordzijde met een houten opgeklampte deur met bewaard hang- en sluitwerk, waarboven een waaiervormig bovenlicht waarin een centraal hartmotief zit vervat. Daarnaast een getoogde vensteropening met houten kruisvenster met kleine roedeverdeling, op natuurstenen onderdorpel. Interieur met balkenroostering en balksleutels in fijn houtsnijwerk, schouderboogvormig en voorzien van rozet.

Nummer 30, diepergelegen gerenoveerde hoeve, eenlagig oost-west georiënteerd woonhuis onder zadeldak in zwarte geglazuurde mechanische pannen. Witgekalkte gevel met grijze plint, licht getoogde muuropeningen. Voormalige hoeve met bijgebouw minstens opklimmend tot de tweede helft van de 18de eeuw, zie twee volumes op de Ferrariskaart (1770-1778), op het primitief kadasterplan (circa 1830) reeds afgebeeld in huidige constellatie.

In het laatste kwart van de 18de en het eerste kwart van de 19de eeuw breidt de Kapelse dorpskern expansief uit. Circa 1830 wordt de dorpskern vooral gevormd door de bebouwing aan weerszijden van het begin van de Henri D'hontstraat tot ter hoogte van de Maalderijstraat.

Gedurende de tweede helft van de 19de eeuw worden veel nieuwe huizen bijgebouwd of oudere woningen verbouwd. Aan oostzijde van de weg worden in 1856 eenlagige volumes opgetrokken (nummer 31 en een stuk van nummer 33), oorspronkelijk in gebruik als landgebouw. Thans eenlagige volumes onder mansardedak in Vlaamse en mechanische pannen. Nummer 31 voorzien van nieuw gevelparement. Een stuk van het voormalige landgebouw hoort bij nummer 33.

Woning nummer 17 wordt circa 1864 gedeeltelijk omgevormd tot smidse door smid Carolus Verloove. In het begin van de 20ste eeuw is de woning nog steeds eigendom van smid Hendrik Verloove - Van Gaever en wordt het naastgelegen huis ten noorden gebruikt als smidse (thans verdwenen). Half vrijstaand verankerd en gepleisterd volume van vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak in mechanische pannen. Getoogde muuropeningen met uitzondering van beneden linkertravee. Natuurstenen onderdorpels. Nieuwe kroonlijst, nieuw schrijnwerk (kunststof).

De voormalige brouwerswoning De Zutter (nummer 52) is reeds opgetrokken in 1879 in opdracht van landbouwer Ivo Gilliaert (zie Uitweg nummer 12). Aan de noordzijde ligt oorspronkelijk een landgebouw, haaks op de straat. In 1899 wordt het landgebouw door brouwer August De Zutter uitgebreid naar de straat toe en omgevormd tot brouwerij. In 1938 sluit de brouwerij zijn deuren. Ten noorden ligt eertijds "'t Brouwershof", één van de 16 dorpscafés. Het resterende woonhuis bestaat uit een dubbelhuis van twee bouwlagen en drie traveeën in donkerrode baksteenbouw, onder schilddak in mechanische pannen (nok parallel met straat). Gecementeerde gevel opgedeeld door twee inspringende muurvelden, afgeboord door tandfries.

Rechthoekige muuropeningen (vergroot op begane grond), nieuw schrijnwerk. Haakse eenlagige achterbouw onder zadeldak in Vlaamse pannen. Voortuintje met nieuw tuinmuurtje. Brouwerijgebouw verdwenen. Oudere hoeves, opklimmend tot de 18de eeuw (zie voorkomen op Ferrariskaart, 1770-1778), worden herbouwd. Onder meer nummer 72, hoeve met 19de-eeuws boerenhuis (1868) en recente nutsgebouwen. Bakstenen boerenhuis van zeven traveeën onder overkragend zadeldak in dubbel gegolfde pannen (zwart geglazuurd, nok parallel met straat). Rechthoekige vensteropeningen waarin nieuw schrijnwerk, getoogde deuropening met omlijsting in zwarte baksteentjes. Getoogde keldervenstertjes bij twee noordelijke traveeën, gevel afgeboord met tandlijst. Zijgevel met getrapt siermetselwerk, geschilderd jaartal "1868" in geveltop.

Op het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw verschijnt nieuwe dorpsbebouwing, voornamelijk eenlagig en in donkerrode baksteenbouw, onder meer nummers 8, 26, 49. Nummer 8, dorpswoning van vijf traveeën onder zadeldak in Vlaamse pannen, met getoogde muuropeningen waarin nieuw schrijnwerk; nieuwe natuurstenen plint. Nummer 49, half aangebouwde dorpswoning van vijf traveeën onder half schilddak in mechanische pannen. Getoogde muuropeningen waarin nieuw schrijnwerk onder ijzeren lateien (I-profiel met rozetten); tandfries; plint in siercementering met breuksteenimitatie. Linkertravee met blinde rondboognis, eertijds voorzien van een puntgevel met windborden, zie oude postkaart circa 1935. Nieuw voortuintje, eertijds afgescheiden door lage tuinmuur met ijzeren hekwerk. Nummer 26, enkelhuis onder mansardedak in mechanische pannen, zaagtandfries. Rechthoekige muuropeningen onder ijzeren lateien, met ontlastingsboog. Natuurstenen onderdorpels. Bewaard schrijnwerk en beglaasde deur met hekwerk, bovenlicht met glas-in-loodinvulling. Gewijzigde muuropening op tweede bouwlaag. Op de hoek met de Biermanstraat (nummer 2) wordt in het begin van de 20ste eeuw herberg "De Klokke" gevestigd (eertijds in Klokkestraat nummer 4) Bakstenen hoekpand van twee bouwlagen gekenmerkt door een afgeschuinde hoektravee. De oorspronkelijke getoogde muuropeningen zijn grotendeels gewijzigd. Verlengde in één bouwlaag langsheen de Biermanstraat.

De dorpsbebouwing wordt aangevuld tijdens het interbellum, huizen in rode baksteenbouw met gebruik van gele baksteen voor accenten in het metselwerk, onder meer bij tandfriezen, lijsten, banden en vensterbogen. Nummer 23, Café "De Pluim", volume van twee bouwlagen en drie traveeën onder zadeldak in mechanische pannen. Rechthoekige muuropeningen onder betonnen lateien. Bewaarde houten kroonlijst. Verbouwde begane grond met grote raamopeningen en nieuwe gevelbekleding. Nummers 32-34, enkelhuizen onder mansardedak en wolfsdak. Vernieuwd schrijnwerk in rechthoekige muuropeningen onder ijzeren lateien (I-profiel) in getoogde openingen.

Op de hoek met de Brouwerijstraat (Henri D'hontstraat nummer 42) is recent het nieuwe ontmoetingscentrum "Club 77" opgericht, naar ontwerp van architect Dirk De Meyer uit Tielt, op de plaats van de vroegere gemeenteschool. In november 2006 in gebruik genomen. Staalstructuur bekleed met Pottelbergse pannen. De ruimte herbergt een zaal, vergaderruimten en bibliotheek. Voormalige schoolgebouwen zijn gesloopt om er parkeerterrein aan te leggen.

  • Heemkundige Kring De Roede van Tielt, Fototheek.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Schuiferskapelle, 1864/16, 26; 1880/3; 1899/6; 1907/5.
  • Rijksarchief Brugge, Aanwinsten, nummer 1002: Register betreffende renten van de heerlijkheid van Ooigem in de Parochies van Pittem, Ruislede,
  • Tielt, Wingene en van het Gaverleen te Pittem, 1640. Kaart 4: Figuratieve kaart van het grondgebied Thielt buyten ten zuiden van de Capelle Hulswalle.
  • CASTELEIN I., Bouw ontmoetingscentrum is gestart, in Het Nieuwsblad, 8 juni 2006.
  • CASTELEIN I., Club 77 onder de sloophamer, in Het Nieuwsblad, 17 februari 2006.
  • CASTELEIN I., Nieuwe stek bibliotheek lokt lezers, in Het Nieuwsblad, 15 november 2006.
  • DE GRYSE P. (red.), Tielt graag gezien, Koksijde, 2003, nummer 66.
  • HOLLEVOET F., Bevolkingsprofiel van de kersverse parochie Schuiferskapelle in 1786, in De Roede van Tielt, jg. 34, nummer 2, 2003, p. 71-79.
  • VANRENTERGHEM B., Schuiferskapelle, in HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten, Tielt, 2005, p. 187-190.
  • VANRENTERGHEM B., Van Scuvers-capelle tot Schuiferskapelle, in De Roede van Tielt, jg. 31, nummer 1, 2000, p. 18.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis uit het interbellum

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Kilometerpaal

  • Omvat
    Onderpastorie

  • Omvat
    Samenstel van neoclassicistische burgerhuizen

  • Is deel van
    Schuiferskapelle


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Henri D'Hontstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/10964 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.