Geografisch thema

Balsemboomstraat

ID
10258
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10258

Beschrijving

Van Langestraat naar Kazernevest. Huidige straatnaam sinds 1830, in plaats van middeleeuwse naam "Belzebuucstraete". Ook "Zothuusstraat" of "Zottenstraat" zogenaamd naar aanwezige instelling voor zwakzinnigen (18de eeuw - circa midden 19de eeuw). Deze instelling bestond uit verschillende gebouwen. Hoek Essenboomstraat met voormalige directeurswoning voorzien van ingang aan de Balsemboomstraat. Vanouds woonfunctie. Doch ook kazernegebouwen op het einde van de straat van 1835 tot 1965. Gekasseide straat met grosso modo recht tracé.

Bebouwing opklimmend tot de late Middeleeuwen. Marcus Gerards (1562) tekent overwegend breedhuizen met achterin gelegen tuinen - vermoedelijk als moestuinen gebruikt - waarvan sommige doorlopen tot aan Essenboom- en Koopmansstraat. In het begin van de straat, net voorbij de hoekhuizen van de Langestraat, lag over het Vuldersreitje de nu verdwenen en oorspronkelijk houten brug of Belsebuucbrucghe. Marcus Gerards (1562) geeft ze weer als een stenen boogbrug met muurtjes als borstwering. Reeds in 1865 is de brug vervangen door een overwelving naar aanleiding van uitbreiding van het hoekpand aan de Langestraat. De huizen nummers 1-2 zijn gebouwd op de plaats van die Vuldersrei zie huidig kadasterplan.

Huidig homogeen straatbeeld grotendeels tot stand gekomen in de loop van de 19de eeuw. Enerzijds geleidelijk aan volbouwen van straat hoewel onbebouwde binnengronden behouden blijven: deze reiken tot aan de Koopmansstraat en zijn toegankelijk via een inrijpoort rechts van nummer 39. Anderzijds zijn oudere panden vervangen door eenvoudige arbeiderswoningen onder meer opgevat als "fort". Het "Fort De Blaere" bestond uit 18de-eeuwse panden en een toevoeging uit de 19de eeuw. Ensemble van vijf huisjes aan de straatkant en twee op de binnenplaats bereikbaar via de Essenboomstraat; in 1959 vervangen door een appartementsgebouw. Het beluik of "Fort Oud Zothuis" van 1850, doorlopend tot de Essenboomstraat, is gebouwd op een groot perceel, gebruikt als moestuin. Het "Fort Het Heestertje" of "Fort D'Or" vervangt in 1851 een lusthof met bijhorend huis. Bommen hebben dit "fort" geraakt in 1917 zie gedenkplaat (Balsemboomstraat nummer 100): een rechthoekige geelbeschilderde tekstplaat in geprof ileerde omlijsting met de tekst: "HIER WERDEN GEDURENDE / DEN NACHTELYKEN LUCHTAANVAL VAN 17E OKTOBER 1917 ELF / HUIZEN VERNIELD EN ONDER DE / PUINEN WERDEN BEGRAVEN". Erboven een geblokte nis met Onze-Lieve-Vrouwebeeld uitlopend op twee voluten en eronder een cartouche met het opschrift: "SINT JOZEFS WIJK / AAN DE SLACHTOFFERS / 31- 7 – 1927". Gedenkplaat geplaatst in 1927 als "Kunstige Herstelling". Ook tal van arbeiderswoningen opgevat als eenheidsbebouwing van twee à drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, uit de tweede helft van de 19de eeuw tot eerste helft van de 20ste eeuw. Sommige vervangen woningen van één bouwlaag zie nummers 2-8,1-9 (1875).

Zeer eenvoudige al dan niet beschilderde lijstgevels zie nummers 36-38, 40-44, 43-47, 46-64, 59-69, 64-74, 71-79 (1921). Nummers 10-24 zijn meer uitgewerkt met gebruik van geglazuurde baksteen voor belijnende banden en strekken. In de loop van de eerste helft van de 20ste eeuw komen hier panden in vereenvoudigde neo-Brugse stijl zie nummers 53-57 (1957) en nummers 86-76, laatst genoemde lijstgevels gevat tussen tuitgevels, gelijkaardige gevelwand als Kwekersstraat nummers 65-75. Ook stuk voorbij Konfijtstraat in vereenvoudigde neo-Brugse stijl zie nummers 72-86 van 1922 naar ontwerp van architect J. Schelpe (Brugge), nummers 92-96, nummers 98-100. Gevelrij eindigend bij rondboogdoorgang bekroond door kantelen die vroeger toegang verleende tot de kazernegebouwen (zie Kazernevest). In de loop van de tweede helft van de 20ste eeuw slopen van oudere panden zie hoek Essenboomstraat ingenomen door vier 16de à 17de-eeuwse woningen van één bouwlaag in 1962 vervangen door banaal appartement. Na de sloop van de kazernegebouwen worden vrijgekomen gronden ingenomen door sociale woningbouw van 1996-1997 naar ontwerp van architect M. Verhelst (Jabbeke).

  • Dienst Infrastructuur en Ruimtelijke Ordening Brugge, Bouwvergunningen>, nummer 2657/1996, nummer 3062/1997.
  • Dienst Monumentenzorg en Stadsvernieuwing Brugge, Nota, 7 april 2000.
  • Stadsarchief Brugge, Bouwvergunningen, nummer 302/1921, nummer 485/1922, nummers 137 en 270/1957, nummer 657/1959.
  • DEVLIEGHER L. 1975: De huizen van Brugge, Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen 2-3, Tielt, 15.
  • GEVAERT H., Brugse bruggen, Brugge, 2001, p. 58.
  • JACOBS M., Zij die vielen als helden... Cultuurhistorische analyse van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, deel 2, Brugge, Provincie West-Vlaanderen, 1996, p. 52-53.
  • RAU J., Van "Oud Zothuys" tot Sint-Dominicusgesticht in Brugge, in Brugs Ommeland, XXXV, 1995, nummers 4-5, p. 143-152.
  • RAU J., De huisvesting van het proletariaat in het 19de-eeuwse Brugge. De Forten, in Brugs Ommeland, XXXVI, 1996, nummers 3-4, p. 15-23.

Bron: GILTÉ S., VANWALLEGHEM A. & VAN VLAENDEREN P. 2004: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Brugge, Middeleeuwse stadsuitbreiding, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 18nb Noord, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Vanwalleghem, Aagje; Van Vlaenderen, Patricia
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Is deel van
    Langestraatkwartier


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Balsemboomstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/10258 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.