De "Boerenmolen" van Snellegem is een karakteristiek complex van een hoge, donkerrode romp van een stellingmolen waaraan een molenaarshuis en voormalige watermolen op de Waalbeek zijn gekoppeld.

Historiek

De familie Deprez bouwt in 1840 op de Waalbeek een watermolen voor het malen van graan en het slaan van olie. De molen wordt gebouwd op grond van "den disch" en was eigendom van Karel Deprez, molenaar uit Leke, en Jacobus ten Pieter, molenaar uit Snellegem. Omstreeks 1854 laat toenmalig molenaar Seraphinus Deprez ten westen van de watermolen een windmolen aanbouwen, toen de "Koutermolen" genaamd. De watermolen fungeert verder als oliemolen, de windmolen wordt als korenmolen gebruikt. Bij de bouw worden enkele oude molenonderdelen hergebruikt, zoals onder meer blijkt uit het jaartal "1784" op het klauwijzer. De stellingmolen wordt al in 1886 uitgerust met een gasmotor om ook op windstille dagen graan te kunnen malen; de uitbreiding van het volume die in het kadaster in 1885 geregistreerd wordt, heeft hier misschien mee te maken. Tien landbouwers, gegroepeerd in de "Maatschappij – Burgerlijke Casteleyn Lodewijk en deelhouders" kopen in 1906 de molen en staan samen in voor de uitbating, wat de benaming als Boerenmolen verklaart. In 1922 registreert het kadaster de opsplitsing van de percelen: in 1921 wordt de windmolen verkocht aan molenaar Edmond Desopper-Delrue; de watermolen wordt omgebouwd tot het huidige woonhuis, maar in de Waalbeek zijn nog sporen van de molen zichtbaar. In 1960 wordt de molen stilgelegd en begint het verval. De galerij wordt in 1963 door een storm vernield. Plannen uit 1971 om de molen te herstellen worden nooit uitgevoerd en na nieuwe stormschade in 1976 worden bovendien de zetelkap en het wiekenkruis weggenomen. De molenstenen worden in 1995 uitgehaald. Een jaar later wordt de bakstenen molenromp gerestaureerd. De gebouwen worden in 1981 beschermd als monument; de ruime omgeving van de molen, met inbegrip van een deel van de Waalbeek, wordt als landschap beschermd.

Beschrijving

Hoge molenromp van een stellingmolen, opgetrokken in gele baksteenbouw. De rondbogige muuropeningen zijn spiraalsgewijs om de romp geschikt; rode bakstenen strek met waterlijst. Tussen de eerste en twee bouwlaag bevinden zich twee rijen stellinggaten, waar ooit de houten stelling aanwezig was. De kap draaide op een zetel van 6 + 2 + 2 rollen. Op de benedenverdieping, conische kamwielen voor de mechanische aandrijving waarvan de motor in een bijgebouw staat; haverpletter. Op de maalzolder is een houten standaard bewaard. De steenzolder bevat twee koppels stenen; een ijzeren koningsspil en een ijzeren spoorwiel met houten kammen; twee klauwijzers met volledig ijzeren kamwielen. Op een klauwijzer staat "P.D.L." en "1784", wat op hergebruik wijst. Spoorwiel met 132 kammen. Op de luizolder, een houten standaard. De kap rust op een gebinte door een balkenzetel gedragen. Kapzolder. Het bovenwiel ligt in de tuin.

Ten oosten bij de molenromp aansluitend, een woonhuis van anderhalve bouwlaag en vier traveeën, deels gevat onder zadeldak, deels onder plat dak. De woning loopt ten oosten door over de Waalbeek, een herinnering aan de vroegere functie van het bouwvolume als watermolen. In het westelijke gedeelte van het woonhuisvolume is de gasmotor van de stellingmolen ondergebracht. Witgekalkt volume op gepekte plint; lijstgevels met geprofileerde gootlijst afgelijnd. Getoogde muuropeningen met nieuw schrijnwerk aan voorgevel; achtergevel met rondbogige bovenvensters.