Stenen stellingmolen zogenaamd "ter Geest en ter Zande". Naamgeving is de combinatie van de naam van de in 1888 verdwenen "Molen ter Zande" en de nabijgelegen heerlijkheid "ter Geest".

Site aan de straat afgezet door haag en muur. Gebouwen gegroepeerd rondom verhard erf. Centraal gelegen molen met aan de oostzijde aanpalende machinekamer. Ten westen schuur met wagenhuis.

Historiek

Ronde bakstenen stellingmolen, opgetrokken in 1888 in opdracht van Jules Declercq, gelegen op een zandige heuvelrug langs de oude heerweg van Kortrijk naar Gent via Waregem. Deze olie- en korenmolen vervangt de afgebrande 18de-eeuwse houten staakmolen.In 1896 wordt een stoommachine geplaatst zodat de molen niet langer enkel afhankelijk is van de wind. In 1914 wordt een tweede stoommachine bijgeplaatst. Tijdens de Eerste Wereldoorlog, bij de terugtocht van het Duitse leger, wordt de molen zwaar beschadigd. In 1919 wordt de molen hersteld. De houten standaard wordt vervangen door een ijzeren spil uit de Abelemolen uit Izegem. In 1964 krijgt de molen een opknapbeurt. In 1980-1981 wordt de molen gerestaureerd. In 2004 start een nieuwe restauratiecampagne met een eerste restauratiefase waarbij de romp van de molen hervoegd en beschilderd wordt. Later volgen het herstellen van de geklinknagelde Verhaegheroeden uit 1952, een nieuwe ophekking en windborden. In het interieur wordt onder meer een nieuwe trap en nieuwe zoldervloeren geplaatst en worden de steenkisten hersteld.

Inscriptie boven de ijzeren stelling aan de noordzijde "GEBOUWD DOOR ACJL DECLERCQ 1888" waarbij ACJL staat voor Aloïs, Camiel, Jules en Lucia. Andere inscripties zijn: "1782" en "?.D.L." (eerste letter verdwenen) op een klauwijzer en "I B DEMEESTER 1774, 1834, 10 JANVIER/ 1876" op hergebruikte balken.

Beschrijving

Witgeschilderd baksteenmetselwerk, hoogte 25 m. Gepekte plint. Vier zolders (zaadzolder, meelzolder, steenzolder en leizolder) met afwisselend rechthoekige en rondbogige muuropeningen. Stenen bovenkruier met metalen stelling met schuine stellingschoren. De romp is heel licht getailleerd. Vlucht circa 23 m. Half verdekkerde wieken. Staart bestaande uit tweemaal twee schoren met staartbalk en korte spruiten.

Benedenverdieping: olieslagerij met spoorwiel van 25 kammen, dat twee kamwielen met elk 75 kammen op de staande assen van de kollergangen aandrijft. Twee vuisters, drie persladen (in 1906 te Olsene gekocht ter vervanging van het heiwerk), buil. Tussenzolder met haverpletter. Graanzolder: stapelruimte. Meelzolder: drie meelgoten- en bakken en een in de vloer ingewerkte bascule. Steenzolder: drie koppels maalstenen (kunststenen) aangedreven door een spoorwiel van 55 kammen met drie kamwielen van respectievelijk 26, 29 en 26 kammen. Vijzel aanwezig om de stenen te openen. Op de luizolder: twee luiwerken met een kamwiel van 22 kammen, aangedreven door een horizontaal kamwiel met 42 kammen. Kap: zetelkap op zeven rollen (3+2+2 rollen) met balkon aan de straatzijde. Bedekking met roodkoperen plaat. De windpulm is vervangen door twee I-profielen ten gevolge van een brand. Bovenwiel met 48 kammen met een kamwiel van 32 kammen. IJzeren hoepelvang met voering wordt bediend door een vangtrommel.

Ten oosten, aansluitend bij de molen machinekamer en maalderij: rode baksteenbouw onder plat dak. Getoogde muuropeningen met bewaard houtwerk, onder strek. Ronde bakstenen schoorsteen. Stoommachine, hydraulische perspomp en slijpsteen. Restanten van een rosmolen, twee steenkoppels, galg met vijzel, builmolen, graankuiser en veevoedermengelaar.

Ten westen schuur met drieledig wagenhuis: verankerde rode baksteenbouw onder zadeldak (mechanische pannen) doorbroken door twee dakvensters. Drieledig wagenhuis met getoogde muuropeningen tussen pijlers. Rechthoekige poortopeningen.