Herenhuis gelegen aan de noordzijde van het dorpsplein.

Historiek

In 1750 kocht Thomas Van Wolvelaer (†1771), schout van Moerzeke-Broeken, een hier bestaande woning aan. Zijn neef Pieter Wauters(†1813), schout van Moerzeke, kwam het huis van zijn overleden oom bewonen in 1772. In het land- en kaartenboek van Moerzeke (1772-1782) opgemaakt door J. B. Martens, in 1773 opgetekend als woning en eigendom van de heer Pieter Wouters, schout van Moerzeke. Waarschijnlijk naar aanleiding van de (gedeeltelijke?) vernieuwing van het herenhuis liet Pieter Wauters het hardstenen Sint-Martinusportaal plaatsen als toegangspoort naast zijn woning, afkomstig van binnen het portaal van de Sint-Martinuskerk, parochiekerk van Moerzeke. Het opschrift "MDCC/ LXIX" (1769) stemt overeen met de herbouw van de kerk, en door de niet gebruikelijke toevoeging IIII herkent men het jaar 1773 waarin het portaal zou verplaatst zijn.

Volgens kadasterarchief omstreeks 1830 eigendom van Jan Adriaan Ost die het huis met bijhorende tuin en grond verkocht aan Benedictus D’Hollander (1848). Onder Emmanuel D’Hollander, zou de woning verhoogd zijn met een tweede bovenverdieping. Dit ging zeker gepaard met aanpassing van exterieur en interieur, waarschijnlijk in het derde kwart van de 19de eeuw (voor 1878 volgens archieftekening; vergroting en aanzienlijke verbetering van het huis kadastraal genoteerd in 1871). Na de familie D’Hollander in de 20ste eeuw nog opeenvolgend eigendom van de familie Van Mossevelde en van Janssens de Varebeke.

Beschrijving

Hoog herenhuis met drie bouwlagen van zeven traveeën onder een leien schilddak, voorheen met ijzeren nokhek tussen de schouwen op de nokuiteinden. Bouwkenmerken wijzen er op dat exterieur én interieur in neoclassicistische stijl werden aangepast. Imposante woning waarvan de voorgevel de opstand van een symmetrisch dubbelhuis vertoont. Bepleisterde en witgeschilderde lijstgevel met horizontaal afgelijnde begane grond uitgevoerd in imitatiebanden op grijs geschilderde plint en grijze hardstenen lekdorpels, op de eerste bovenverdieping doorgetrokken tot een cordonlijst boven het puilijstje. Hoge rechthoekige vensters op de eerste twee bouwlagen met 19de-eeuwse kruisvormige houten raamkozijnen. Benedenvensters voorheen met luiken. Haast vierkante vensters op de derde bouwlaag. Bovenvensters gevat in geriemde omlijstingen met ornamentiek in de oren en fijn versierde imitatie sluitsteen. Centrale rondboogdeur gevat in een accentuerende grijs geschilderde rechthoekige natuurstenen omlijsting in Lodewijk XVI-stijl versierd met guirlandes en afdekkende verkropte kroonlijst. Waaiervormig bovenlicht. Gevel bekroond door een entablement met spiegels tussen uitgelengde modillons. Vlak bepleisterde achtergevel met zelfde gevelbeëindiging, drie overeenkomstige registers van rechthoekige vensters op hardstenen lekdrempel waarvan drie pseudovensters op de bovenste verdieping. Linker zijgevel bekleed met grijze beraping.

Links aanleunend poortgebouw met monumentale allure. Hardstenen gevelpoort voorzien van brede geblokte rondbogige poortomlijsting met hol beloop, imposten en bolvormige schamppalen. Gewit half verheven reliëf in het boogveld met voorstelling van de H. Martinus te paard die zijn mantel deelt met een arme (verwijzing naar de patroonheilige van Moerzeke). Jaartal 1773 in Romeinse cijfers ("MDCC/ LXIXIIII") op de fries onder de afdekkende verkropte kroonlijst van de gevelpoort.

Interieur

Interieur waarschijnlijk deels teruggaand op een kleinere 18de-eeuwse kern doch huidige aankleding overwegend 19de-eeuws. Gewelfde kelders onder de rechter helft van de woning bestaande uit verschillende ruimten; voorste kelder met gedrukt gewelf en twee getraliede vensters aan de rechter zijgevelzijde; daarachter een kelder met gewelven aanzettend op een centrale vierkante bakstenen pijler. Haakse achterkeuken op een smallere gewelfde kelder vroeger met twee aparte trappen en opgesplitst met een deel voorbehouden aan de heer des huizes, het ander voor het personeel.

Begane grond met meerdere salons waarvan de bepleisterde plafonds met neoclassicistische stucornamentiek op consoles onder de moerbalken verrijkt lijken. Ook de meeste marmeren schouwmantels zijn typerend voor het derde kwart van de 19de eeuw. Brede gemarmerde schouw in pleisterwerk in rechter salon vooraan in Lodewijk XV-stijl, boezem bovenaan voorzien van stucversiering met guirlande aan klauw van arend boven medaillon waarin bloemenkorf schildering. Klein salon vooraan links met wandschilderingen die landschappen en jachttaferelen voorstellen (19de of begin 20ste eeuw ?). Klein salon achter brede inkom met fijne stucornamentiek op de schouwboezem in Lodewijk XVI-stijl en mascarons op de stucconsoles van het plafond (rode tegelvloer vervangen door parket).

Dienstgebouw

Voorste deel van de tuin achter de woning van de bredere en diepe landschapstuin gescheiden door ijzeren hekwerk. Naast de oprit links opzij ingeplante dienstvleugel: een eerste deel van acht traveeën met personeelswoning, washuis, bakoven, doorrit, en een hoger deel van drie traveeën met koetshuis en paardenstallen. Verankerde, gewitte baksteenbouw onder pannen zadeldaken. Lijstgevel geritmeerd door bogen tussen een geprofileerde daklijst met lisenen en afgelijnd door een geprofileerde daklijst. Deuren, vensters en poorten met houten latei. In de boogvelden uitgespaarde rondbogige bovenlichten, sommige met behouden luiken.

Landschapstuin

Uitgestrekte achterliggende tuin deels doorlopend achter de links aanpalende percelen. Teruggaand op een oude lusthof met landschappelijke aanleg en typische serpentinevijver (nu droogstaand). Uitgebreid en groot bomenbestand met een aantal oude en bijzondere exemplaren zoals moerascipres. Achterin herkenbare rest van een heuveltje met spiraalvormig oplopend pad waarop zich voorheen een gloriëtte bevond.