Stenen windmolen

Tekst van Stenen windmolen D'Hondt-Goethals (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/84577)

Site met molenromp inclusief de gehele inwendige inrichting alsook het gebouwtje naast de molen inclusief de onderaardse gang (over de gehele lengte) en het geklinknagelde reservoir.

Graan- en oliewindmolen opgericht circa 1830. Staat aangeduid op het Primitief Kadasterplan (circa 1830), de Atlas der Buurtwegen (1846) en de Ph. Vandermaelenkaart (circa 1850). De eerst gekende eigenaar en bouwheer is Albertus De Borchgrave, olieslager. Waarschijnlijk betreft het in oorsprong een houten molen want het kadaster vermeldt in 1864 de bouw van een stenen molen ter vervanging van een houten molen en een oprichting van een zeepziederij. In 1882 houdt de zeepziederij op te bestaan. Met het plaatsen van een stoommachine is er sprake van een graan- en oliestoommolen. De windmolen wordt hierbij onttakeld. In 1901 geraakt de molen in het bezit van Victor D'Hondt-Vandepoel die in 1908 het bedrijf uitbreidt, met het plaatsen van een tweede stoommachine. Verkoop in 1922 aan Adilis en Marcel Goethals. In 1953 worden de industriële activiteiten stopgezet.

Bakstenen molenromp (roodpaarse baksteen) met zes zolders van een voormalige stellingmolen met typische kenmerken uit de regio Tielt-Deinze. Opvallende streekkenmerken zijn de binnenwitkalking van de molenromp en de (vroeger) roodgeverfde uitgemetselde raamomlijstingen. Een gelijkaardige molenromp is te vinden te Zulte-Machelen (ontmanteld in 1905). Op 7-8 meter hoogte was voorheen een ijzeren stelling aangebracht, waarvan de balustrade bij verwijdering van de kap in de reling boven de romp is verwerkt. De romp werd ooit verhoogd, dit is te merken in het gebruik van lichter gekleurde bakstenen en de dichtgemetselde segmentboogvensters. De lichte knik ter hoogte van de maalzolder leidt tot een zekere taillering in de molenromp. De toegangsdeur op de begane grond en de ramen van de eerste en de tweede zolder en de toegangsdeur tot de gaanderij zijn boven elkaar geschikt. Vanaf de maalzolder asymmetrisch geplaatste rondboogvensters. Op de kapzolder zijn de nissen van de voormalige onderzetelbalken nog zichtbaar.

Interieur. Ondanks het feit dat de molen reeds in het begin van de 20ste eeuw zijn functie als windmolen verliest, is een verrassend groot gedeelte van de binneninrichting authentiek bewaard gebleven. Dit geldt vooral voor de olieslagerij, waarin een enorm granieten koppel pletstenen met een diameter van ruim twee meter nog functioneel is. Er is een gietijzeren steenspil en een steenwiel met beukenhouten kammen, de overbrengingsassen van de stoommachine zijn nog aanwezig. Niettemin werd de kollergang na de Tweede Wereldoorlog aangedreven met de weliswaar gedemonteerde maar nog aanwezige elektromotor. De fundering van de tweede kollergang is er nog, maar de ligger is in de muur gemetst en de arduinen lopers zijn op de binnenkoer ingegraven. Van de olieslagerij zijn nog talrijke archeologische sporen bewaard, onder meer twee schouwen voor vuringen, wentelas, kussen, nissen, balkuitsparingen, elektromotor. Op de maalzolder bevinden zich op de eerste zolder nog een ijzeren koningsspil, vanaf de maalzolder tot aan de kapzolder is de volledige houten standaard nog aanwezig. Op de steenzolder zit het volledig gesloten houten spoorwiel, graanbak en talrijke katrollen. Over alle zolders zijn het originele balkwerk en de trappen bewaard.

  • Archief Agentschap Ruimtelijke Ordening - Onroerend Erfgoed Vlaanderen, DW 2206.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, Mutatieschetsen Wakken (207), 1864/16, 1882/8, 1953/12.
  • DEVLIEGHER L. 1984: Molens in West-Vlaanderen in Kunstpatrimonium in West-Vlaanderen, deel 9, Tielt, 196-197.

Bron: VAN VLAENDEREN P. & VRANCKX M. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Dentergem, Deelgemeenten Markegem, Oeselgem en Wakken, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL32, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs:  Van Vlaenderen, Patricia; Vranckx, Martien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Stenen windmolen D'Hondt-Goethals [online], https://id.erfgoed.net/teksten/84577 (geraadpleegd op ).